muhasebe terimleri / accounting glossary

abone = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : abonné § İngilizcesi : subscriber] Bir gazete, bir dergiye veya diğer herhangi bir neşriyata belirli bir zaman için angaje olan kimse.

acele olarak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en toute hate § İngilizcesi : in all haste] Acilen, tez olarak, hızla.

acente = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agent commercial § İngilizcesi : commercial agent] Herhangi bir firmanın mallarına müşteri arayan bir kimseye acente denir. Acente, belirli bir maaş veya genellikle olduğu veçhile yaptığı iş üzerinden bir komisyon alır. Firma, bazı hallerde ilan masrafı, yazıhane ve teşhir salonu kirası ve saire için acenteye tahsisat verir. Acentenin faaliyeti bütün ülkeye veya birkaç ülkeye şamil olursa genel acente ismini alır. Bir firmayı temsil etmek yetkisini haiz olan kimse; bir diğer kimse için mübayaa veya satış yapan kimseye acente denir. Acente ile mümessil arasındaki fark pek bariz değildir. Her ikisinin de vazifeleri aracılık etmekten ibarettir. Yalnız, acente belirli bir tacirin veya fabrikanın mallarını satmaya aracılık ettiği halde mümessil müteaddit ve muhtelif fabrikaları temsil edebilir. Bazı üretici firmalar alıcıları ile doğruca iş yaparlar ve bu suretle komisyonu tasarruf ederler. Aracılardan özellikle yabancı ülkelerle iş görmek hususunda istifade edilir. Acente müşteri ile sıkı temasta bulunur. Müşterinin, malı ne koşullar ile ve nasıl ambalaj içinde istediğini bildirir. Malın tesellümünde anlaşmazlık çıkarsa müdahalede bulunur. Müşteriyi yakından tanır. Ahlakını, malî durumunu, işlem şeklini bilir. Ayrıca kendi sahası dahilinde rekabeti tetkik eder. Rakiplerine karşı gereken tertibatı alır. Velhasıl ciddî ve işine sâdık bir acente bulunduğu bölgede firmanın yerini tutar. Firma da bu acenteler sayesinde menfaatlerini en uzak bölgelerde dahi hakkiyle korumuş olur.

acentelik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agence § İngilizcesi : agency] Acentelik sıfat ve vazifeleri.

açığa çek çekme, karşılıksız çek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chèquer sans provision, tirer à découvert § İngilizcesi : overdraw, dishonoured check] Keşideci bir çek çekebilmek için muhatabının nezdinde en az o çekin içerdiği tutar kadar nakdi bulunması gerekir. Çekin tanzim tarihinden itibaren muhatabın nezdinde bu para çekin hamiline ait bulunur. Muhatap nezdinde emre tâbi para bulunmadığı veya çeki ödemeye yeterli gelmediği takdirde çekilen çeke karşılıksız çek denir. Kötü niyet ile karşılıksız çek keşidesi bir cürümdür ve cezayı gerektir.

açık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déficit § İngilizcesi : deficit] Bir bütçe, bir bilanço veya herhangi bir hesapta girenin çıkanı karşılayamaması. Bir hesap veya ambarda defter kaydına nazaran mevcudun noksan zuhur etmesi.

açık artırma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : enchère § İngilizcesi : auction (public sale)] Satış koşulları, müzayede, artırma ve eksiltme. İhalede en fazla düşük fiyat teklifi suretiyle yapılan satış.

açık bono, poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : billet blanc § İngilizcesi : blank bill] Hamilinin ismi yazılmamış bulunan bono.

açık çek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chèque en blanc § İngilizcesi : blank chech] Üzerinde herhangi bir para, miktarı yazılı olmaksızın keşideci tarafından imza edilen çek.

açık ciro = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endossement en blanc § İngilizcesi : blank indorsment] Beyaz ciro da denir. Poliçe veya senedin arkasına veya alonjuna imza konulması ki temlik ifade eder.

açık ciro = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endossement en blanc § İngilizcesi : blank endorsement] İmzanın üst tarafına hiç bir meşruhat verilmeksizin sadece imzalamakla yapılan ciroya denir.

açık deniz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pleine mer § İngilizcesi : open sea] Ülkenin sahilleri haricinde kalan kısım.

açık denizler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pleine mers § İngilizcesi : high seas] Her ülkenin sahilleri dahilinde kabul ettiği hâkimiyetinin haricinde kalan ve uluslararası ticarete açık bulunan denizler.

açık hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte ouvert § İngilizcesi : open account] İşlemekte bulunan ve henüz tasfiye edilmemiş hesap. Veresiye hesabı gibi.

açık ipotek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : hypothèque ouvert § İngilizcesi : open mortgage] İpotek karşılığında limiti tâyin edilmeyen para.

açık kapı bırakmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : laisser une marge § İngilizcesi : to leave a margin] Herhangi bir işde bir işlemde ileride devam edebilmesi için bir olanak bırakmak.

açık kapı siyaseti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : la politique porte ouverte § İngilizcesi : open door policy] Dış ticarette devletlere aynı muameleyi, yani hepsine müsavi şekilde işlem yapmak. Dahilî ticaret muafiyetlerinde yabancıların mallarını da faydalandırmak.

açık kredi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit à découvert § İngilizcesi : bank open credit] Borçlunun imzasından başka teminata istinat etmeyen, borçlunun yalnız şahsî itibarına istinat eden kredi.

açık rekabet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : libre concurrence § İngilizcesi : open competition] Tüccarların birbirlerine her nevi imalata, mevcut stoka, talimatı, sevkiyatı, fiyatları ve benzeri malûmatı vermeleri gibi.

açık sigorta poliçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : police ouverte, non évalué § İngilizcesi : open policy] Flotant sigorta poliçesine denir.

açık sözleşme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrat en blanc § İngilizcesi : open end contract] İçinde miktar anılmamış bulunan sözleşme belgiti.

açılış bilançosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan d’ouverture § İngilizcesi : opening balance sheet] yıl başında açılacak hesaplara geçirilecek postları içeren bilanço.

açılış bilançosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilân d’ouverture § İngilizcesi : openin balance] Hesapların yeniden tanzimine olanak vermek üzere tanzim edilen bilanço.

açılış kaydı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte d’ouverture § İngilizcesi : opening entry] Bir kurum veya bir işletmenin hesaplarının açılışında aktif ve pasif vesairenin defter kayıtlarına intikalini teminen maddelerinin tanzimi.

acyo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agio § İngilizcesi : agio] Birçok anlamı vardır. Bankalar tarafından müşterilerine yapılan işlemler üzerinden alınan faiz, komisyon ve diğer masraflar yekûnu. Paranın gerçek ve itibarî kıymeti arasmda mevcut fark. Kâğıt ve madenî paraların arasındaki fark. Ulusal ve kambiyo arasındaki fark. Altın ve gümüş, altın veya banknot, gümüş ve banknot arasındaki fark. Ticari senetlerin üzerlerindeki değerleri ile iskontodan sonraki değerleri arasındaki fark. Ve nihayet bir senedin tecdit komisyonu da bir acyodur. Başlangıçta, nazarî olsa dahi, aynı kıymeti haiz olan iki nakitten biri, İktisadî hadiselerin tesiri ile, diğerine nazaran kıymetten kaybettiği takdirde arada oluşan farka dahi acyo denir. Bu tabir özellikle değerli madenî para ile düşük ve gayri kabili tahvil kâğıt para arasındaki fark anlamına kullanılır. Bankacılıkta iskonto veya bedelini tahsil ettiği Ticari senetler tutarı üzerinden bankaya bırakılan para. Acyo üç unsurdan oluşur: a) Banka tarafından avans olarak verilen paranın faizi anlamına olan iskonto b) Senedin bankaya verildiği yer ile ödeme yeri arasındaki mesafe ve senedin kıymeti ile mütenasip olarak bankaca tahsil edilen ibraz ve tahsil masrafı, c) Bankanın asıl hakkını oluşturan ve senedin kıymeti ile mütenasip olan iskonto. Senetler, yalnız tahsil için bankaya tevdi edilmiş ise tabiatiyle iskonto alınmaz.

acyocu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agioteur § İngilizcesi : stock jobber] Acyo işleriyle uğraşanlara denir.

acyoculuk = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agiotage § İngilizcesi : stock jobbing] Esham ve tahvilatın kıymetinin azaltılması veya çoğaltılması için borsada birtakım manevralar çevirerek menfaat temin etmeğe denir. Spekülâsyon tabiri ile müteradif olarak kullanılır.

ad valorem resim = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droits ad valorem § İngilizcesi : duties ad valorem] Malların ağırlıklarından değil de değerleri üzerinden hesaplanan gümrük resmi.

adalet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : justice § İngilizcesi : equity] İşlerin hakkaniyet ve eşitlik üzerine yürütülmesi.

ademi icra = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : non exécution § İngilizcesi : non execution] Muamelenin, kararın tatbik mevkiine konulmaması.

ademi kabul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : faute d’acceptation § İngilizcesi : non acceptation] Kendisine ibraz olunan bir poliçeyi muhatabının kabul etmemesi hali.

ademi kabul protestosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : protêt faute d’acceptation § İngilizcesi : protest non acceptation] Üzerine keşide edilen bir poliçenin muhatabı tarafından kabul edilmemesinden dolayı noter vasıtasiyle protesto keşide edilmesi.

ademi kabul veya tediyeden dolayı aracılık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intervention faute d'acceptation ou de payement § İngilizcesi : intervention for non acceptance or non payment] Muhatap kabul veya tediye etmediği taktirde aracı birinin bunu yapması.

ademi müdahale = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : non intervention § İngilizcesi : non intervention] Bir işe, bir ihtilafa, bir anlaşmazlığa karışmama, tesir etmeme.

ademi riayet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : non observation § İngilizcesi : disregard] Söze, anlaşmaya, kontrata riayet etmeme.

ademi tediye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : faute de paiement § İngilizcesi : non payment] Ödenmek üzere vadesinde ibraz olunan poliçe, senet ve benzerinin muhatabı tarafından ödenmemesi.

ademi tediye protestosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : protêt faute de paiement § İngilizcesi : protest for non payment] Ödenmek üzere vâdesinde muhatabına ibraz edilen poliçe, senedin ödenmemesi halindse noter delaletiyle protesto keşide edilmesi.

ademi teslim = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : non livraison § İngilizcesi : non delivery] Bir evrakı, bir vesikayı, verilmesi gereken kimseye veya mahalle tevdi edilmemiş olması.

adet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chiffre § İngilizcesi : number] Rakamla ifade edilen.

adi kefil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : garantie ordinaire § İngilizcesi : ordinary surety] Borçlu aleyhine yapılan takibatın semeresiz kalması neticesinde kendisinebaşvurulankefil.

adi mal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marchandises de qualité inférieur § İngilizcesi : goods of inferior quality] İyi vasıfta olmayan mallar.

adil değer = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur équitable § İngilizcesi : fair value] Hesaplara istinat eden uygun kıymet.

adil fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix équitable § İngilizcesi : fair price] Bir malın gerçek değeri.

adres rehberi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : annuaire § İngilizcesi : directory] Bir ülkede veya müteaddit ülkelerde bulunan ticarethane, kurum ve sanayicilerin adreslerini içeren kitap. Adres kitaplarında adresler ya kurumların isimlerini veya meşgul oldukları işler itibariyle ve abecesel sırayla sınıflandırılırlar.

adresli poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : traite portant l'adresse § İngilizcesi : adressed bill] Poliçenin üçüncü şahsın ikametgâhında ödenmesi şart koşulduğu zaman üçüncü şahsın ikametgâhı ile muhatabın ikametgâhının aynı yerde olması hali.

affidavit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : affidavit § İngilizcesi : affidavit] Yemin varakası. Bazı vergilerden muaf olmak veya esham ve tahvilatın kendisine ait olduğunu yemin ile ifade ve tevdi olunan kâğıt.

afiş = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : affiche § İngilizcesi : poster] Herhangi bir hadiseyi kent sâkinlerine duyurmak veya mal tanıtmak, reklamını yapmak gayesi ile kentin genel mahallerinde duvarlara asılan büyük ilan kâğıtları. Afiş ticarette pek büyük bir rol oynayan ilancılığın en yaygın bir vasıtasıdır. Afiş resimli veya resimsiz olabilir. Resimli afişlerde yazı kısmı az, marka isimleri büyük ve okunaklı harflerle yazılmış, resim ayrıntılardan tamamiyle uzak, şekil, renk olarak sert ve keskin olmalıdır. Bu gibi afişlerde zevki okşamaktan ziyade üzerine dikkati çekmek endişesi hâkim olmalıdır. Bununla beraber iyi tatbik edilmek şartı ile bu kural afişin güzelliğine engel oluşturmaz. Caddeler hariç, bekleme salonları gibi genel yerlere özgü afişlerin daha ince bir teknikle ve daha ziyade güzelliğe, zevke daha çok hitap etmesi faydalı ve caiz olur. Resimli ilanların daha ziyade renkli olmaları gerekir. Resimsiz afiş ise yalnız metinden ibarettir. Bunlarda ise harfler büyük ve okunaklı olacağı için metin lüzumsuz uzatılmamalı, resim noksanlığı harfleri büyütmek suretiyle telafi edilmelidir. Sokak afişleri düşünüldüğü zaman halkın bunları okumağa vakti az olduğu düşünülmeli, onun için reklamın kendini halka okutmaya zorlaması gerektiğini dikkate almalıdır. Bunun için en iyi miyar afişin en esaslı içeriğinin sokaktan vasıta ile geçen halk tarafından okunabilmesidir. Dört beş afişin bir arada aynı hizada yan yana yapıştırılması, afişin göze çarpmasına yardımcı olur.

ağır vergi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt répressif § İngilizcesi : repressive tax] Tazyik eden vergi. İstihsalin dolayısiyle vergi gelirinin azalmasına sebebiyet veren vergi.

ahdî tarife = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contractuel tarif § İngilizcesi : conventional tariff system] Âkit devletler aralarındaki anlaşmaya istinat eden gümrük tarifesi.

aidat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contribution § İngilizcesi : taxes] Bir cemiyete belirli zamanlarda âzâların verdikleri para, bağış.

aidatı ticariye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : usages commerciaux § İngilizcesi : commercial customs] Kanunlarda ve sözleşmelerde açık olmayan hallerde muteber olan Ticari esaslar.

ajans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agent § İngilizcesi : agency] Şube, merkez ile şube arasındaki irtibat, İş idarehanesi.

akar mallar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : matières liquides § İngilizcesi : wet goods] Şişe veya variller ile nakledilen mayi, sulu mallar.

akçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie, argent § İngilizcesi : money] Para, mübadele vasıtası, menkul veya gayri menkul alelumum eşyanın kıymetini ölçmeğe yarayan madenî ve kâğıt para.

akit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrat § İngilizcesi : contract] Tarafların serbest olarak iradelerini açığa vurarak anlaşmaları. Aktin yazılı şekli sözleşmedir.

akit serbestisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrat libre § İngilizcesi : freedom of contract] Kanunun menetmediği ahvalde tarafların serbest olarak aktin koşullarını tâyin etmeleri.

âkit taraflar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : parties contractantes § İngilizcesi : contracting parties] Aktin iki tarafı. Bir akitte iki tarafı oluşturanlar.

akitten doğan borçlar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contractuelle engagement § İngilizcesi : contractual obligations] İki tarafın irade beyanlarının bir araya gelmesi ile ihdas edilen borç münasebetleri.

akont = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acompte § İngilizcesi : instalment] Bir tutara mahsuben bir kısmının ödenmesi. Daha ziyade Fransızcası kullanılmaktadır.

akreditif mektubu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de crédit § İngilizcesi : letter of credit] Bir bankanın kendi kefaletiyle muhabiri nezdinde üçüncü şahıs lehine açılmasını istediği itibar hesabı için yazılan mektup. Vesikalı kredi.

aksiyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action § İngilizcesi : stock, share] Hisse senedi maddesine bakınız.

aktarma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transbordement § İngilizcesi : trans shipment] Malları bir vapurdan diğer bir vapura nakletme.

aktif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif § İngilizcesi : assets] Mevcudat, kıymetler, fon, bir tacirin veya şirketin para ile değerlendirilebilen malları ve haklarının toplamı. Tahsili mümkün alacaklar da dahil olduğu halde bir şahsın veya bir şirketin belirli bir zamandaki menkul veya gayri menkul mallarının hey’eti mecmuasının nakden tesbit edilmiş kıymeti. Bir sermayenin mevcudatı şirketin sermayesi demek değildir. Zira ticarethanenin daima borçları olacağından sermayesi borçlarını aşan kısmından ibaret olması gerekir. İktisadî mânada bir şahsın veya bir teşebbüsün malik olduğu menkul veya gayrimenkul mallarının mevcudu. Muhasebe mânasında bilançoda görüldüğü üzere genel defteri kebirin zimmet bâkiyeleri mecmuundan ibarettir.

aktif kıymetin brüt tutarı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : brut valeur d’actif § İngilizcesi : gross book value] Bir aktif kıymetin brüt tutarı. Hiç tenzil yapılmadan önce muhasebe değeri.

aktifin serbest kısmı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : disponible § İngilizcesi : available assets] Kasa mevcudu da dahil olduğu halde kullanılması mümkün olan serbest kıymetler.

aktuarya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actuaire § İngilizcesi : actuary] Malî hesap mütehassısı. Hayat sigorta şirketlerindeki matematik hesapları yapan ve sigorta hesap işlerinde ihtisas sahibi olan kimse.

alacak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : demande § İngilizcesi : claim] Alacak, istihkak, tediye talebi, bir hakkın istenilmesi.

alacaklı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : créditeure § İngilizcesi : creditor, obligee] Dayin, mukriz, alacaklı, başkasına borç olarak para veya sair şey veren kimse. Herhangi bir edayı ve özellikle para ödeneğini istemeğe hakkı olan kimse. Bankada hesabın alacaklı olması hali.

alacaklı bakiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : solde créditeur § İngilizcesi : credit balance] Bankadaki hesabın alacak yekûnundan fazla olması neticesi hesabın alacak bakiyesi vermesi.

alacaklı hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte créditeur § İngilizcesi : account receivable] Esas itibariyle daima alacak bakiyesi veren, yani hesabın her an alacaklı bulunması gereken hesaba denir. Mevduat hesapları gibi.

alacaklı millet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : nation créditeure § İngilizcesi : creditor nation] İthalat ve ihracat mevzuunda alacaklarının yekûnu borçları yekûnundan fazla olan ülke.

alacaklılar hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte créditeurs § İngilizcesi : trade account payable] Bütün alacaklı hesapları bir araya toplayan câmi bir hesap.

alacaklılarla anlaşma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arrangement avec créditeurs § İngilizcesi : arrangment with creditors] İflâs müssesesi haricinde borcunu ödemeyen bir borçlunun alacaklıları ile yaptığı özel anlaşma.

alameti farika = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marque de commerce § İngilizcesi : trade mark] Bir işletmenin imalatını veya ticarethane mallarının başkalarından tefrik etmek üzere kullanıldığı isim, mühür, resim, rakam ve saire yani temyiz ve tahsisi için kabul ve tatbik edilen her nevi işaret ve damga. Bir şahsın kabul etmiş olduğu alameti usulüne tevfikan ticaret ve Adliye Vekaletine tevdi ve teslim edilmedikçe alameti taklit edenler aleyhine dâva ikamesine hakkı olamaz. Alameti farikanın türleri şunlardır: a) Tevsiki marka: Emteaya verilen bir isimdir. Bu, keşfeden veya imal edenin ismini alabilir. (İpana, Antidot, Puro gibi). Veya malın terkibini gösterir bir tabir olabilir. (Yumurta ve bira mayası kelimelerinden oluşan Ovomaltine gibi) veya malın kullanma yeri veya tesirini gösterir bir isim olabilir. (Parlar temizleyici ve parlatıcı toz) veya muhakemeden ziyade muhalleye hitap eden bir tabir olabilir (Ömer Hayyam şarabı, Yalova sigarası gibi). b) Remiz: Bir firmanın unvanını oluşturan kelimelerin ilk harflerinden mürekkep olur. Satie gibi (Société Anonyme Turque d’installation Electrique). c) Resimli marka: Malın terkibi, kullanma sureti, menşei ve saire ile ilgili bir resimden ibarettir. Resimli markalar gelişi güzel alınmamalıdır. Seçilen resim o vakte kadar kullanılmamış olmasına dikkat etmelidir. Sözgelimi marka olarak arslan, gemi gibi isimler iptizale uğramıştır. d) Maskot: Bir mal için yapılan bilûmum reklamlarda devamlı olarak kullanılan ve o malı halk nezdinde sevimli kılan bir şahıs veya hayvan resmi gibi. Sözgelimi gramofonda sahibinin sesini dinleyen köpek resmi (Gramofon markası gibi). Maskot, uğur getirdiğine inanılan bir şey demektir. e) Deviz: Müşterinin hoşuna gidecek veya onda ilgi uyandıracak şekilde tertip edilmiş kısa, manidar bir cümledir. Bir Amerikan otomobil fabrikasının kullandığı (Alandan sor) sümlesi gibi. İngilizcede Slogan namı verilen devizler ilanlarda kullanılmaktadır. İngiltere’de Merchandise mark ile Trade Mark arasında belirgin bir fark vardır. Bunların birincisine (Mal markası) malın cinsini, İkincisi (Ticaret markası) ise malı yapan firmayı gösterir.

alelhesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acompte § İngilizcesi : on account] Hesaba mahsuben verilen para. Bir borcun kısmen ödenmesi.

aleni satış = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vente publique § İngilizcesi : public sale] Açık arttırma ile yapılan satış. Herhangi bir malı satıcı ile alıcıdan mürekkep iki taraf arasında kararlaştırılan bir bedel karşılığında devir ve teslim.

aletler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : outil § İngilizcesi : tools] Makine veya el operasyonları için kullanılan avadanlık.

alıcı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acheteur § İngilizcesi : buyer] Kıymeti olan bir şeyi, bir malı bedeli karşılığında elde etmek için yapılan işlem.

alıcı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bénéficiaire § İngilizcesi : beneficiary] Bir senet, poliçe, çek bedelini alan kimse.

alıcıları grevi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : grève des acheteurs § İngilizcesi : buyer’s strike] Herhangi bir malın fiyatımn inmesini temin maksadiyle alıcıların mübayaaya muvakaten fasıla vermeleri hali.

alıcının inhisar fiyatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix monopole de l’achêteur § İngilizcesi : oligopsomy price] Alıcıların inhisarında bulunan fiyat. Bir kaç alıcının verdiği inhisar fiyatı.

alış fiyati = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix d’achat § İngilizcesi : purchase price] Satılan herhangi bir madde, emtea, menkul, gayrimenkulün karşılığında alınan tutar.

alış, satış, maliyet fiyatları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix d’achat, prix de vente, prix coûtant § İngilizcesi : purchase price, selling price, cost price] Bir malın fiyatının tâyininde başlangıç noktası alış fiyatıdır. Alış fiyatına masrafları ve kâr ilave edilerek satış fiyatı bulunur. Sanayide, alış fiyatı ham maddelerin mal olduğu fiyattır. Buna alış ile alâkadar olan nakliye, gümrük, komisyon ve diğer masraflarla işçilik, imal masrafları, fire, muharrik kuvvet, makinelerin ısınması, malzeme, sigorta, amortisman, genel masraflar ve saire ilave olunur.

alivre satış = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vente à livrer § İngilizcesi : time bargain] Peşin para ile veresiye satış. Malı bilâhare teslim etmek üzere parayı peşin alma.

alonj = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : allonge § İngilizcesi : allonge] Ticari senet, poliçe ve emsali evrakın arka tarafı ciroların fazlalığı dolayısiyle daha fazla ciro için yer kalmadığı zaman uzunlamasına yapıştırılan kâğıt.

alternatif maliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de revient alternatif § İngilizcesi : alternative cost] Câri koşullar dışında husule gelen maliyet. Sözgelimi üretim koşullarının veya iptidarî maddé fiyatlarının tahavvülü ile meydana gelen maliyet.

altın çubuk = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : or en barre § İngilizcesi : bar gold] Çubuk halinde altın külçe.

altın esası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etalon d'or § İngilizcesi : gold standard] Parayı bir yerden başka bir yere sevk için ödenen nakliye, sigorta gibi masrafların yüzde belirli bir miktarı. Kambiyo ücreti bu hadde kalırsa para nakli yapılmaz.

altın ihraç ve ithal noktaları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : gold points § İngilizcesi : gold points] Altın esasını kabul eden iki ülke arasında vâki Ticari işlemlerde yabancı ülke üzerine tanzim ve o ülkede tediye edilecek poliçeler satın alınarak altın gönderilmesinin daha ucuz olduğu haller.

altın ihtiyatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : encaisse or § İngilizcesi : gold reserve] Bir ülkenin elinde parasına karşılık olarak bulunan altın stoku.

altın kambiyo sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : gold exchange standard § İngilizcesi : change etalon d’or] Para sisteminin altın esasını kabul eden bir ülke parasına bağlanması. O ülke üzerine altınla ödenecek poliçeler verilmesi esası. Bu suretle paranın kıymeti sabit bir pariteye bağlanmış olur. Kâğıt para ibraz edenlere meskûk veya külçe altın vermemekle beraber bunların harice altın borçlarını herhangi bir şekilde, Sözgelimi bir çek vermek suretiyle ödemeyi kabul etmesi.

altın külçe sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : système or métallique § İngilizcesi : gold bullion standard] Devlet veya resmî bankası kâğıt para ibraz edenlere meskûk değil fakat külçe altın vermek usulünü kabul etmesi. Para karşılığı olan altının külçe halinde tedavül bankalarının kasalarında bulunması. Altının ancak dış tediyeler için külçe olarak tediye edilmesi sistemi. Bu sistemde altın sikke halinde tedavül etmez.

altın para sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etalon d’or § İngilizcesi : gold coin] Altının darbhanede basılarak para şeklinde tedavül vasıtası halinde kullanılması.

altın primi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prime sur l’or § İngilizcesi : gold premium] Kâğıt paranın nominal kıymetinin düşmesi ile altının yükselmesi. Altının kâğıda nazaran prim yapması, kıymetinin artması.

altın şartı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : clause d’or § İngilizcesi : gold clause] Borçlunun borcunu altın ile ödeyeceğine dair olan taahhüdü.

altınla ödenebilen tahviller = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation payable en or § İngilizcesi : gold bonds] Karşılığı altın para ile ödenebilen tahviller.

ambalaj = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emballage § İngilizcesi : package] Gönderilen malın yolda kırılıp dökülmesine veya diğer suretle zarar ve ziyaa uğramasına engel olmak üzere içine konulduğu, sarıldığı, bağlandığı ve sair herhangi bir şekilde tesbit edildiği, her türlü madde sandık, fıçı, şişe, kutu, çuval, ambalaj olduğu gibi sargı kâğıdı, ip, tel, makara, band, ve benzerlerinin tesbit edildikleri kartonlar, kumaş ve emsalinin dolandığı tahtalar da keza ambalajdan sayılır. Onun için lisanımızda mevcut kap veya zarf, sargı sözlerinden hiç biri ambalaj gibi tabiri kadar şümullü değildir. Bu tabir aynı zamanda fransızcada olduğu gibi ambalaj içine koymak fiil ve hareketini gösteren bir kelime olarak da kullanılmaktadır. Ambalaj da dikkat nazara alınması gereken üç şey vardır. Sağlamlık, hafiflik, güzellik. Ehemmiyetçe birbirinden hiç de geri gerikalmayan bu üç cihetin muvaffakiyetle telifi iyi ambalajm esasmı teşkil eder. Bundan başka, unutulmaması gereken diğer bir nokta da bir çok ambalajm aynı zamanda bir reklam vasıtası teşkil ettiğidir. Kutu, şişe gibi ambalajlar zarif bir şekilde yapılmış olursa içindekiler bittikten sonra başka hususlarda kullanmak üzere müşteri tarafından muhafaza olunur ve üzerinde sabit bir alameti farika bulunursa ait olduğu maddeyi müşteriye daima hatırlatmağa vesile olur. Bir malın müşteriye muvaffakiyetle arzı ancak iyi ambalaj sayesinde kabil olabileceği de her vakit hatırda bulundurulmalıdır. Ticari kıymeti bulunmayan tahta sandık, çuval gibi dış, saman, talaş, oluklu mukavva gibi iç ambalajlar gümrük resmine tâbi değildir. Ticari kıymeti olan damacana, bidon gibi dış zarf ile mukavva kutu gibi iç zarf gümrük tarifesine tâbi oldukları madde gibi resme tâbi tutulurlar. Şayet, ambalaj maldan veya tüccar arasında malın bu ambalaj haricinde satılması müteâmil değilse, ambalajdan da içindeki madde gibi resim alınır. Krem tüpü, krem kavanozu, lâvanta şişesi gibi. 1. Gerek gerçek, gerek kanunî safî sıklet üzerinden resme tâbi olan eşyanın saman, talâş, çember, bendiye, yosun gibi dış ambalajı. 2. Adet üzerinden resme tâbi olan veya resimden muaf olan eşyanın ambalajı, 3. Kıymeti üzerinden resme tâbi eşya ambalajı, resme tâbi değildirler. a) Tarife mucibince kanunî safî ve gayri safî sıklet üzerinden resme tâbi bütün eşyanın dış ve iç ambalajı, beynelmilel ticarette müteammil şekilde olmak şartiyle, makara, bobin gibi, b) Kanunî safî sıklet üzerinden resim veren eşyanın ambalajı beynelmilel ticarette müteâmmil şekilde değil ise yani lüzumundan fazla ise, içerdikleri malın resmine tâbi olurlar. Sâfî sıklet üzerinden resme tâbi olan eşyanın iç ambalajı olan saman ve saire gibi beynelmilel ticarette müteammil şekilde olmaz. Ve içerdiği maldan daha yüksek resme tâbi olursa kendi maddesi mucibince resim verirler.

ambargo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : embargo § İngilizcesi : embargo] Devletin bir şeye el koyması veya bir hareketi yasak etmesi. Başka Devlet gemilerinin limanlara girip çıkmasını menetme. Gemilere el koyma. Belirli ihraç ve ithal mallarına el koyma veya ithal ve ihracı menetmesi.

amerikan usulü muhasebesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptabilité américaine § İngilizcesi : american bookkeeping] Bu usulün başlıca hususiyeti yevmiye defteri ile defteri kebirin tek bir defterde birleşmesidir. Defterin sol sahifesi yevmiye defterine tahsis edilir. Diğer sahife de, kurumun başlıca hesaplarından her birine birer çifte sütuna ayrılır. Bu sütunlara yevmiye defterinin bu hesaplara ait rakamları yazılır.

âmme arazisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : publique domaine § İngilizcesi : public domain] Âmmenin tasarrufunda bulunan arazi, Devletin tasarrufunda bulunan arazi ve emlâk, miri arazi, beylik arazi.

âmme borcu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette publique § İngilizcesi : public debt] Devletin yapmış olduğu iç ve dış borçlar.

âmme hizmeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : publique service § İngilizcesi : public service] kentin genel ihtiyaç ve menfaatlerini temin maksadiyle yapılan hizmetler Sözgelimi su, elektrik, gaz, otobüs, yol gibi.

âmme hükmî şahsı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : corporation pubque § İngilizcesi : public corporation] genel hizmetlerin ifasını kolaylaştırmak üzere Hükümet tarafından organize edilen korporasyon.

âmme mâliyesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : finance publique § İngilizcesi : public finance] Devletin icra ettiği malî işlemlerden bahseden bilim kolu.

âmme malları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : domaine publique § İngilizcesi : public property] Devlet, vilayet ve belediyelere ait mallar.

âmme menfaati = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : le salut public § İngilizcesi : public welfare] Ferdî menfaate karşılık genel menfaat.

amortisman = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amortissement § İngilizcesi : amortization] Sabit değerlerin amortismanı. Borcu birden veya belirli taksitlerle ödeyerek ortadan kaldırmak. Her yıl kârdan belirli bir kısım ayırarak (aşınma payı) sabit tesislerin aşınmasına karşılık tutma. Esham ve tahvilatın kârdan ayrılan para ile ödenmeleri. Bir taahhüdü karşılamak iğin yeterli gelecek tutarı vücuda getirmek üzere kârdan tedricen yapılan ayırmalar. Teşekkülün mevcudatı arasındaki bazı malların kıymetten düşmesine karşılık olarak ayrılan tutar. Kısmen veya devamlı olarak yapılan ödemeler ile bir borcun itfası. Paranın iştirâ kıymetini indirme. Bir borcun mukasseten itfası. Bir borcun itfası için tediye edilen taksitlerden her birisi. Sabit değerlerin, kıymetten düşmesine karşılık ayrılan para, Arsa, bina, makine, alet ve edevat, mobilye, müteharrik edevat ve saire gibi bir ticarethanenin mevcutları arasında görülen bazı malların kıymetten düşmesine karşılık olarak ayrılan tutar. Sermayenin, yıl zarfında itfası için, bu sermayenin S X T faizi olarak SXT/100 tutarları, amortisman olarak da S : T/100 senelik amortisman taksitleri üzerinden T faiz haddiyle (T faizi, sermaye faizinden farklı olabilir) bileşik faiz yürütüldüğü takdirde n. senede bu taksitler S sermayesini vücuda getirsin.

amortisman esası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : base d’amortissement § İngilizcesi : depreciation base] Amortismana esas olan maliyet, kıymet.

amortisman fonu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fonds ou caisse d’amortissement § İngilizcesi : sinking fund] İtfa sermayesi. Bir borcun itfa edilmesi için kârdan ayrılan paralar. Amortisman sandığı.

amortisman hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte d’amortissement § İngilizcesi : depreciation accounting] Amortismana ait kayıtların işlendiği hesap.

amortisman karşılığı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : provision d’amortissement § İngilizcesi : depreciation reserve] Amortisman için ayrılan tahsisat. İhtiyat.

amortisman nisbeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : taux d’amortissement § İngilizcesi : depreciation rate] Amortismana tâbi değerlerin cins ve mahiyetine göre tatbik edilen aşınma yüzdesi.

amortisman tutarı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fonds d’amortissement § İngilizcesi : accrued depreciation] Amortisman payı. Amortisman ihtiyatı. Yıpranma ve aşınma. Bütün müstakbel mükellefiyetlerin tedricî tasfiyesi ve periyodik masraflar için peşinen ayrılan provizyon. Yahut taahhütlerin zamanında itfalarına yeterli gelmek üzere bir tutar ayrılması. Yahut menkul ve gayrimenkul değerlerin çalışmaktan mütevellit periyodik yıpranmaları telafi için maliyete tahmil suretiyle bir fon ayrılması.

amortisman usulleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : méthode d’amortissement § İngilizcesi : depreciation method] İmhası gereken tesisatın nevi ve mahiyetine ve işletmenin cinsine göre bu hususta muhtelif usuller tatbik edilmektedir. İntihap edilecek usulde umumiyet itibariyle imha olunacak herhangi bir kıymet, sıfıra indiği zaman hesaben de kapatılmış olması gerekir. Bu tenezzül, malzeme ve saire gibi maddî kıymetler için yine umumiyet itibariyle, belirli bir kalkınma devrinin sonunda, ihtira beratları ve saire gibi gayri maddî kıymetler için de istifade devresinin sonunda vuku bulur. 1. Değişken amortisman: Bu usul her yıl zarfında vuku bulan gerçek kıymet tenezzülünü tahmin esasına istinat eder. Bu kıymet tenezzülü her yıl değiştiğinden, tefriki gereken amortisman miktarı da değişir. Bazı teşebbüsler bu usulü tatbik etmekte iseler de bu hareket tarzı netice olarak gerçek kıymet nezezzülünü nazarı dikkate almaktan ziyade, hesap senesi neticelerine göre amortisman ayrılmasına yol açtığından tavsiyeye şayan değildir. Bu usulde her senenin nisbetleri aynı değildir. Bu usulü tatbik eden teşebbüsün idaresi her halde daha yakından tatbiki istilzam eder. Bunun için, önceden takarrür ettirilmiş belirli yüzde nisbetlerinin tatbikinden ibaret olan diğer usuller, gerek değişken amortisman, gerek aşağıda zikrettiğimiz artan oranlı amortisman usulüne tercih olunmalıdır. 2. Artan Amortisman: Bu usul iptidaî kıymet üzerine tatbiki icap eden amortisman nisbetinin her yıl artırılmasından ibarettir. Sözgelimi, başlangıçta ilk kıymetin yüzde beşi üzerinden amortisman hesaplanırsa, bu nisbet hesabın itfasına kadar her yıl yüzde bir artırılır. Bu usulün taraftarları noktai nazarlarmı müdafaa için şu iki mütalâayı yürütmektedirler: a) Herhangi bir makine veya buna benzer bir sabit kıymet ilk zamanlar kıymetinden az kaybeder. Kullanma müddeti devam ettikçe her yıl vuku bulan kıymet azalması daha büyük mikyasta olur. b) Diğer taraftan teşebbüsler ilk sıralarda az kâr getirirler. Bu temettü miktarları yıllar geçtikçe çoğalır. Binaenaleyh amortisman da bu iki seyri takip etmeli ve değerlerin azalması, kârların fazlalaşması nisbetinde çoğalmalıdır. Nazariyat sahasında kalındığı takdirde bu mütalâalar oldukça cazip görülürse de, bu usulün diğer taraftan iki büyük mahzuru da vardır: 1. Evvelâ bu usulde değişken amortisman usulü gibi mevcutlarda vukua gelen kıymet tenezzülünü tesbit etmek gerekir ki hakikatte buna tamamen olanak yoktur. 2. yıllar geçtikçe aşınma derecesinin artması pek tabiî ise de, yine bu aşınma dolayısiyle tâmir ve bakım masrafları gittikçe artar. Gerek amortisman, gerekse tâmir ve bakım masraflarının aynı yıllar zarfında müşterek çoğalması maliyet fiyatları ve hesap senesi neticeleri aleyhine olarak muvazeneyi bozar. Bundan başka, bu usul küçük nisbette başlayıp büyük nisbetlere doğru gittiğinden amortisman muamelesinin ağır bir surette cereyanını intaç eder. Halbuki, mevcut değerleri bir an evvel imha etmek daha akıllıca bir hareket olur. Bu sebeplere binaen hayatta pek az tesadüf olunan bu usulü tavsiyeye şayan bulmayız. Bu usul işe başladıkları zaman büyük bir tesisat vücuda getirmiş olan, ancak bu tesisattan ilk yıllar zarfında, işin icabı olarak, nisbeten az istifade eden teşebbüselerde tatbik olunagelmektedir. 3. Eksilen Amortisman: Bunun için iki usul vardır: a) Her yıl muhasebe kayıtlarında görülen kıymetler üzerine belirli bir yüzde tatbiki suretiyle icra edilir. Yani, her yıl belirli bir kıymetin, belirli bir nisbet üzerinden imhasından sonra, kalacak kıymet bakiyesi üzerine gelecek yıl aynı nisbette amortisman tatbik edilir. Kullanma devreleri bittikten sonra dahi herhangi bir kıymet muhafaza eden ve hiçbir zaman sıfır kıymete inmeyen maddî tesisat için bu usul tavsiyeye şayandır. Bu tarz, tatbiki takip eden ilk yıllar istisna edilirse, bilâhare mevcut değerlerin tedrici surette imhasını temin eder. Diğer taraftan, başlangıçta mevcut değerlerin önemli kısımları imha edilmiş olduğundan, bilâhare tâmir dolayısiyle masrafları çoğaldığı zaman imha edilecek kıymetler azalmış bulunacağmdan, bu suretle muhtelif hesap senelerine ait külfetler arasında bir tevazün husule gelmiş olur. Gayri maddî kıymetler için bu usul tavsiye edilemez. Çünkü, bunların belirli bir müddet sonra değerlerinin sıfıra inmesi gerekir. . Bu usulün, bahsettiğimiz faydalarına mukabil mahzurları da usulün tatbikinde tesislerin her nevi için ayrı ayrı birer hesap açmalıdır. Aksi takdirde, bir müddet sonra amorti edilmesi gereken kıymetlerden her birinden ne kadar imha edildiğini ve bakiye ne kıymet kaldığını tesbit etmek mümkün olmaz. Bu usulün amortisman noktasından mahzuruna gelince, bu mahzur da bidayette amortisman seri ve bilâhare gayet yavaş gitmesidir. Bu mahzurun önüne geçmek için belirli bir müddet sonra bu imha usulünü bırakıp bunun yerine sabit amortisman usulünü kullanmak gerekir. ki bu da hesapların karışmasına yol açar. Bu usul tamamen tatbik edilmek istenildiği takdirde, bidayette gayet yüksek amortismanlar tatbik etmek gerekir. Bu da ilk hesap devrelerine pek büyük külfetler tahmilini istilzam eyler. b) İptidaî kıymet üzerinden gittikçe azalan bir yüzde nisbetinin tatbiki ile temin edilir. Sözgelimi birinci yıl iptidaî kıymet üzerine yüzde oniki, ikinci yıl, yine iptidaî kıymet üzerinden yüzde on. . . iih. tatbik edilir. Bu usulde, yukarıda bahsettiğimiz birinci usulün mahzurları olmadığı gibi, aksine iyi cihetleri vardır. Son yıllar zarfında artan onarım masraflarına mukabil o yıllar için mutedil bir amortisman tefriki suretiyle hesap senelerine tahmil edilen külfetleri, tâdil ve ilk yıl için de büyük bir yükü mucip olmaz. Bu itibarla, bu ikinci usul daha ziyade tavsiyeye şayandır. Netice olarak, bildirilen muhtelif amortisman usullerinin gerçek faydalarına mukabil, mahzurları da vardır. Yalnız, bu usullerden ikisinin tatbik edilmemesi muvafık olur. Bunlardan biri mütehavvil, diğeri ise artan amortisman usulleridir. Diğer usullerin tatbikte alâkadar İktisadî teşebbüsün genel vaziyeti ile, ifası gereken kıymetin mahiyeti gözönünde bulundurulmalıdır. Esas itibariyle, sabit amortisman ilk tesis masrafları, ihtira beratları, imtiyazlar gibi gayri maddî tesislerde şirketin bilfiil sahip olmayıp belirli bir müddet sonra iadesine mecbur olduğu arazi üzerinde yaptırdığı tesisat için tatbik olunur. Diğer taraftan, kullanılmalarından sonra pek az kıymet muhafaza eden tesisat için dahi bu usul kullanılabilir. Tenzilâtlı amortismanın, ya bedelleri yavaş bir tarzda azalan kıymetler için (Sözgelimi inşaat gibi) yahut tesislerinden itibaren bir kaç yıl sonra önemli onarım masraflarını istilzam eden kıymetler (Bazı nevi malzemeler) için kullanılır. 4. Sabit Amortisman: Bu usul, itfası gereken kıymetin devamı tahmin edilen dayanma müddetine nazaran, ilk bedeli üzerine belirli bir yüzde nisbetinin tatbikinden ibarettir. Bu nisbet şu suretle hesaplanır: a) imhası gereken kıymet 5. 000 lira, n) İmha müddeti yıl olarak 20. Buna nazaran, her yıl tatbiki icap 5. 000 eden yüzde nisbetini bulmak için 20 250 eder ki 5. 000 lira kıymetindeki bir sabit kıymete her yıl 250 lira amortisman tatbik edersek 20 senede tamamen amorti etmiş oluruz. Yüzde kaç nisbetinin kullanılması icab ettiğini bulmak için ise 100/20 eşittir 5 yâni %5 nisbeti olduğunu görürüz. Haddi zatında basit olan bu usul, imhası gereken kıymetin, belirli bir müddet zarfmda tamamen itfasını temin eder. Bu hareket tarzı özellikle imtiyazlar, ihtira beratları vesaire gibi belirli bir müddet içinde ortadan kalkması gereken değerlerin itfası için pek uygundur. Ancak, maddî tesisata tatbik olunması mahzurdan hali değildir. Zira, maddî tesisat mu-L karrer istimal müddetlerinden sonra dahi varlıkları ve hizmetleri devam ve bir kıymet ifade ederler. Halbuki, yukarıdaki örnekten anlaşılacağı veçhile, bu usul dairesinde hareket edildiği ve belirli bir devre sonunda tevakkuf olunmadığı takdirde bir taraftan amorti olunan tesisat hesaben imha olunduğu halde, diğer taraftan yine aynı tesisat aktifte herhangi bir kıymet arz edebilir. Bundan başka, bu usulün diğer bir mahzuru da masraflarda bir muvazene tesis etmemesidir. Gerçekten, yıllar geçtikçe tesisatın aşınma nisbetinin ve dolayısiyle onarım masraflarının artmasına mukabil amortisman daima sabit bir derecede kaldığından zaman ilerledikçe hesap devrelerine isabet eden külfetler fazla olur. Bu mahzurlarına rağmen bu usul madî tesisat için dahi ekseriyetle kullanılmaktadır. 5. Direkt Amortisman: Bu usulde amortisman tutarı doğrudan doğruya alâkadar olan sabit kıymet hesap bakiyesinden tenzil edilir. 6. Endirekt Amortisman: Belirli bir nisbetle hesaplanan amortisman tutarı pasifte bu husus için açılan özel bir hesapta toplanır. 7. Fevkalâde Amortisman: Gerek bir önceki bilanço senesinde ayrılmış bulunan amortismanın kifayetsizliğini karşılamak ve gerekse aktifte vuku bulan kıymet düşüklüğünü telafi etmek üzere ayrılan munzam bir amortismandır. Mevcut tesisatın herhangi bir sebeple harap olması, beklenmedik bir anda istifade edilemeyecek hale gelmesi veyahut bazı malzemenin önceden tahmin edilen müddetten daha kısa bir zaman zarfında yıpranıp aşınması da fevkalâde amortisman tefrikihe gerek gösterir. Her ne suretle olursa olsun amortisman hesap devresine tatbiki gereken bir şart olduğundan, fevkalâde amortismanın dahi hesap neticeleinin taayyününden evvel tatbiki gerekir. Bu amortismanlar, bütün tesisat için bir kül olarak tefrik olunmayıp, ihtiyaca göre her nevi kıymetler için ayrı ayrı birer amortisman hesabı açılır. Bahsedilen ahval ve şartların istilzam ettirdiği fevkalâde amortismanlardan ayrı olarak bazı teşekküller, hesap devresinin verdiği kârları müsait gördüğü takdirde gerçek bir kıymet tenezzülüne tekabül etmeyen fevkalâde amortismanlar tefrik ederler. Bu gibi amortismanlar gizli birer ihtiyattan başka bir şey değildir. Bu hareket tarzı bazı ülkelerde genel Harp sıralarında taammüm etmiştir. Buna sebep de, o zaman tahakkuk etmiş bulunan harp kazançları olmuştur. Fazla amortisman tefrikine cevaz verilmiş olması normal mesai saatlerinin uzatılması hasebiyle tesisat değerlerinin fazla miktarda düşmüş olması gibi sebepler ileri sürülmesidir. Bazı teşebbüsler, ya spekülâsyon yapmak, kârlarını gizlemek veya münhasıran firma menfaatini gözetlemek maksadiyle bu suretle hareket ederler. Bütün bunları bahis mevzuu etmekten maksadımız bilançolarm doğru olarak tanzim edilmemesinde bir çok sebeplerin bulunabileceğini izah etmek ve bir bilançonun sıhhatini takdir edebilmek için amortismanların hesaplama tarzının ve bu hususta takip olunan hesap usullerinin yakından ve derin bir tetkike tâbi tutulması lüzumunu anlatmaktır. Bu tetkik, bilançonun ait olduğu teşebbüsün vaziyetinin veyahut hesap devresi neticesinin öğrenilmek istenilmesine nazaran iki surette icra olunur. Birinci şıkka göre amortismanların gayriyeterli veya fazla olup olmadığı, yani amortismanlarn normal kaideler içinde tefrik edilip edilmediği tesbit olunmalıdır. İkinci şıkka göre, amortismanların birbirini takiben bilançolarda aynı noktai nazardan ve aynı nisbet üzerinden tefrik edilip edilmediği tetkik edilmelidir. Bu iki tefrik tarzı birbirini tamamlar ve bilançonun tetkikinde her iki noktadan da hareket olunmak gerekir.

amortismana tabi kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : unités d’amortissement § İngilizcesi : depreciation unit] Ya tek bir sabit kıymet amortismana tâbi tutulur veya bir kaç sabit kıymet üniteleri birden amorti edilirler.

ana endüstri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : industrie de base § İngilizcesi : key industry] Karakteristiklerine binaen bir ülkenin bütün ekonomisine tesir eden endüstri, bir ülke ekonomisinin başlıca endüstrisi.

ana şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société contrôleuse § İngilizcesi : conrolling company, holding company] Bir veya birkaç şirketin hisse senetlerini elinde bulundurmak suretiyle onların idarelerine nazım olan ve onları tedvir eden esas şirket.

analık sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance maternité § İngilizcesi : maternity insurance] Anaların aldıkları sigorta bedeli.

anapara = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capital § İngilizcesi : principal] Faiz hesaplanmasına esas olan tutar.

anlaşma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : accord § İngilizcesi : convention] Muahede, sözleşme, iki tarafın bir mevzuda vardıkları mutabaktı bir kâğıda yazarak iki tarafın imza etmeleri neticesinde husule gelen hukukî vaziyet.

anonim şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société anonyme § İngilizcesi : joint stock company] Anonim kelimesi yunancadır. anlamı isimsiz demektir. Anonim şirketlerin de diğer şirketler gibi isimleri var ise de bu, şirketin maksat ve gayesini gösteren bir unvandır. Anonim kelimesi, unvanda şahıs ismi bulunmayacağını gösterir. Bu şirketler, diğer şirketlerin en önemlidir. Büyük sermayelerin toplanarak muazzam işler yapabilmesi bu sayede mümkün olmaktadır. Büyük sınaî, Ticari teşebbüsler, bankalar hep anonim şirketlerdir. Kanunî tarifi şöyledir: Bir unvan altında kurulmuş sermayesi belirli ve eshama bölünmüş, borçları ile taahhütleri yalnız şirketin sermayesi ile temin edilmiş ve her şirketin mes’uliyeti sermaye miktarı ile hudutlanmış ise o şirket anonimdir. Şirketin kanunî vasıfları şöyledir: Şirketin bir unvanı bulunur. Gayesini gösterir. Ve anonim şirket kelimelerini içerir. Ortakların isimleri unvana konmaz. Belirli bir sermayeye maliktir. Sermayesinin arttırılıp azaltılması sözleşme belgitinin tâdiline gerek gösterir. Sermayesi hisselere ayrılmıştır. Anonim şirketlerin en önemli vasıfları bunlardır. Şirketin borçları sermayesi nisbetinde garanti edilmiştir. Ortaklardan her birinin mes’uliyetleri koydukları sermaye kadardır. Şirketin kuruluşu iki şekilde olur. Anî kuruluş: Bütün hisselerin kurucuları tarafından tamamen alınması ile olur. Diğeri ise tedricî kuruluş olup bu da hisselerin bir kısmı kurucular tarafından, diğer bir kısmı ise halk tarafından alınması ile olur. Anonim şirketlerde, sözleşmeyi tanzim ve imza eden ve sermaye olarak nizamnamesinde belirli nakdî veya nakdin gayri bir şey koyan hissedarlar kurucu addolunurlar. Anonim şirket kurulabilmesi için en az beş müessisin iştiraki şarttır. Tedricî kuruluş: En az beş müessis taralından imza edilen sözleşme belgiti tanzim edilir. Bunda şirketin unvanı, merkezi, iştigal mevzuu, sermaye miktarı, her hissenin kıymeti, ödeme şekli, sermaye olarak verilen mallara karşılık verilecek hisse senedi miktarı, müessislere ve idare meclisi âzâlarma verilecek ücret, murakıpların seçim tarzı, vazife ve yetkileri, şirket namına imza etmeğe salâhiyetli kimselerin isimleri, genel kurulların toplanma şekilleri, karar ve rey verme usulleri, şirketin müddeti, ilanların yapılma tarzı yazılır. Teminat: Şirket sermayesinin %10’unun tediye veya temin olunması, buna ait vesikanın sözleşmeye iliştirilmesi gerekir. . Bunu müteakip Ticaret Vekaleti yolu ile Vekiller Heyetinden izin alınır. İzinden sonra sermayenin temini için halka başvurulur. Bunun için sözleşmenin bir hulâsası gazetelerle ilan edilir. Sirküler hazırlanır. Halka dağıtılır. İştirâk taahhüdü: Şirkete girmek istiyenler yazı ile talepte bulunurlar. Bu, iştirak talepnamesi denilen dilekçe ile yapılır. Bu taahhütnamede hülâsanın içeriğinden başka şunlar bulunur: İştirâki taahhüt edenlerin isim ve adresleri, taahhüt edilen hisse miktarı, sözleşme hükümlerinin kabul edildiği, belirli zaman zarfında şirket kurulmadığı takdirde taahhüdün hükümsüz olacağı, taahhüdün kayıtsız şartsız olması ve muvazaadan âri bulunması gerekir. Taahhüt edilen hisse senetleri yekûnu sermayenin tamamına müsavi olmalıdır. Hisse senetlerini en za dörtte birinin nakden ödenmesi gerekir. . Ödenmediği takdirde müessisler gazetelerle ilan ve taahhütlü mektupla belirli müddet içinde ödemelerini isterler. Paralar muteber bir bankaya yatırılır. Hissedar olmayı taahhüt edenler toplanarak tesis genel kurulu teşkil ederler. Toplantı ruznamesi şu hususları içerir: a) Hisselerin hepsinin taahhüt edildiğini, bedellerinin dörtte birinin ödendiğinin tasdiki, b) Sermaye olarak verilen malların ve satın alınacak gayrimenkullerin değerlerinin tasdiki için bilirkişi tayini, c) Müessislere özel menfaatler temini isteniyorsa karar alınması, d) İdare meclisi âzâsı sözleşme ile seçilmiş ise bunların tâyini, e) Murakiplerin seçilmesi, f) Tesis masraflarının kabulü. Mahkemenin tasdiki: Teşekkülü müteakip müddeti içinde, müessisler Ticaret Mahkemesinden kuruluşun tasdikini isterler. Tasdik beyannamesine, şirketin sözleşmesi mezuniyet vesikası ile birlikte, bankaya yatırılan para makbuzu, tesis genel kurul zabıtnamesi, bilirkişi raporu iliştirilir. Bütün formalitelerin tamam olduğuna kanaat getiren mahkeme şirketin teşekkülünü tasdik eder. Tescil ve ilan: Tasdiki müteakip şirket ticaret siciline tescil ve ilan edilir. Bundan sonra hükmî şahsiyet iktisap eden şirket işe başlayabilir. Anî kuruluş: 5 müessis, hisse senetlerini aralarında taksim suretiyle anonim şirketi derhal kurabilirler. Buna anî teşekkül denir. Sermayeleri az olan anonim şirketler anî şekilde kurulurlar. Kurulma zamanında yapılan bilumum hatâlardan müessisler ile bu evrakı tanzim edenler müteselsilen mes’uldürler. Müessisler şirketin tesisi için giriştikleri taahhütlerden dolayı üçüncü şahıslara karşı mes’uldürler. Teşkilât ve idare: Anonim şirketlerin üç idare unsuru vardır: genel kurul, idare meclisi, mürakipler. genel kurul: Şirket hissedarlarının toplantısıdır. Şirketin mukadderatına hâkim olan başlıca kuvvettir. Hayatî ehemmiyeti haiz bütün kararları verir. Bu heyet, şirketin teşriî uzvu ve aynı zamanda icra uzvunun kontrolüdür. genel kurul üç şekilde toplanır: 1 - Tesis genel kurulu, 2 - Adî genel kurul, 3 - Fevkalâde genel kurul. Tesis genel kurulu teşekkül formalitelerini icra, ikmal için toplanır. Şirketin faaliyeti müddeti zarfında bir veya iki defa toplanır. Adî genel kurul normal olarak senede bir defa hesap devresi sonunda toplanır. Senelik işlemleri ve hesapları tetkik ve tasdik eder. Fevkalâde genel kurul şirketin bünyesinde yapılmak istenilen acele ve esaslı değişiklikleri yapmak için gayri belirli zamanlarda toplanır. genel kurulun vazife ve yetkileri hulâsa olarak şöyledir: Şirket idare meclisi ve mürakiplerinin raporlarını şirket hesaplarmı tetkik ve tasdik eder. Kârın dağıtılmasına karar verir. İdare meclisi ile mürakipleri ibra eder. İdare uzuvlarını ve mürakipleri tâyin ve azleder. Şirket sözleşmesini tâdil eder. Sermayenin azalma veya arttırılmasına, tahvil çıkarılmasına, şirketin feshine karar verir. Tasfiye işlerini tetkik ve mürakabe eder. genel kurul toplantıları: Âdî genel kurul her hesap devresinin sonundan itibaren üç ay zarfında ve en az senede bir defa toplanır. Bir kaç defa kâr dağıtan şirketlerde her tevzi için genel kurul toplanır. Fevkalâde genel kurullar gerek hâsıl oldukça toplanır. Âdî genel kurulu idare meclisi toplantıya davet eder. İdare meclisi ihmal ederse bu vazifeyi mürakipler ifa ederler. Toplantıyı Ticaret Vekaleti de yapabilir. Fevkalâde toplantıya idare meclisi, murakipler, sermayenin en az onda birine sahip olan hissedarlar, mahkeme, Ticaret Vekaleti davet edilebilirler. Davetin şekil ve sureti esas sözleşme ile tâyin olunur. Bütün hissedarların malûmatları olmaları için davetler, toplantı gününden en az iki hafta evvel gazetelerle ilan veya mektupla yapılır. Bu ilan veya davet mektuplarında, ruznamesinde şu hususlar bulunur: İdare meclisi ve mürakip raporlarının okunması, şirketin envanter defteri, bilanço, kâr ve zarar hesabının ve kârın dağıtılması hakkındaki tekliflerin kabul veya reddi, sözleşme ile tesbit edilmemiş ise idare meclisi âzaları ile müdürlerin ve mürakiplerin ücret ve aidatlarının tâyini, müddetleri biten idare meclisi âzası ile mürakiplerin tekrar intihapları ve değiştirilmeleri, gerek görülecek diğer hususlar. Sermayenin en az onda birini temsil eden hissedarlar yazılı olarak mucip sebep göstererek istedikleri işleri gündeme koydurabilir. Fevkalâde genel kurul ruznamesi, davete yetkili olanlar tarafından tanzim edilir. Toplantıların mûteber olması için Ticaret Vekaletinin komiserinin bulunması şarttır. Hissedarlar, toplantı gündeminden en az 15 gün evvel şirketin mevcudat defteri ile kâr ve zarar hesabını ve bilançoyu, İdare Meclisi ve mürakipler raporlarım tetkik ve birer suretini almak hakkını haizdirler. genel kurul toplantılarına iştirak etmek ve rey sahibi olmak hissedarlığın aslî haklarmdandır. Reylerin vekaleten veya bir mümessil vasıtasiyle verilmesi caizdir. Toplantıya reislik edecek kimse genel kurulla şirket sözleşmesi ile tâyin olunur. Sözleşmede açıklık yoksa genel kurul seçer. Toplantıda rey toplamak için iki kişi seçilir. İçtima zabıtlarını tutmak için de bir kâtip intihap edilir. Riyasetin vazifesi, hissedar listesini tanzim, nisabı tetkik etmek, müzakereleri sevk ve idare etmek, reyleri toplamak, verilen kararları tesbit ve zabıtlarını tanzim etmektir. Ticaret Vekaleti komiserinin vazifesi zabıtların kanuna uygun tutulmasına nezaret etmek ve hissedarlarla birlikte imza etmektir. Müzakere nisabı: Müzakerelerin başlayabilmesi için gereken adet veya miktardır. Karar nisabı: Verilen kararların mûteber olması için zarurî rey adedine denir. İdare Meclisi: Anonim şirketin idaresi ve harice karşı temsil İdare Meclisine aittir. İdare Meclisi âzaları esas sözleşme ile tesis veya genel kurulca en fazla üç yıl müddetle tâyin edilirler. Tekrar seçilmeleri caizdir. Meclis her yıl âzâları arasından bir reis ve bir reis vekiil seçer. Âzâlar sözleşme ile tâyin edilmiş olsalar dahi genel kurul kararı ile azil olunabilirler. Azil edilen âzâ tazminat talep edemez. İdare meclisi âzâlarmın vazife ve yetkileri: Gerek dahilde, gerekse hariçte şirketi idare meclisi temsil eder. Her türlü hukukî muameleyi yapar. Aksine sarahat yoksa bütün idare meclisi âzâları imza yetkisine maliktirler. Şirket sermayesi eğer yarıya inerse genel kurul toplanır. yıl sonunda bilançoyu tanzim eder. İdare meclisi her yıl sonunda şirketin Ticari, malî ve iktisadî vaziyetini, yapılan işlemlerin hülâsasını gösteren bir rapor tanzim, tevzi edilecek kârları, ihtiyatı tâyine dair teklifi hazırlar. Memurları tâyin eder. Müdürler: Şirketin icra vasıtasıdır. Sözleşme ile veya genel kurul kararı ile hissedarlar arasından veya hariçten tâyin edilir. Sözleşmede aksine sarahat yoksa müdürlerin tâyin veya azline idare meclisi de yetkilidir. Keyfiyet, ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. İdare meclisi âzâları müdür olamazlar. Müdürlerin memuriyet müddetleri idare meclisi âzâlarmın müddeti kadardır. Müdürler işledikleri kusurlardan bizzat mes’uldürler. Vazifelerini başkalarına devir edemezler. Yalnız bazı belirli işleri yapmak için vekalet verebilirler. İdare meclisinin her an toplantı yapması müşkül olduğundan âzâlardan bir veya ikisinin idare meclisi adma hareket etmeğe yetkisi olması işlerde sürat temini bakımından faydalıdır. Bu suretle, idare meclisi adına şirkete ait işleri görmeğe yetki verilen idare meclisi âzâsma murahhas âzâ denir. Vazife ve yetkilerin verilmesi özel bir vekaletname ile yapılır. Mürakipler: Mürakipler şirket işlemlerini, daha doğrusu bu işlemleri ifa için tevkil olunan idare meclisini ve şirketin hesaplarını ve bütçesini kontrol ve teftiş ederler. Beşten fazla olmamak üzere bir veya müteaddit murakip seçilir. Birden fazla olursa bunlar bir heyet teşkil ederler. İlk murakiplerin tâyini münhasıran tesis genel kuruluna ait olup esas sözleşme belgiti ile tâyinleri caiz değildir. İlk defa bir yıl müddetle, bilâhare en çok üç yıl için genel kurul tarafından intihap edilirler. genel kurul, murakipleri her zaman azil edebilir. Ve başkalarını tâyin eder. Murakiplerin tâyin ve tâdili ticaret sicilline kaydettirilir. Mürakipler, idare meclisi âzâlığına intihap olunamazlar, memur sıfatı ile şirket işlerini tedvir edemezler. İdare meclisi âzâları ile yakm akrabalıkları olmamalıdır. En az senede iki defa şirketin defterlerini incelerler. Sık sık ansızın şirket veznesini teftiş ederler. Bilançonun tanzimine yardım eder ve bunu gözden geçirirler. İdare meclisinin ihmali halinde, mübrem ve müstacel sebeplerle genel kurulu toplantıya davet ederler. Toplantıda bulunurlar. İdare meclisi âzâlarının kanun ve esas sözleşme hükümlerine riayet etmelerine nezaret ederler. İdare meclisinin yıl sonu malî raporu hakkındaki mütalâasını bir rapor halinde bildirirler. Hissedarların idare meclisi aleyhindeki şikâyetlerini dinleyerek bu hususta tahkikat yaparlar. Tasfiye işlemlerine nezaret ederler. Murakiplerin vazife ve yetkileri sözleşme belgiti ile tahdit edilemez. Mürakipler, idare meclisi toplantısında hazır bulunabilirler. Fakat müzakerelere ve reye iştirak edemezler. Mürakipler, vazifelerini iyi yapmamaları dolayısiyle, genel kurulun vekili sıfatiyle genel kurula karşı müteselsilen mes’uldurlar. Anonim şirketlere, ortaklar belirli miktarda taahhütler ile katılırler. Bu nevi şirketlerde ortakların hudutsuz ve müteselsil kefaletleri olmayıp her ortağın mesuliyeti, iştirak nisbeti dahilindedir. Şirketin taahhütleri için, yalnız sermayesi garanti teşkil eder. Şirketin özel bir ticaret unvanı yoktur. Hiç bir ortağın ismini taşımaz. İştigal mevzuu olan madde veya belirli bir isme (Anonim şirket) kelimeleri ilave edilmek suretiyle ticaret unvanı teşekkül eder. Sözgelimi: İnşaat Atelyesi Türk Anonim Şirketi, Matbaacılık Anonim Şirketi gibi. Bir anonim şirketin teşekkül edebilmesi için şu koşulları haiz olması gerekir: Ortak adedi yediden aşağı olmamalı, sermayesinin tamamı kaydedilmiş bulunmalı, her hissenin hiç olmazsa beşte biri nisbetinin ödenmiş olmalı. Bu şartların ikmal edilmiş olduğu noterden tasdikli sözleşme ile tevsik edilmiş olmalı. Anonim şirketlerde sermaye, beherinin kıymeti zikredilmiş veya zikredilmemiş bulunan hisse senetlerine ayrılmış bulunur. Şirket sermayesini temsil eden hisse senetlerinden mâda, tahviller ve diğer senetler de ihraç edebilirler. Bunlara ait haklar statüde belirtilir. Hisse senetleri parçalara ayrılabilir. Bunlar da senetler gibi aynı hakları haizdirler. Hisse senetleri, kupürler sıra numarası taşırlar. Hisse senetleri nama veya hamiline muharrer olabilirler. Nama muharrer olan hisse senetlerine hissedarların isimleri yazılır. Hamiline muharrer olanlara ise hissedarların isimleri yazılmaz. Belirli bir şahsa ait değildirler. Senetlerde yalnız (hamiline) kelimesi yazılır. Hisse senetlerinin tevziinin mûteber olabilmesi için şirketin kat'i surett eteşekkül etmiş olması ve bedelinin beşte birinin tediye edilmiş olması gerekir. . Şirketin sermaye vaziyeti, en aşağı senede bir defa, bilanço ile birlikte neşredilmiş olması ve şu malûmatı ihtiva etmesi gerekir. : 1 - Hisse senetleri üzerinden yapılan tediyeler, 2 - Hisse senetlerinin tamamını henüz ödememiş hissedarlar ile bunlar üzerinden borçlu oldukları miktarları gösterir liste. Hissedarlar veya sermaye hisse senetleri şirket sermayesinin tamamını veya belirli miktarını teşkil ederler. Şirketin devamı müddetince oluşan temettüe iştirak hakkını vereceği gibi, tasfiyeden sonra da şirket sermayesinden hissesine isabet eden miktara malik olmak hakkını temin eder. Apport, hisse senetleri, nakitten başka makine, bina, ihtira gibi iştirak maddeleri karşılığında verilir, imtiyazlı hisse senetleri, ödenmiş bulunan esas hisse senetlerini tebdilen hissedarlara verilir. Şirket kârlarına ve sermaye hisse senetlerinin tamamı tediye edildiği zaman aktifteki disponibl’in tevziatına iştirak hakkını verir. Temettü hisse senetleri statüdeki koşullar ve nisbetler dahilinde şirketin temettü ve kârlarına iştirak etme hakkını temin eder. Bu tevziat, sermaye ve imtiyazlı hisse senetlerine ait temettüler dağıtıldıktan sonra, ikinci derecede yapılır. Müessisler hisseleri, şirketin teşekkülü sırasında etüd, apports ve mesailerinin mükâfatı olarak tefrik edilen senetlerdir. Hükümet tarafından kendilerine verilen imtiyazın işletilmesi ile ilgili ise anonim şirketler, bu imtiyaz müddeti için teşekkül eder. Anonim şirket, aşağıda gösterilen üç vaziyet neticesinde fesh edilir: 1 - Sermaye kaybı: Şirket sermayesinin yarısının kaybı halinde statü tâdili için olan şekli dahilinde toplanacak olan genel kurula, idare meclisi keyfiyeti bildirir. Şayet, sermaye kaybı dörtte üç nisbetinde ise, şirketin feshine, genel kurulda mevcut hisse senetlerinin dörtte birine sahip hissedarlar tarafından karar verilebilir. 2 - Ortak adedinin azalması: Ortak adedinin yediden aşağı düştüğü tarihten itibaren altı ay geçtikten sonra ilgililerin talebi üzerine feshe karar verilebilir. 3 - genel kurul kararı: Statünün tâdiline dair olan esaslar dahilinde, a) Belirli müddetin, b) İştigal mevzuunun hitamında genel kurul feshe karar verebilir.

anonim şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société anonyme § İngilizcesi : share company, company limited by shares; joint stock company] Bir isim altında müteşekkil ve sermayesinin miktarı belirli ve eshama bölünmüş, borç ve taahhütleri yalnız sermayesi ile temin edilmiş ve her ortağın mesuliyeti sermayesinin miktarı ile hudutlu bir ticaret şirketidir.

antrepo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : entrepôt § İngilizcesi : bond, bonded warehouse] Başka bir yere nakledilecek eşyanın muvakkaten depo edildiği mahal. genellikle gümrük idaresine henüz vergi resimleri ödenmemiş malların muhafaza edildiği genel veya özel depo, ambar. Bu depolarda mallar kısa bir zaman için durur. genel antrepo gümrük idaresine aittir. Buna gümrük ambarı da denir. Yabancı ülkelerden gelen tüccar eşyası belirli müddeti zarfında işlemi ikmal edilip gümrükten çıkarılmaz ise ardiye ücreti vermek şartiyle genel antrepoda bir yıl kalabilir. Yolcu eşyası için bu müddet daha kısadır. Hükümet, bazı imtiyazlı kurum ve şirketlere antrepo açmak yetkisi vermiştir. Patlayıcı maddeler antrepolara kabul edilmedikleri için bu gibi malları getiren şirketler gümrük idaresinin tensip edeceği yerlere antrepolar açarlar. Boğaziçi’ndeki Çubuklu gaz depoları gibi. Bu kabil ambarlara özel antrepo denir. Bunlar gümrük idaresinin daimî kontrolüne tâbidirler. Bunların kapıları çift anahtarlarla açılır. Anahtarların birisi gümrük idaresinde bulunur. Bu gibi antrepolar daha ziyade transit eşyaya mahsustur. Buralarda eşyalar uzun müddet muhafaza edilebilirler. Özel antrepolarda tüccar malını serbest bir şekilde manipüle edebilir. Yani işleyebilir. Mamafih, gümrük antrepolarında dahi özel müracaat üzerine manipülâsyona müsaade edilir.

antrepo defterleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : livres d’entrepôt § İngilizcesi : warehouse books] Antrepolara konulan ve çıkarılan eşyaların hareketlerini gösteren kayıtlara özgü defterler.

antrepo kâğıdı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : note d’entrepôt § İngilizcesi : bond note] Gümrük resmine tâbi malların evsafını bildiren ve bu malların ihraç edileceğini temin eden ve idarece tasdik edilen belge.

antrepolanmış eşya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : merchandise immagasiné § İngilizcesi : in bound] Gümrük resmî ödeninceye kadar gümrüklerde muhafaza edilen mallar.

apor = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : apports § İngilizcesi : introduction] Anonim şirket müessislerinin şirkete koydukları her türlü sermaye. Apor maddî olabilir: Nakit, esham, tahvilat, senetler, binalar, makine, mefruşat ve emsali. Gayri maddî olabilir: Malûmat, ihtisas, tecrübe, berat, imtiyaz, müşteri ve saire.

ara temettü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividende intérimaire § İngilizcesi : interim dividend] Gerçek kâr dağıtılmadan evvel verilen muvakkat kâr hissesi.

aracı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intérmédiaire § İngilizcesi : middleman] Komisyoncu, borsa tellâlı, simsar. Üretici ile müstehlik, satıcı ile alıcı arasında vasıta olan kimse.

aracılık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intervention § İngilizcesi : intervention] İhtilâfları hal etmek için üçüncü bir şahsın araya girmesi.

aracılık ile = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : par intermédiaire § İngilizcesi : through] Aracı, vasıta yolu ile.

aracılıken kabul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acceptation par intervention § İngilizcesi : acceptance for honour] Müdahale yolu ile kabul etmek.

arama emri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mandat de perquisition § İngilizcesi : search warrant] Hâkim tarafından polise verilen bir evi veya herhangi bir yeri arama yetkisi.

arazi ölçüsü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acre § İngilizcesi : arpent] Araziyi ölçmek için kullanılan bir nevi mikyas: 439 dönüm.

arazi vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt foncier § İngilizcesi : hand tax] Üzerinde bina olmayan iratlı ve iratsız araziden alınan vasıtasız vergi.

arbitraj = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arbitrage § İngilizcesi : arbitrage] Menkul değerleri bir borsadan alıp diğerine satma, fiyat farkından istifade etme. Hakem kararı. Bir borcun tediyesinde veya alacağın tahsili için en kârlı şekli, en elverişli yolu bulmak şekli. Arbitraj seçmek demektir. Kambiyo arbitrajı bir borcu kârlı surette tesviye veyahut bir alacağı en müsait, en kârlı koşullar dahilinde tahsil edebilmek için kullanılacak vasıtaları aramak ve seçmektir. Diğer bir tabirle muhtelif piyasalardaki kambiyo farklarından mümkün olduğu kadar en büyük menfaati temin maksadiyle yapılan işleme arbitraj denir. Sözgelimi bir Türk taciri bir Fransız tacirine borçludur. Borcunu en müsait şartlarla nasıl tasfiye edecek? Keza, bir Fransız taciri bir İngiliz tacirinden alacaklı ise bu tacir alacağını en müsait şekilde nasıl tahsil edecektir? Bütün bu tesviye şekillerinin en kârlısı hangisidir? İşte bunu arayıp bulmak arbitraj işlemi yapmak demektir. Arbitraj muamelesinin vâki olabilmesi borçlu ile alacaklarının muhtelif ülkelerde bulunması ve borcunu ödemek için Sözgelimi frank veya sterlin gibi belirli bir paranın tesbit edilmiş bulunması gerekir. . Borçlunun da rocunu hangi para ile tesviye edeceğinin malûm olması gerekir. Belli olmazsa esasen arbitrap bahis mevzuu olamaz. Ticari işlemlerde arbitraj hakem usulü anlamına da gelir. Arbitraj, iki değişik piyasa arasındaki fiyat farkından istifade etmek için yabancı paralarının alım ve satımından doğan bir kambiyo muamelesidir. Arbitraj yalnız borç ödemek veya bir alacağı almak için olduğu kadar herhangi bir ihtiyaç olmadan piyasalar arasındaki fiyat farklarından istifade ederek kâr elde etmek için spekülâsyon da yapılır. Arbitraj, ödeme yapmak gerektiğinde en çok miktarda para çekilmesine olanak verebilecek durum arar. Arbitraj işlemlerinde başarılı olmak için borsa ile yakından alâkadar olmak ve muhtelif piyasalardaki fiyatlardan ve bunların değişikliklerinden haberdar olmak gerekir. Arbitraj emtea, hisse senetleri, tahviller, değerli madenler üzerinden de yapılır. Bankalar ellerinde bulundurdukları paraları işletmek için kredi işlemleri ile malî işlemler de yaparlar. Malî işlemlerden birisi de iştiraklerdir. Anonim şirketlerin hisse senetlerini satın almak suretiyle bankalar muhtelif şirketlere katılırler. Bu hisse senetlerini kasalarmda muhafaza ederler. Senelik temettüleri bankanın kârını teşkil eder. Borsada: Borsada alınan hükümet tahvillerinin yabancı bir ülke borsasmda aynı zamanda satarak farkından istifade etmek, yahut aynı borsada tahvil almak ve bir müddet sonra satarak veya aksi muameleyi yaparak aradaki farktan istifade etmek. Zahire Borsasında: İki piyasa arasındaki fiyat farkmdan istifade etmek maksadiyle bir malı aynı zamanda alıp satmak, yahut aynı piyasada bir malın kıymetinde zamanla oluşan farktan istifade etmek için yapılan alış veriş. Kambiyo: Muhtelif ülke paralarının fiyatları arasında aynı zamanda muhtelif piyasalarda hasıl olabilecek farktan istifade etmek. Sözgelimi, İstanbul’da İngiliz lirası almak gerektiğini farz edelim. Bunun için İstanbul’da Fransız frangı alıp Fransız frangını Londra’da satarak İngiliz lirasına tahvil etmeyi, İstanbul’da doğrudan doğruya İngiliz lirası almaktan daha kârıl görürsek İngiliz lirası ihtiyacımızı o yoldan temin ederiz. Bu bir arbitraj muamelesidir. Ancak muhtelif piyasalardaki farklar pek az veya geçici olduğu için bu suretle kâr temin etmek büyük sermayeye veya itibare ve geniş teşkilâta mütevakkıftır. Onun içindir ki, arbitraj işlemlerini genellikle bankalar yaparlar. Arbitraj biri vasıtasız, diğeri vasıtalı olmak üzere iki nevidir. Sözgelimi, Türkiye’deki borçlu, Fransa’daki alacaklısına 15. 000 frank tediye edecektir. Bunun için, borçlu Fransa üzerine ya 15. 000 franklık bir çek satın alarak bunu Fransa’daki tacire gönderir. Veya Fransa’daki alacaklısına Türkiye’de tediye edilmek üzere kendi üzerine bir poliçe keşide ederek Türkiye’ye kendisine göndermesini ister. Bu örnekte görüldüğü üzere alacaklı ile borçlunun bulundukları mahallerin piyasaları karşı karşıyadır. Üçüncü piyasanın aracılık ve müdahalesi mevcut değildir. Türkiye’-deki borçlunun Türkiye piyasasında Fransa üzerine çek veya poliçe mübayaası suretiyle mi, yoksa Fransa’daki alacaklının Türkiye’de ödenmek üzere kendi üzerine bir poliçe keşidesi suretiyle mi halledilmesi muvafık olacağını tâyin etmek arbitrajdan beklenen gayeyi teşkil eder. Ve bu bir vasıtasız arbitraj işlemi olur. Vasıtasız arbitraj işlemlerinde muhtelif usuller vardır: 1. Parité usulü, 2. Maliyet fiyatı usulü, 3. Banka emri usulü. Parité usulü: Bir ülkenin madenî parasına, ayarına ve ağırlığına göre diğer bir ülke parası ile verilen kıymet. Madenî paraların, maden külçesi olarak kambiyo fiyatları. Sözgelimi, bir yabancı ülkenin para vahidinde içerdiği altını vücuda getirmek için kaç Türk altını lâzım olduğunu gösteren âdet. Paritenin lûgavi mânâsı muadil demektir. Bunu bir misal ile izah edelim. Berlin piyasasına borçlu Paris’teki bir tacirin borcunu tesviye için Paris borsasmdan doğrudan doğruya Berlin üzerine mark olarak bir poliçe mübayaa edip Berlin’e gönderecek. Bir de Amsterdam, Londra, Roma. . . ilh. üzerine çekilmiş bir poliçe satın alarak Berlin’e göndermesi ve orada işbu poliçe içeriğini marka çevirmesi mümkündür. Özellikle, Paris’te pahalı ve aksine olarak frangın Berlin’de ucuz olduğu zamanlarda doğrudan doğruya Berlin üzerine mark olarak poliçe mübayaasmdan bir fayda olmadığından vasıtasız arbitraj işlemi yapacağına üçüncü piyasayı tavsit ederek başka bir ülkenin kambiyosunun müdahalesinden istifade etmek suretiyle borcunu ödemesinde istifadesi vardır. Maliyet fiyatı usulü: Parité usulünün tatbikinin başarılı olmadığı ahvalde bilfarz aynı usulü izah maksadiyle yukarıda söz edilen örnekte Paris’teki bir borçlunun Berlin’deki borcunu tediye için Paris borsasında Amsterdam veya Londra üzerine keşideli poliçe satın alınarak Berlin’e gönderilmesi ve orada marka tahvil etmekte bir fayda mutasavver olmadığı ve bilâkis Amsterdam’daki muhabir aynı yer piyasasından Berlin üzerine mark olarak bir poliçe mübayaası daha ziyade istifadeli bulunduğu takdirde yapılacak işlem Amsterdam üzerine parité florin olarak bir poliçe mübayaa edip Amsterdam muhabirine göndermek ve oradan Berlin üzerine mark mübayaa ettirip Berlin’deki alacaklıya gönderilmesini temin etmektir. Burada, Paris ve Berlin piyasaları yekdiğeri arasında doğrudan doğruya işlem yapmayıp Amsterdam piyasasını vasıta etmiş oluyor ki Amsterdam aracı piyasa rolünü ifa eder. Bu şekilde yapılan arbitraj da maliyet usulü üzerine carî olmuş olur. Banka emirleri: Bu usule göre yapılan arbitraj muamelesindeki keza aracı bir piyasa alıcı ve borçlunun bulundukları mahaldeki piyasalar arasına girer. Maliyet fiyatı usulü ile banka emirleri usulü arasmdaki fark şöyledir: Bilfarz, maliyet fiyatı usulündeki örnekte Paris’te Berlin’e borçlu olan tacir Amsterdam’daki muhabirine Berlin üzerine mark olarak bir poliçe satın almasmı teklif ettiği zaman bunun karşılığı Paris’te Amsterdam üzerine florin olarak poliçe mübayaa ve Amsterdam's göndermek suretiyle temin ettiği halde banka emri üzerinde bahis mevzuu karşılığın Amsterdam’dan frank olarak Paris’te kendi üzerine bir poliçe keşidesi suretiyle temin etmeyi Amsterdam’daki muhabirinden rica eder. Arbitrajda en çok kullanılan bu usul olduğundan daha esaslı şekilde etüd edilmesi uygun olur. Banka emirleri usulü ile yapılacak işlemlerin istinat edecekleri fiyatları tesbit etmek suretiyle bankalar yekdiğerinden kıymet talep etmelidir. Emir veren siparişçi banka tarafmdan tesbit edilen rayice limit denir. Emri ifa eden taraf usulen bulunduğu mahalden talep edilen değerleri tesbit edilen şartlarla mübayaatta bulunur. Bilâhare bedelini tahsil etmek üzere emir veren üzerine bir poliçe tanzim eder. Ve bedelini, bildirilen fiyatla mahallinde satılmak suretiyle tahsil edilir. Keza, emir veren banka, muhatabın bulunduğu şehirde tediye olunmak üzere bir poliçe göndermek suretiyle de bedelini öder. Muhabire emrin vüruduna kadar rayiç fiyat değişebilir. Bu takdirde, emri ifa eden muhatap banka muameleyi yeni fiyat ile mübayaatta bulunduğu zaman emir verene bir zarar tevlit etmiyeceğinden emin olmalıdır. Şayet, hali hazır fiyat, tesbit edilen fiyattan daha istifadeli olur veya aynı neticeyi verirse emir derhal icra olunur. Aksi takdirde, işlem yeni talimata intizaren tehir edilir. (Fazla izahat almak istiyenler “İhtisas Muhasebeleri Ansiklopedisine müracaat etmelidirler).

ardiye ücreti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emmagasinage § İngilizcesi : storage] Depo, antrepo, mağaza gibi yerlerde malların muhafazası için verilen ücret.

armatör = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : armateur § İngilizcesi : ship owner] Gemi sahibi, gemiyi donatan. Gemisini deniz ticaretinde kullanan gemi sahibi.

armatörler birliği = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chambre des armateurs § İngilizcesi : chamber of shipping] Denizcilerin meslekî inkişafları için vücuda getirdikleri teşekkül.

arşiv = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : archives § İngilizcesi : records] Devlet evrakı ile tarihî vesikaların muhafaza edildiği yer. Dosyaların saklandığı oda.

artan prim = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : forte prime § İngilizcesi : accelerating primium] İstihsal arttıkça ücretlere ödenen primin de artması.

artırma eksiltme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : enchère § İngilizcesi : auction] İhalelerde en yüksek veya en düşük fiyat teklifi suretiyle yapılan icap.

arz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : offre § İngilizcesi : supply] Bir malı satmak gayesiyle müşteriye yapılan satış teklifi. Muhtelif yerlerden teklif edilen malların hepsi. Satılmak üzere piyasaya mal gönderme.

arz ve talep = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : l’offre et demande § İngilizcesi : supply and demand] Mübadelede esas olan bu hal bazı kaidelere tâbidir. Bir faydanın kıymeti o fayda için yapılan arz ile makûsen ve yine o fayda için vaki olan talep ile mebsuten mütenasiptir. Bu faydanın kıymeti ona olan ihtiyacın şiddeti ve onu elde etmekteki müşkülât nisbetinde artar. Fazla üretim zamanlarında üretimlerin heyeti umumiyesinin fiyatları üretici zararına olarak aşırı derecede düşer. İstihsalin noksan olduğu zamanlarda fiyatlar, müstehlikin zararına olarak fazla miktarda artar. Onun için mahsul fazla olduğu zaman müstahsiller fiyatların fazla düşmesine engel olmak için mahsulün bir kısmını imha ederler. Mahsul noksan olduğu zamanlarda da genellikle Hükümet müdahale ederek fiyatlara narh koyar. Her iki takdirde de arz ve talep kanunu hükmümü serbest surette icra etmemiş olur.

arzu edilen zamanda = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en temps voulu, à temps § İngilizcesi : in due time] İstenilen vakitte.

asgari fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix minimum § İngilizcesi : minimum parice] Bir malın satılabildiği en düşük fiyata asgarî fiyat denir.

aval = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : aval § İngilizcesi : garantee, aval] Bir poliçenin tediyesi için üçüncü bir şahıs veya poliçeyi imzalayan eşhastan biri tarafından verilen kefalet. Aval veren poliçenin üzerine (Aval içindir) veya buna muadil bir tabir yazarak altına imza eder. Keşideci ile muhataptan başka eşhasın poliçenin yüzüne imzalaması aval ifade eder. Avalin kimin hesabına verildiği aval şerhinde tasrih edilmesi gerekir. . Tasrih edilmediği takdirde keşideci lehine verilmiş addolunur. Aval veren kimse kefil olduğu şahıs derecesinde mesuldür. Poliçelerin üzerlerine (Aval içindir) kaydının yazılarak poliçe bedelinin ödenmesine kefil olma. Bir Ticari senedin imza sahipleri tarafından ödenmemesi halinde kendisi tarafından tediyeyi tazammun etmek için üçüncü şahsın yazılı taahhüdü.

avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance § İngilizcesi : advance] Verilmesi gereken bir paranın, vadesi gelmeden ödenen bir kısmı. Borç olarak verilen para. Karşılıklı veya karşılıksız olarak yapılan ödünç para verme muamelesi. Bir miktar peşin ödeme. Kredi. ikraz. Bankalarca maddî veya şahsî teminat karşılığında yapılan ikrazat. Bilâhare kendisine mal, servis veya nakden tesviye edilmek kaydiyle bir şahsa veya bir teşekküle ödenen tutar.

avarya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avarie § İngilizcesi : average] Gemilerde mevcut malların deniz ârızaları neticesinde bu malların mâruz kaldıkları hasar ve fevkalâde masraflar.

avenan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avenant § İngilizcesi : additional policy, appendix] Bir sigorta poliçesinde bazı tadilât yapılmak icab eder ve poliçe bu tadilât için tamamen değiştirilmek istenilmezse, poliçeye, yeni tadilâtı haiz olmak üzere eklenen yeni bir vesikaya denir.

avukat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avocat § İngilizcesi : attorney] Dâva vekili, mümessil. Kanun işlerinde veya hukukî meselelerde mütalâa beyan eden, ve kaza mercilerinde gerçek ve hükmî şahısları temsil ve haklarını dâva ve müdafaa etmek yetkisine sahip kimse.

ayar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : titres § İngilizcesi : titre] Altın veya gümüş halitada mevcut olan halis maden nisbeti.

aynî haklar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droits réels § İngilizcesi : real rights] Eşya üzerindeki mutlak tasarruf yetkisi.

ayniyat muhasibi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptable de matière § İngilizcesi : stock accountant] Muhafazası kendisine tevdi edilen mağaza, ambara mal giriş ve çıkış hesaplarını tutan kimse.

az zaman evvel = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : récemment § İngilizcesi : recently] Yeni, ahiren, az vakit evvel.

azalıp çoğalan para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie elastique § İngilizcesi : elastic money] genel İktisadî şartlara göre miktarı azalıp çoğalan para.

azaltma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : diminution § İngilizcesi : abatement] İndirilmiş tutar. Masrafları azaltma. Vergiyi tenzil veya tamamen terketme.

azami asgari tarife = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : maximum et minimum tarif § İngilizcesi : maximum and minimum tariff] Bir ithal malı için alınacak gümrük resminde aşağı yukarı hadler tesbit eden gümrük tarifesi.

azami fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix maximum § İngilizcesi : maximum price] Bir malın satışında istenilebilecek en yüksek fiyat.

azamî fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix maximum § İngilizcesi : maximum price] Bir malın satılabildiği en yüksek fiyata azamî fiyat denir.

bagaj = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bagage § İngilizcesi : baggage] Yolcu eşyası. Yolcu ve tayfalarının zatî eşyaları.

bağlama limanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : port d’armement, port d’attache § İngilizcesi : port of registry] Geminin ikametgâhı sayılan ve geminin donatıldığı liman.

bakaya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arriéré § İngilizcesi : arrears] Vadesi geldiği halde henüz ödenmemiş bulunan borç bakiyesi.

bakım = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : maintien, entretien § İngilizcesi : maintenance] Bir işletmenin sabit değerlerinin bakım ve idame masrafları. İstihsale yarayan bu kıymetler devamlı çalışma hasebile zamanla yıpranmaktadırlar. Bunların muntazaman çalışmaları, iyi bir halde muhafazaları ve ömürlerinin uzaması için yapılan tamir.

bakım karşılığı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : provision pour maintenance § İngilizcesi : reserve for maintenance] Bakım masrafları için ayrılan karşılık para.

bakiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : solde § İngilizcesi : balance] Bir hesabın alacaklı ve borçlu tarafları arasındaki fark. Bir tarafın diğer tarafa borçlu kaldığı miktar. Bakiye zimmet tarafında ortaya çıkarsa zimmet bakiyesi (Solde débiteur), alacak tarafında ortaya çıkarsa matlup bakiyesi (Solde Créditeur) denir.

balya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : balle § İngilizcesi : bale] Denk, tüccar eşyasının büyük parçalar halinde demir tel ve çemberler ile bağlanmış vaziyette olanı.

bandrol usulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banderole système § İngilizcesi : system bandrole] Maddelerin üretildikleri fabrika ve atelyelerde ambalajlarına bandrol veya etiket yapıştırmak suretiyle alınan tüketim resmi.

bank holıdays = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fête légale § İngilizcesi : tatil günleri] İngiltere’de bankalarm kapalı bulundukları günler.

banka = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque § İngilizcesi : bank] Para ve para makamında tedavül eden evrak, senet itibariyle uğraşan kurumlar. Banka sermaye ticaretidir. Sermaye istikraz veya mübadele edip onu kârla başkalarına ikraz eder. Parası olanlarla para kullananlar arasmda aracı rol oynayan bankalar sermayelerin tedavülünde önemli bir rol oynarlar. Sermaye de mal demektir. Malların mübadelesinde vasıta olur. Bu suretle, sermaye her türlü ihtiyacı temin ediyor demektir. Bankalar, borç alanların ödeme kabiliyetlerini, rehinlerinin kıymetini takdir edebilecek teşkilâta malik olduklarından piyasaya kredi dağıtma işini mükemmel surette yaparlar. Umumiyet itibariyle, bankacılıkta yapılan esas işlem mevduat şeklinde ödünç alıp iskonta şeklinde vermektir. Banka, sermaye ticareti yapan kurum mânasında kullanılmaktadır. Banker de mal yerine, sermaye üzerine işlem yapan tacirdir. Tacir mal alıp onu az çok bir kârla müşterisine satar. Banker de sermaye istikrazı veya mübayaa edip onu az çok bir kârla başkasına ikraz eder veya satar. Sermayesi olanlarla sermaye kullananlar arasında vasıta olan bankalar, sermaye tedavülünde önemli bir etmen teşkil ederler. Oynadıkları İktisadî rol çok önemlidir. Zira, sermaye mal demektir. Mal ise diğer malların mübadelesinde vasıta olurlar. Bu suretle, sermaye her türlü ihtiyacı temin ediyor demektir. Şayet, bankalar olmasalardı sermayesi olanlar, sermaye kullananlarla temas edemiyeceklerdi. Aynı zamanda, onların borçlarını ne dereceye kadar ödeyebileceklerini takdir edemiyecekleri için sermayelerini işletemiyeceklerdi. Bankalar, borç alanlarm ödeme kabiliyetlerini, rehinlerinin kıymetini takdir edebilecek teşkilâta malik oldukları cihetle piyasaya kredi dağıtma işini mükemmelen yapabilirler. Umumiyet itibariyle, bankacılıkta yapılan esas işlem, mevduat şeklinde ödünç alıp iskonto şeklinde vermektir. Sermayedarların mevduat şeklinde ödünç verdikleri paranın kendilerine iade edileceği hakkındaki emniyetleri bankerin başkalarına kredi açmakta gösterdiği ihtiyat ve basirete bağlıdır. Bankalar, ikraz için iskonto usulünden başka usullere müracaat ederler. Sırf müstakrizin şeref ve itibarına güvenerek kredi açarlar. Carî hesap açarlar, esham ve tahvilat veya sair rehinler karşılığında ikrazatta bulunurlarBankanın sermaye tedavülünde oynadığı rol bundan ibaret değildir. Banka, aynı zamanda ücret karşılığında müşterilerine hizmette de bulunur. Tediyat ve tahsilât yani dahilî ve beynelmilel mübadeleler, en basit surette bankalar vasıtasiyle icra edilir. Gerek özel kurumlar, gerek Devlet hesabına menkul kıymetler ihracı gibi büyük işlemler keza bankalar marifetiyle yapılır.

banka havalesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mandat § İngilizcesi : money order] Bankanın kendi diğer şubesine veya diğer her hangi muhabir bankaya hitaben tanzim ettiği tediye emri.

banka ihtiyatları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : reserves de banque § İngilizcesi : bank reserves] Bankaların ellerinde bulundurdukları mevduatı veya her hangi bir riski (tehlikeyi) karşılamak üzere kârdan ayrılan para.

banka iskonto haddi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : taux de banque § İngilizcesi : bank rate] Banka iskonto faiz nisbeti. Kararlaştırılan iskonto haddi.

banka iskontosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : escompte en banque § İngilizcesi : bank discount] Bankanın bir senedi iskonto etmesi. Bu işlem dolayısiyle vadesinin sonuna kadar aldığı faiz.

banka işlemleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : opération de banque § İngilizcesi : banking] Bankalar ve bankerler tarafından yapılan işlemler üç kısma ayrılır: 1. Kredi işlemleri, 2. Malî işlemler, 3. Ücret mukabili hizmet ifası. 1. Kredi işlemleri: Kredi işlemlerinin esası banka ile müşteri arasmda mütekabil itimattır. Kredi işlemlerinin en mütekamil şekilleri şunlardır: a) Ticari senetler iskontosu: Bankalar genellikle hem keşidecinin, hem de muhatabm imzasını havi bulunan Ticari senetler satın alırlar. Yani, senet tutarından iskonto, tahsil mahallinin, ödeme yerinden uzaklığı ile mütenasip tahsil masrafları ve bir de komisyondan mürekkep bir acyo tenzil ettikten sonra artan parayı müşterisine tediye eder. Bu suretle, tüccar müşterilerinden senetle alacaklı olduğu paraları derhal tahsile olanak bulmuş olur. Banka bu suretle bağlandığı parayı elde etmek isterse senedin arkasını imza (ciro) edip onu mükerrer olarak iskonto ettirir, b) Esham ve tahvilat ve değerli madenler ve saire karşılığında avans: Bankalar müşteriye ait tahviller, külçe ve sairenin taraflar arasmda tekarrür ettirilecek kıymetinin % 50 ilâ % 90 nmı işin muhatarası nisbetinde fiyatı yükselen bir komisyon karşılığında müşteriye ödünç verir. Avanslar bir çok kurumların başlıca muamelesini teşkil eder, c) Kredi küşadı: Bankalar müşteriye kredi açarak teminatsız avans verirler. d) Nakit ve mevduatı: Bankanın malî itibarına, sermayeyi asgarî tehlike ile işletmek hususundaki ehliyetine itimaden müşteri tarafından banka kasasına para yatırılmasından ibaret işlemlerdir. Bankalar bu mevduat için sahiplerine, vadenin uzunluğu nisbetinde bir faiz verir. Vadesiz mevduatın, talep üzerine derhal sahibine tediye edilmesi icab ettiğinden banka bunları az kâr temin eden bazı kısa vadeli işlemlerde kullanmak mecburiyetinde kalır ve onun için vadesiz mevduata gayet az faiz verir. Vadesiz mevduat için çek hesabı açılır. 2. Malî işlemler: Banka tarafından kendi hesabına veya sair şahıslar hesabına esham ve tahvilat üzerine yapılan işlemlerdir. Pek çok şekli olan bu işlemlerin başlıcaları şunlardır : a) Esham ve tahvilatın alım ve satımı: Özel teşkilâtı vasıtası ile menkul kıymetler hakkında pek etraflı malûmat alan bankalar esham ve tahvilat alıp satarlar. Bankanın mevcudatına dahil olan esham ve tahvilat bilançonun aktif sahifesinde cüzdan veya malî iştirakler başlığı altında görünür. Kredi işlemlerinden daha tehlikeli olan bu işlemler sırf bankaya ait bulunan sermaye ile yapılmak gerekir, b) Müşteri hesabına yapılan borsa işlemleri: Banka müşterilerinden aldığı alım ve satım emirlerini borsa acentelerine devreder ve bu suretle devredilen emirler üzerinden bir miktar komisyonla acentenin kısmen terk edeceği tellâliyeyi kazanır. c) Menkul kıymetler ihracı: Bunlar ya Devlet, vilayet, kent veya Ticari ve sınaî teşebbüsler hesabına ihraç edilir. Her iki halde de banka, satılan esham ve tahvilat hasılâtmdan işin ehemmiyetine göre bir komisyon alır, d) Borsa, kambiyo ve değerli maden arbitrajı: Banka muhtelif piyasalarda esham ve tahvilat, döviz, değerli maden alıp satar ve muhtelif piyasalardaki fiyat farkından istifade eder. 3. Ücret mukabili hizmet ifası: Ücret karşılığında müşteri hesabına yapılan hizmetler de bankanın vazifelerine dahildir. Muhtelif şekilde yapılan bu hizmetlerin başlıcaları şunlardır: a) Ticari senetler tahsili: Geniş surette yapılan işlemlerden biridir. Banka müşterisi hesabına tahsil ettiği senedin kıymeti üzerinden mütenasip bir ücret alırb) Kupon tahsili: Esham ve tahvilatın temettü hissesine ait kuponların müşteri hesabına tahsilidir. Şayet senetler bankada merhun ise banka kuponları koparıp bedellerini tahsil eder ve müşteri hesabına alacak kaydeder. Kuponlar müşteri tarafından ibraz edilirse, tutarları gişede ödenir, c) Esham ve tahvilat, değerli madenler muhafazası: Banka müşterilerine ait esham ve tahvilat ve değerli madenleri bir muhafaza hakkı veya komisyon karşılığında kasasında muhafaza eder, d) Müşterilerine komisyon karşılığında teminat mektubu verir, e) Yabancı şirketlerin kuponlarmı tediye eder.

banka kabulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque d’acceptance § İngilizcesi : bank acceptance] Banka üzerine keşide edilen senet veya poliçeyi kabul etmesi.

banka kredisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit de banque, etablissement de crédit § İngilizcesi : bank credit] Banka tarafından müşterilerine açılan muhtelif krediler, verilen paralar.

banka masrafları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais de banque § İngilizcesi : bank charge] Bankaların ifa ettikleri hizmet karşılığı olarak aldıkları faiz ve iskonto hariç olmak üzere, masraf ve ücret.

banka mevduatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dépôt de banque § İngilizcesi : bank deposit] Bankada bulunan müşterilere ait hesaba yatırılan ve mevcut paradan çekilenler.

banka poliçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : traite de banque § İngilizcesi : bank bili] Bankanın keşide veya kabul ettiği poliçe.

banka sırları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : secrets de banque § İngilizcesi : banking secrets] Her türlü banka işlemlerine ait sırlar. Bir banka memurunun banka işlerini ve bir kimsenin bankadaki hesaplarının gizli tutulması mecburiyeti.

banka sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : système de banque § İngilizcesi : banking system] Her ülkenin kendisine özgü bankacılık sistemi. Bir ülkenin bankacılığının genel karakteristiği. Bankaların kuruluş ve işlemlerinin genel şekli.

bankacılığın temerküzü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : concentration de banque § İngilizcesi : banking concentration] Bankaların muhtelif şekillerde birleşerek müşterek çalışma tarzı.

bankacılık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : opération de banque § İngilizcesi : banking] Bankaların meşguliyeti. Bankacılık san’atıBanka mesleğine dahil işlemlerin ifası.

bankacılık hukuku = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit de banque § İngilizcesi : law of banking] Bankaların kuruluşunu, faaliyetlerini, şahıslarla olan münasebetlerini, Devlet tarafından murakabelerini izah eden kaideler. Bankalar Kanunu bu kaidelerin çoğunu ihtiva etmektedir.

bankalar murakıbı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrôleur § İngilizcesi : bank examiner] Bankalarda işlemleri teftiş ve murakabe eden kimse.

bankaların açık bulundukları saatler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : heurs ouverts § İngilizcesi : banking hours, working day] Bankaların işleme açık bulundukları saatler.

banker = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banquer § İngilizcesi : banker] Para ve para karşılığında tedavül eden Ticari evrak ve senetlerinin ticareti ile uğraşan kimseler. Aslmda banka mevduatı ve kredi işleri haricinde mahdut banka işlemleri ile uğraşan kimse.

banknot = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : billet de banque § İngilizcesi : bank note] Banknot belirli bir paranın ibrazında hamiline meskûk, külçe veya döviz ile tediye edileceğini natık, vadesiz ve faizsiz borç senedidir. Banknot ihraç bankaları tarafından tedavüle çıkarılır. Banknot, yerine kaim olmak üzere başka banknot ihraç edilmedikçe zaman geçimine tabi değildir. Banknotun tedavülü, itibarî, kanunî veya cebri olur. Tabiî ahvalde carî olan ihtiyarî tedavül sistemi, alacaklıyı matlubuna mukabil banknot kabulüne mecbur etmez. Ancak, kabul ederse borçlu borcunu ödemiş sayılırKanunî tedavül sisteminde alacaklı banknot kabulüne kanunen mecburdur. Cebrî tedavül sisteminde ise banknot tedavülü mecburî olduğu gibi banknotun nakit, külçe veya döviz tedavülü de lâzım gelmez. Bizim banknotlarımız Devlet tarafından ihraç ve sonra Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından deruhte edilmiştir. Cebrî tedavüle tabidir.

barem = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : barème § İngilizcesi : ready reckoner] Muhtelif sanat ve mesleklere uygun şekilleri bulunan cetveldir ki çarpma, bölme, faiz hesapları ve saire gibi hesapların neticelerini gösterir ve ameliyatta sürat ve kolaylığı sağlar. Memur maaşlarının tevhit ve teadül kanunu mucibince Devlet memurları derecelere ayrılmış olup her memur mensup olduğu derece için tâyin edilmiş olan maaşı alır. Bu dereceleri ve maaşları gösteren cetvel de bir nevi barem teşkil ettiğinden bu kanuna barem kanunu denilmektedir.

barınak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : havre, asile § İngilizcesi : haven] Gemilerin fırtınalı zamanlarda barındıkları yer.

barınma limanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : port de rèfuge § İngilizcesi : port of emergency] Gemilerin her türlü deniz ve sair tehlikelerden siyanet için sığındıkları liman.

barometre hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action baromètre § İngilizcesi : barometer stock] Barometre vazifesi gören hisse senedi. fiyatmın inip çıkması ile piyasanın genel ahvaline tercüman olan hisse senedi.

başabaş = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : au pair § İngilizcesi : at par] Bir senedin, bir menkul kıymetin, bir yabancı paranın nominal kıymeti ile piyasa rayicinin yekdiğerine eşit, müsavi olması hali.

başabaşın altında = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : au dessous du pair § İngilizcesi : below par] Paritenin altında, esham ve tahvilat satış değerlerinin itibarî değerlerinden aşağı vaziyette olması hali.

başabaşın üstünde = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : au dessus du pair § İngilizcesi : above par] Paritenin üstünde. İtibarî değerlerin üstünde işlem gören menkul kıymetler.

basit akreditif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de crédit simple § İngilizcesi : open letter of credit] Taahhüt ve özel koşulları ihtiva etmeyen akreditif. Lehdarm vesikalara gerek olmadan poliçe çekmeğe yetkili kıldığı vesikasız kredi.

basit faiz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intérêt simple § İngilizcesi : simple interest] Yalnız sermaye için hesaplanan faiz.

basit muhasebe usulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptabilité en partie simple § İngilizcesi : bookkeeping by single entry] Tek taraflı giriş usulü ile tutulan muhasebe şekli olup hali hazırda metruk vaziyettedir.

başkası namına = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : nominataire § İngilizcesi : nominee] Başkası namına işlemde bulunan vekil veya mümessil.

bayi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vendeur § İngilizcesi : seller] Bir şeyi, bir malı, emteayı satan veya kendi namına satış yapan kimse.

bedel = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur § İngilizcesi : value, price] Mallar arasmdaki mübadele nisbeti, bir malın karşılığında alınan diğer mal miktarı, değer, bir eşyanın para ile ifade edilen değeri. Ekonomik değer.

bedeli bendedir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur en moi même § İngilizcesi : value in myself] Ticari senetlerde kullanılan bir tabirdir ki bedelinin fariğ henüz hiç bir kimseden hiç bir veçhile istifade etmemiş olduğunu gösterir.

bedeli hesaptadır = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur en compte § İngilizcesi : value to be applied on account] Mevcut hesabına kaydedilmek üzere bankaya tevdi olunan çeklerin, senetlerin cirolarında kullanılan tabirdir.

bedeli mal olarak alınmıştır = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur reçue en marchandise § İngilizcesi : value received in goods] Bedeli karşılığında eşya alınan senetlere yazılan meşruhattır.

bedeli nakten alınmıştır = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur reçue comptant § İngilizcesi : value received in cash] Bedelleri nakten tahsil edilen senetlerin cirolarına konan tabirdir.

bedeli tahsildir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur à l’encaissement § İngilizcesi : value for collection] Muhatabı başka bir şehirde bulunan Ticari senetlerin bedellerinin kendi namına aracılık etmek üzere hamili tarafından bankaya tevdi edilen senet. Valeur en recouvrement tabiri de aynı mânayı ifade eder. Bu gibi senetlerin cirolarında bu kayıt konur.

bedeli teminattır = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur en garantie § İngilizcesi : value guaranteed] Ticari senet bedelinin terhin maksadiyle cirosu halinde senedin arkasına konulan meşruhattır.

belirli bir zaman zarfında = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dans un délai fixé § İngilizcesi : within a fixed time] Belli bir mühlet, vade, müddet içinde.

belirli vadeli hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte à échéance fixe § İngilizcesi : fixed term account] Bu nevi hesapta, hesap sahibi her hangi bir ihbara gerek kalmaksızın vade günü gelince parasını çekmek hakkını haizdir.

beyanname = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déclaration § İngilizcesi : declaration] İdare hey’eti veya idare meclisi kararı.

beyaz ciro = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endossement en blanc § İngilizcesi : blank indorsement] Poliçe veya senedin arkasma veya alonjına, hiç bir is'm veya meşruhat yazmaksızm yalnız bir imza atılması.

beyaz ciro = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endossement en blanc § İngilizcesi : blank endorsement] İmzanın üst tarafına hiç bir meşruhat verilmeksizin sadece imzalamakla yapılan ciroya denir.

beygir kuvveti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : force de chevaux, cheval vapeur § İngilizcesi : horse power] Buhar makinelerinin takatmı ölçmek için kullanılan ölçü. 1. 014 beygir kuvveti eşittir 76. 04 kilogrammetre.

beyyine = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : preuve, evidence § İngilizcesi : evidence] Her hangi bir vak’anm doğruluğunu meydana çıkaracak usul.

bilâ masraf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sans frais § İngilizcesi : free of charge] Keşideci veya ciranta tarafından poliçe metnine yapılan meşruhattır ki hamili, ademi kabul veya ademi tediye protestosu yapmadan müracaat hakkını kullanabilir anlamına gelir.

bilanço = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan § İngilizcesi : balance sheet] Bir bankanın, bir teşebbüsün, bir fabrikanın, bir özel şahsın ve sairenin belirli bir tarihte hesap vaziyetini anlamak üzere mevcutlarmı ve alacaklarını (aktif) bir sütunda, taahhüt, borç ve sermayesini (pasif) diğer sütunda gösterdiği cetvelden ibarettir. Bu cetvelden şu malûmat çıkarılır: 1. Kurumun malik olduğu menkul ve gayri menkul mallar, haklar ve alacaklar, 2. Üçüncü şahıslara karşı olan borçlar, 3. Kuruma apor şeklinde yatırılan sermaye tutarı, sahibi veya ortaklar tarafından terk edilen ihtiyatlar, 4. Arizî olarak nakledilen kârları veya zararları, 5. Hesap senesi başından bilançonun tanzim edildiği tarihe kadar elde edilen genel netice, bilançonun sağ sahifesi borçlara, sol sahifesi ise alacak ve mevcutlara tahsis edilir. Bunlar ait oldukları sahifelere geçirilir ki değerlerin nakde tahvil kabiliyetlerine göre sıralanmalarına, Sözgelimi, matlubat sahifesinde, vezne mevcudu, yani nakit en başa, meşkûk matlubat da en sona konulmak icab eder. Bilanço, genel hey’et kararı ile tasdik olunur.

bilanço tahlili = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : analyse d’un bilan § İngilizcesi : statement analyses] Bir veya bir kaç kurumun bilanço ve kâr ve zarar cetvellerinin mukayese ve mütalâa edilmesi.

bileşik faiz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intérêt composé § İngilizcesi : compount interest] Sermayeye faizin ilavesi ile bulunan yeni sermayenin vade sonuna kadar getirdiği faizdir ki içinde önceki yılların faizlerinin faizi de dahil demektir.

bileşik faiz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intérêt composé § İngilizcesi : compound interest] Basit faizin sermayeye ilavesiyle husule gelen tutara tekrar faiz yürütülmesi. Bu suretle, sermayenin bir kısmı haline gelen her faize de ayrıca faiz yürütülmüş olur.

bilirkişi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arbitre § İngilizcesi : refree] İki tarafın rızası ile bir meseleyi hal etmek için tâyin olunan kimse. Hakem.

bina vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt d’immobilièr § İngilizcesi : building tax] Özel idarelerin sabit inşaattan aldıkları vergi.

birden ziyade şahısların teşkil ettiği şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société collective § İngilizcesi : aggregate corporation] Birden fazla kimselerden müteşekkil şirket.

birim maliyeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de revient d’unité § İngilizcesi : unit cost] Bir mamulün üretimindeki ölçüye esas olarak alınan miktar. Top başma maliyet. Bir makinenin bir saatlik üretiminin maliyeti.

birinci derecede teminatlı tahvil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation de priorité § İngilizcesi : prior lien bond] Teminat bakımından ilk dereceyi ihraz eden tahvil.

birinci elden alınan mal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marchandise achetée de première main § İngilizcesi : first hand] Doğrudan doğruya imalatçı, ithalatçı veya toptancıdan alınan eşya.

birleşme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amalgamation, fusion § İngilizcesi : merger, consolidation] İki veya daha fazla şirketlerin bir araya gelmesi, birleşmesi, bir şirket haline gelmesi.

birlik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : association § İngilizcesi : association] Belirli bir gaye için teşekkül etmiş bulunan topluluk.

bitaracılık kabul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acceptation d’honneur § İngilizcesi : acceptance for honor or supra protest] Poliçenin muhatap tarafından kabul edilmemesi halinde başka biri tarafından kabulü. Araya girme suretiyle kabul.

bitaracılık tediye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : payement par intervention § İngilizcesi : payment for honor or supra protest] Birisi tarafından tediyesi red ve protesto edilen poliçenin üzerinde ismi bulunan her hangi bir kimse namına poliçe bedelinin her hangi biri tarafından ödenmesi.

bloke para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : argent bloqué § İngilizcesi : blocked currency] Yabancı bir ülke parasına tahvil edilmesi kanun veya sair suretle yasak edilen paraya konulan İdarî ihtiyati hacizBankada mevcut paranın kullanılmaması için adlî makamlar tarafından konulan muvakkat haciz.

bonifikasyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bonification § İngilizcesi : allowance] Vezin eksilmesi veya her hangi bir suretle müşterinin uğrayacağı zararı telafi maksadı ile satıcının verdiği mal fazlası ve özellikle bu mal fazlası yerine yapılan tenzilât. Yapılan muamelenin belirli bir haddi tecavüzü halinde müşteriye para indirimi yapılması.

bono = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation § İngilizcesi : bond] Belirli bir tutarın bir müddet sonunda alacaklıya veya emrine tediye edeceğine dair borçlu tarafından imza edilip alacaklıya verilen senet. Ülkemizde bono tabiri emre muharrer senet ile müteradiftir. Bir bononun kanunen muteber olabilmesi için; 1. Hangi tarihte, nerede tanzim edildiği, 2. Belirli bir tutarın kayıtsız olarak ödeneceği vadi, 3. Paranın kimin emrine tediye edileceği, 4. Tediye yeri, 5. Vade, 6. Senet metninde (Emre muharrer senet) tabirinin bulunması, 7. İmza. Vadesi gösterilmeyen emre muharrer senede görüldüğünde tediyesi gereken senet nazariyle hakılır. Tediye yeri gösterilmez ise senedin ihdas edildiği yer ödeme yeri kabul edilirEmre muharrer senetlere, bunların ne gibi bir kıymet karşılığında verildiğini göstermek üzere (Bedeli nakden, mal olarak, hesaben) ilh. . ahnmıştır ibaresi ilave edilmekte ise de buna kanunen zaruret yoktur.

borç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette § İngilizcesi : debt] İki veya daha fazla kimse arasmda karşılıklı mükellefiyet, vecibe, deyin, para borcu.

borç ikrarı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : reconnaissance, je vous dois § İngilizcesi : iou (i owe you)] Borç ihbarı, borçlu olduğunu bildirme, yazılı ikrar.

borç iskontosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : escompte de débit § İngilizcesi : debt discount] Bankadan alınan para ile borçlanılan ve faiz ilavesiyle husule gelen miktar arasındaki fark.

borç limiti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : plafon § İngilizcesi : debt limit] Borç verilecek veya ahnacak paranın azamî haddi. Âmme idaresinin borçlanabileceği miktar.

borçlarını ödeyebilen = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : solvable § İngilizcesi : solvent] Tediye kabiliyeti olan, borcunu ödemeye muktedir olabilen kimse.

borçlu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : débiteur § İngilizcesi : debtor] Kendisine bir vecibe düşen kimse. Taahhüdünü ifa etmekle mükellef olan şahıs. Para borçlusu.

borçlu hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte débiteur § İngilizcesi : account payable] Esas itibariyle daima zimmet bakiyesi veren hesaba denir. Emtia ve saire üzerine verilen avans hesabı gibi.

borçlular hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de débiteurs § İngilizcesi : trade account receivable] Borçlu hesapların toplandığı cami hesap.

borçtan kurtarmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déchargement § İngilizcesi : discharge] Birisinin borcunu ibra etmek.

borcu tanımak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : reconnaître une dette § İngilizcesi : to acknowledge a debt] Bir borcu kabul etmek.

borcun nakli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : novation § İngilizcesi : novation] İki kimse arasındaki borcun alacaklının muvafakati ile üçüncü bir şahsa devredilmesi, temdit, eski borç yerine yeni bir borç ihdas etmek suretiyle eski borcu kaldırma.

bordro = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bordereau § İngilizcesi : deposit slip] Müfredat cetveli. Bankalarda her türlü evrak. Senetler, tahviller, kuponlar, para ve sair değerlerin müfredatını gösterir liste. Her hangi bir ihtiyaç üzerine tanzim edilen müfredatlı cetvelBorsada mübayaacının müşteri hesabına yaptığı işlemlerin müfredatını gösteren cetvel.

borsa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bourse des valeurs § İngilizcesi : exchange] Tüccar, sanayi erbabı, sarraf, gemi mücehhizi, gemi kaptanı ve emsalinin alım ve satım maksadı ile hükümet murakabesi altında aktettikleri aleni içtimaBu tarif genel olup gerek ticaret borsasma ve gerekse esham ve tahvilat borsasma aittir. Fakat, borsa denildiği zaman daha ziyade esham ve tahvilat borsası akla gelir. Bu borsa, hükümetin muhtelif eshamı ile borsaya kabulü için gereken kanunî merasimi ifa ettirmiş olan muhtelif şirketlerin esham, hisse senedi, tahvilleri peşin veya vade ile alınıp satılır. Borsa işlemleri, borsa acenteleri, simsarlar ve jobba tarafından yapılır.

borsa acentesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agent de change § İngilizcesi : stockbroker] Müşterileri olan şahıslar, itibar kurumları, şirket ve saireden aldıkları emirlere tevfikan bunlar nam ve hesabına borsa salonunda bulunarak esham ve tahvilat alıp satan kimse. Vekil. Acenteler kendi nam ve hesaplarına hiç bir işlem yapamazlar. Bir acentenin diğer bir acente namına her hangi bir işlem yapmaları da memnudur. Acenteler, müşterileri namına yaptıkları işlemleri, gereken tafsilâtı ile dip koçanlı ve numaralı bir deftere kaydetmeğe mecburdurlar. Koçan müşteri tarafından imza edilir. Acente tarafından imzalanan kupon kısmı da müşteriye verilir. Acentelerden, aracılık ettikleri muamelenin hüsnüniyetle ifasını teminen hükümetçe belirli bir teminat akçesi alınır.

borsa cetveli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cote officielle § İngilizcesi : official quotation] Esham ve tahvilatın, muhtelif yabancı kambiyolarının, yabancı paralarınm alım ve satım fiyatlarını gösterir resmî cetvel. Resmî fiyat cetveli, borsa genel kâtipliği tarafından tanzim edilerek borsa kapandıktan sonra umuma ilan olunur. Resmî fiyat cetvellerinden başka gayri resmî her hangi bir cetvelin neşri memnudur. Fiyat cetveli üç kısımdan oluşur: 1. Esham ve tahvilat: Bu kısımda esham ve tahvilatın her günkü açılma, kapanma fiyatları ile en büyük ve en aşağı fiyatlar gösterilir. 2. Kambiyo: Bu kısımda muhtelif yabancı kambiyolarının alım ve satım fiyatları gösterilir. 3. Nakit: Bu kısımda ise borsada alınıp satılan yabancı banknotlarının fiyatları gösterilir. Madenî paralar borsa dahilinde alınıp satılmazlar.

bozuk para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : petite monnaie § İngilizcesi : change] genellikle ufak paralardan terekküp eden madenî paralar.

buhran = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crise § İngilizcesi : depression] îş faaliyetinin azalması, fiyatların düşmesi, mübayaa gücünün fazlasiyle durması, işsizliğin artması zamanı.

bütçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : budget § İngilizcesi : budget] Bir devlet, bir vilayet veya bir kurumun gelecekteki belirli bir müddet için tahmin ettiği varidat ve masraflarının müfredatını gösterir bir cetveldir.

bütün tehlikelere karşı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contre tout risque § İngilizcesi : against all risk] Mai sigorta poliçelerinde kullanılan ve malı her türlü tehlikelere karşı sigorta eden bir maddedir.

büyük avarya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avarie grosses § İngilizcesi : general average] Müşterek bir deniz tehlikesinde vukua gelen büyük zarar. Böyle bir hal vukuunda zarar gemiye, hamuleye sirayet eder. Bu takdirde zara, gemi yük ve navlun arasında paylaşılır.

büyük avarya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avaries grosses» § İngilizcesi : general average] Bir tehlike zuhur ettiği zaman geminin hasar ve harap olmaktan vikayesi ve hiç olmazsa hamulesinin bir kısmının kurtarılması maksadiyle gemi hamulesinin bir miktarının ve daha büyük bir tehlike vuku bulduğu zaman gemi kısımlarından bazılarının sökülerek denize atılması. Bu yüzden husule gelen bütün zarar ve ziyan taraflar arasında paylaşılır.

c i f = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : c. je. f. § İngilizcesi : c. i. f. ] İngilizce cost bedel, insurance sigorta, freight navlun kelimelerinin baş harfleridir. Satılan malın tesbit edilen fiyatında mal bedelinin, sigorta, navlun ücretlerinin dahil olduğu anlamına gelir. Türkçede yanlış olarak (Sif) şeklinde yazılmaktadır. Muhtelif ülkelerde az çok farklarla izah edilen bu tabirden bizdeki teamüle nazaran şu husus anlaşılmaktadır: a) Malı satan: Nakil masrafları kendisine ait olmak üzere tahliye limanına kadar sevk ettirmeğe, tahmil limanında ihraç ve buna benzer bütün resimleri tesviye etmeğe, deniz sigortasını ödemeye, malın ciro koneşmentosu ile birlikte sigorta sözleşme belgitini, faturasının aslını ve lüzumu halinde evsaf, sıkletini gösteren şahadetname, menşe şahadetnamesini alıcıya göndermeğe ve bunlara ait masrafları deruhte etmeğe mecburdur. Buna göre satıcı vapuru yükleninceye kadarki zarar ve ziyandan mes’uldür. b) Malı alan: Malın tahmilinden sonra vukua gelecek zarar ve ziyandan mes’uldür. Sigortadan tazminat talep etmek alıcıya aittir. Koneşmento ahkâmına tevfikan malı tahliye limanında tesellüm edip tahliye, mavna, rıhtım ihraç masraflarını tesviyeye, gümrük ve rıhtım resimlerini ödemeye, koneşmento, sigorta poliçesi, fatura ve sair evrakın teslimi karşılığında mal bedelini tesviyeye, navlunun bir kısmı satıcı tarafından ödenmemiş ise bunu fatura bedelinden tenzil edilmek şartiyle tediye etmeğe mecburdur, c) Diğer hususlar: Şayet satıcı malı sigorta ettirmemiş ise, bu yüzden husule gelecek zarar ve ziyanım alıcı talep etmek hakkına maliktir. Bu vaziyette, alıcı sigortayı yaptırıp bedelini talep edebilir. Müşteri malı, limana vurudundan evvel muayene ettirmeğe mecbur olmadığından malın kalitesine itiraz etmek için verilen mühlet vusul tarihinden itibaren başlar. malın tahmili sırasındaki miktar ve kalite malın miktar ve kalitesi olarak kabul edilir.

c ve i = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : coût et assurance § İngilizcesi : cost and insurance] Gönderilen malın bedel ve sigorta ücreti dahil olmak üzere fiyatı demektir. Cif den farkı bunda navlunun müşteriye ait olmasıdır.

c. ve a. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : coût et assurance § İngilizcesi : cost and insurance] Fransızca bedel ve sigorta anlamına gelen (Coût et Assurance) kelimelerinin bag harfleridir. İngilizcesi C. and İ (Cost and insurance) dır. Caf, cif gibi satış şartlan olup onlardan farkı yalnız navlunun ahcıya ait olmasıdır.

caf veya c. a. f. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : coût, assurance, fret § İngilizcesi : cif] Fransızca bedel (Coût, ) sigorta (Assurance), navlun (Fret) kelimelerinin ilk harflerinden müteşekkil olan bu kısaltma (Cif) tabirinin aynıdır.

cami hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte collectif § İngilizcesi : control account] Aynı cinsten bir takım hesapları toplayarak icmalini yapan hesaba denir. Cami hesabı oluşturan hesabın her birine talî hesap (Sous Compte - Auxiliary Account) denir.

camihesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte collectif § İngilizcesi : contrilling account] Defteri kebirdeki cami hesap, diğer defterlerdeki müfredatlı hesapların neticesini hülâsa ederek bildiren hesap.

canlı hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte vivant, compte mouvementé § İngilizcesi : living account] Mevduat ve istirdatta cok hareket gören hesap. Bankalar, özellikle borçlu hesapların hareketli olmasını arzu ederler.

carî fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix courant § İngilizcesi : current price] Rayiç fiyat, satış esnasmdaki fiyat.

carî hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte courant § İngilizcesi : current account] İki kimse arasındaki alacakların karşılıklı olarak istenmekten vaz geçilip bunların kalem kalem zimmet ve matlup şekline çevrilerek hesaplara kaydedilmeleri. Sözleşme ile tâyin edilen veya Ticari teamüllere göre icap eden zamanlarda mahsubu yapıldıktan sonra bakiye alacaklı tarafa verilir.

carî hesap cüzdanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : carnet de banque § İngilizcesi : pass book] Banka tarafından gerek carî hesap ve gerekse küçük carî veya tasarruf mevduat sahiplerine verilen carî hesap kayıtlarını içeren cüzdan, defter.

carî ihtiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif réalisable § İngilizcesi : current fund] Kasa ve sair kısa zamanda paraya çevrilebilecek aktif hesaplar.

carî maliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de revient actuel § İngilizcesi : current cost] Hali hazır fiyatlara istinat eden maliyet.

carı masraf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais courant § İngilizcesi : current expenditure] Belirli devre zarfında yapılan masraflar.

carî vergiler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôts actuel § İngilizcesi : current taxes] Tahakkuk ve tahsil safhasında bulunan vergiler. Türlü vergi mükellefiyeti.

cayma tazminatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : forfaiture § İngilizcesi : forfeit money] Taraflardan birinin verdiği sözden veya haktan rücu ettiği zaman vereceği tazminat.

çek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chèque § İngilizcesi : check] Bir kimsenin (keşideci) diğer bir kimse (muhatap) nezdinde emrine tabi tutulan paranın tamamını veya belirli bir miktarını kendisine veya diğer bir şahsa ödenmesi hususunda tevkili mutazammın olarak tanzim ettiği kâğıt. Ticaret Kanunu mucibince bir senedin çek addedilebilmesi için senedin: 1. Çek kelimesi, 2. Bilâkayduşart belirli bir paranın tediyesine dair tevkili, 3. Paranın tediye edileceği kimsenin ismini, 4. Tediye yerinin bildirilmesi, 5. Çekin ihdas edildiği yer ile tanzim tarihi, 6. Keşideoinin imzasının ihtiva etmesi gerekir. Tediye yeri sureti mahsusada heyan edilmemiş ise muhatabın ismi yanında gösterilen yer, tediye yeri kabul olunur. Bankalar tarafından müşterileri için tanzim ettirilen çeklerde bankanın adresi bulunduğu için ödeme yerini tasrihe gerek yoktur. Çekler, bir banker üzerine keşide edilir. Ancak, başka bir şahıs üzerine keşide edilmiş ise çek olmak üzere kıymetine halel gelmez. İngiltere’de çek behemehal bir banka üzerine çekilmek gerekir. Çekler, bankalar tarafmdan dip koçanlı defterler halinde tab ve tertib edilip müşterilerine verilir. Bankada mevduatı olan kimseler de bu çek varakalarım doldurup bankaya verirler. Dip koçanı üzerine çekin tutarı, kimin lehine olarak keşide edildiği yazılır. Koçan keşidecide kalır. Çek: a) Belirli bir şahsa Chèque à personne dénomé, e b) Bir şahıs emrine chèque à ordre, Check to order, c) Hamiline chèque au porteur, check to bearer tediye edilmek üzere tanzim edilebilir. Belirli bir şahşa yazılı çek ciro edilemez. Muhatap çek bedelini ancak o belirli şahsa tesviye edebilir. Emre muharrer çek arkasma kimsenin ismini yazmaksızın yalnız bir imza ile ciro edilebilir. (Açık ciro) hamiline muharrer çek meşruhat ve imzaya hacet kalmaksızın doğrudan doğruya tevdi sureti ile devir olunabilir. Hamiline muharrer çek müstesna olmak üzere her nevi çek, sureti mahsusada emre muharrer olduğu tasrih edilmese dahi, ciro edilebilir. Şayet, çekin metninde emre muharrer olmadığı tasrih edilmiş ise cirosu kabil olmaz. Muhataptan başka her kim olursa olsun, hamiline muharrer bir çekin arkasını imzalaması keşideci lehine aval vermiş addolunarak imza sahibi mes’ul olur. Çekte vade yoktur. Görüldükte tediyesi gerekir. Çek ihdas olunduğu mahalde tediye olunacak ise 10 gün, ihdas edildiği yerden başka bir mahalde tediye edilecekse bir ay zarfında muhataba ibraz edilmelidir. Karşılık, karşılıksız çek - Keşideci çek çekebilmek için muhatap nezdinde en az çek tutar kadar nakdi mevcut olmak gerekirÇekin tanzimi anından itibaren muhatap nezdindeki bu para çekin müteneffine ait olur. Muhatap nezdinde emrine para mevcut olmadığı veya mevcut para çeki ödemeye yeterli gelmediği takdirde çekilen çeke karşılıksız çek (Chèque Sans Provision - Check without provision) denir. Kötü niyetle karşılıksız çek çekmek bir cürümdür.

çek hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte chèque, compte à vue § İngilizcesi : drawing account] Vadesiz hesaba denir.

çek hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de chèque, compte de dépôt § İngilizcesi : deposit account] İstenildiği anda çekilebilmek üzere yatırılan tutarı havi bulunan hesaba denir.

çek karnesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : carnet de chèque § İngilizcesi : check book] Boş çeklerin matbu olarak bulunduğu ve lüzumu halinde doldurulmak üzere bankalar tarafından müşterilerine verilen matbua.

çekme ücreti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : remorquage § İngilizcesi : towage] Gemileri remorklarla çekmek için verilen ücret.

celbname = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : citation § İngilizcesi : subpoena] Duruşmada bulunmak üzere mahkemeye davet için mahkemece yazılan davetiye, celp müzekkeresi.

cemiyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : association § İngilizcesi : association] Birlik, dernek, İktisadî bir gaye için teşekkül etmiş topluluk. Bunlar hakkındaki hükümler her ülke mevzuatında ayrıdır.

cetvel = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : relevé § İngilizcesi : statement] İsim, tutar ve hesaplan içeren formül.

cezaî şart = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : clause pénale § İngilizcesi : penalty clause] Sözleşmedeki icabın yerine getirilmemesi halinde uğratılacak zararın tazmini için sözleşme gereğince verilen para cezası.

cie = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compagnie § İngilizcesi : company] Fransızca Compagnie kelimesinin kısaltılmış şeklidir. Şirket anlamına gelir. Firma isimlerinde kullanılır.

çift gümrük resmi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit composé de douane § İngilizcesi : compound duty] Muhtelit gümrük resmi. Sıklet üzerinden alınan gümrük resmine, kıymet üzerinden alınan resim ilavesiyle husule gelen çifte resim.

çift ikramiyeli işlem = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : double prime, stellage § İngilizcesi : put and cali] Borsada taraflardan birinin prim ödemek suretiyle muamelenin mevzuunu oluşturan değerli evrakı satmak veya satın almak, satıcı veya alıcı olmak hususunda hakkı hıyar elde etmesi.

çift maden mikyası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bimétalisme, double étalon § İngilizcesi : bimetallism] Paranın altın ve gümüş gibi iki değerli madene birden istinat etmesi esası.

çifte sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : double assurance § İngilizcesi : double insurance] malın birden fazla sigortacı tarafından sigorta edilmesiMüteaddit sigorta da denir.

çifte vergi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : double impôt § İngilizcesi : double taxation] Bir vergi matrahının aynı ülkede veya iki ayrı ülkede iki defa vergiye tabi tutulması.

çıkış limanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : port de départ § İngilizcesi : port of departure] Gemilerin sefere başladıkları liman.

ciranta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endosseur § İngilizcesi : endorser] Çek, poliçe, koneşmento ve emsali tüccar senetlerinin başkasına devir etmiş olmak için arkasma imza eden kimse. İtalyancadan alınma.

ciro = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endossement § İngilizcesi : endorsement] Emre muharrer bir Ticari vesikanın taalluk ettiği para ve mal üzerindeki hakların başkasına devir edildiğine dair bir formül yazmak suretiyle yapılan işleme denir. Ciro, Ticari senetler, akreditif, çek, poliçe, koneşmento, varan gibi vesikalarda kullanılır. Vesikanın ciro edildiği kimse de bu hakkını yine ciro suretiyle bir başkasına devir edebilir ve cirolar bu suretle tevali edebilir. Senedin arkasında ciro için yer kalmazsa, senede diğer bir kâğıt eklenir ki buna alonj derler.

ciro edilemeyen = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intrasmissible § İngilizcesi : not négociable] Devri mümkün olmayan değerli evrak üzerine konulan kayıd.

ciro edilen = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endossataire § İngilizcesi : endorsee] Değerli evrakın lehine ciro edilen kimse.

ciro etmek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endosser § İngilizcesi : endorse] İmzasını atarak veya değerli evrakm arkasına yahut alonje şerh vererek o senetten doğacak hakları başkasına devretmek. Ciro, temliki, terhini veya tevkili olabilir.

ciro ve devredilen evrak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : effets négociables § İngilizcesi : négociable documents] Cirosu ve devri kabil Ticari senetler ve değerli evrak, hakkın senede bağlı bulunduğu vesikalar, Ticari senetler, emtea senetleri (Varan makbuz senedi, koneşmento gibi) Devlet tahvilleri, hisse senetleri.

ciro ve devri mümkün = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : négociable § İngilizcesi : négociable] Ticari bir vesikanın ciro etmek suretiyle başkasına devretmek.

ciro veya kefalet borcu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : engagement par endossement § İngilizcesi : liability for endorsement] Ciro veya kefalet yolu ile yüklenilen borç.

cirosu kabil vesikalar mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur des effets néociables § İngilizcesi : advance on négociable instruments] Mütedavil ve cirosu kabil mûteber senetlerin bankaya tevdii suretiyle temin edilen borç para veya kredi.

city veya en ville e/v = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en ville § İngilizcesi : city] Birincisi İngilizce, diğeri fransızca olan bu işaretler kent veya şehirde anlamına gelir bir tabirdir ki kent dahilinde yazılan mektuplarda adresin altına kent ismi yerine yazılır.

çizgili çek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chèque barré § İngilizcesi : crossed cheque] İki muvazi çizgi ile çizilmiş çeke çizgili çek denir. Bu çizgiler keşideci veya hamil tarafından yapılabilirÇizgi genel veya özel olabilir. Şayet çizgiler araşma bir şeyler yazılmaz veya banker kelimesi veya muadil bir tabir veya banker kumpanyası tabiri yazılmış olursa çizgi genel olurŞayet çizgilerin arasına belirli bir bankerin ismi yazılırsa o vakit çizgi özel olur. Çizgili çek ancak bir banker tarafından ibraz olunabilir. Yani bedeli ancak bir bankere tediye olunabilir. Aynı zamanda bir banka üzerine keşide edilebilir. Şayet, muhatap çek bedelini, özel çizgi halinde, ismi çizgiler arasında yazılı olan bankerden, genel çizgi halinde, her hangi bir bankerden başka bir kimseye tediye ederse mes’ul olur. Bu suretle çizgili çek çalan veya bulan kimse ondan istifade edemez.

co veya cy = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compagnie § İngilizcesi : company] kelimesinin kısaltılmışıdır. İngilizce şirketi, şeriki veya şürekâsı anlamına gelen company ticaret şirketi şu sınıflara ayrılır: Company unlimited âzasmın mes’uliyeti gayri mahdut olan şirket. Company Limited by Garantee ortaklar şirkete ne miktar para ile iştirak etmişlerse mes’uliyetleri o kadar ile mahdut olan şirketCompany limited by share public hisseleri umuma satilabilen mes’uliyeti mahdut ve pek yaygın şirket şekli. Company limited by share private hisse senetleri arz edilemeyen en çok elli âzadan müteşekkil şirket.

cobber = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : jobber § İngilizcesi : coulissier] Borsada kendi nam ve hesabına menkul kıymet alıp satan kimse. İthalatçıdan veya imalatçıdan mal alıp satan aracı. Borsa acenteleri ile iş gören kimse.

çok maden sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : polymetallism § İngilizcesi : polymetallism] İki madenden ziyade madenî paraya esas olarak alma sistemi.

çubuk madenler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lingot § İngilizcesi : ingot] İthal veya para haline getirilmek maksadiyle çubuk vaziyetine ifrağ edilmiş bulunan altın ve gümüş.

cüzdan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : portefeuille § İngilizcesi : portfolio] Esham ve tahvilat, senetler cüzdanıBir bankanın elinde bulundurduğu senet ve menkul kıymetler yekûnu.

dağıtılmamış kâr = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : profit non distribué § İngilizcesi : undistributed profit] Hissedarlar arasında dağıtılmamış bulunan kâr.

dağıtılmamış temettü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividende accumulé § İngilizcesi : accumulated dividend] Vadesinde dağıtılmayan ve şirketin borcu olarak istikbalde dağıtılacak olan birikmiş temettü.

dahilde keşide ve hariçte ödenebilen poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : traite payable à l’étranger § İngilizcesi : made bill] Ülke dahilinde tanzim ve keşide edilip yabancı ülkelerde tediye edilmesi mümkün olan poliçeler.

dahilde ve hariçte sağlam para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie appréciée § İngilizcesi : hard money] Dahilde olduğu kadar beynelmilel kambiyoda da nisbeten sabit bir kıymet takip eden ulusal para.

dahilî ihtihlâk = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consommation du pays § İngilizcesi : home consumption] Ülke dahilinde üretim edilen veya hariçten getirtilip ülkede sarf ve tüketim edilen eşya ve emtea.

dahilî istikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunt intérieur § İngilizcesi : intema loan] Bedel ve faizi ulusal para ile ülke dahilinde tediyesi icap eden âmme borcu.

dahilî kambiyo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : change intérieur § İngilizcesi : internal exchange] Senetleri bir şehirde satın alıp diğer bir şehirde satma. Aynı ülke içinde vukubulan kambiyo senetleri muamelesi.

dahilî poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de change sur l’intérieur § İngilizcesi : domestic bill] Aynı ülkede keşide ve tediye edilebilen poliçe.

daimî envanter = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inventaire permanent § İngilizcesi : perpetual inventory] Stok malların miktar ve değerlerinin defterlerde ve muhasebe vesikalarında devamlı olarak görülmesini temin eden prosede.

daimî masraflar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais fixes § İngilizcesi : fixed charges] Sabit veya mahdut masraflar. Vergiler, kira, tahvil faizleri gibi belirli olan masraflar.

daktilo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dactilographe § İngilizcesi : typist] Yazı makinesi ile yazı yazan kimse.

daktilograf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dactilographie § İngilizcesi : type, writhing] Yazı makinesi ile yazı yazma.

dalgalı borç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette flottante § İngilizcesi : floating debt] Kısa vadeli dahilî borçlar, fevkalâde zamanlardan kalma muntazam borçlar. Yıllık hazine ihtiyaçları için çıkarılıp tedavülde bulunan bono ve tahvillerden hâsıl olan borçlar.

dalgalı sigorta poliçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : police flottante § İngilizcesi : floating policy] Abonman sigortası, bir çok tehlikelerin belirli bir müddet belirli bir para ile sigorta edilmesi. Sigorta edilen kıymetler hasarın vukuu günü belli olacağından sigorta devam ettiği müddetçe kıymetler her an değişebilir. Bundan dolayı dalgalı sigorta denilmektedir.

damga = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marque § İngilizcesi : brand] Ambalaj üzerine malın evsafmı gösteren ve kızgın bir demirle vurulan alamet.

damga resmi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit de timbre § İngilizcesi : stamp duty, stamp tax] İhtiyaç için ibraz edilecek belirli bazı evrak ve senetlerle ilanlara özgü bir vergidir. Damga resmi maktu ve nisbi olmak üzere iki kısımdır. Maktu resim, evrak, senetler ve ilanların nevi ve mahiyetlerine göre alınır. Ekser ahvalde pul evraka yapıştırılmak suretiyle ifa olunur. Yabancı ülkelerden Türkiye üzerine tanzim edilen emre veya hamiline muharrer senetler, selâhiyetnameler, poliçe ile maktu resim tarifesinde yazılı olmayan Ticari evrak Türkiye’de en evvel satan veya tediye veya kabul eden kimse tarafından verilir.

damping = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dumping § İngilizcesi : dumping] Bir malın haricî bir piyasada, aynı malın o tarihte aynı koşullar dairesinde ülke dahilinde satılmakta olduğu fiyattan daha aşağı fiyata satılması. Damping tabirinden bazen, bir malın hariçte maliyet fiyatından daha aşağıya satılması anlamı da anlaşılır.

dar piyasa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marché gênée § İngilizcesi : narrow market] İş hacminin azaldığı özellikle menkul kıymetler muamelesinin durgunlaştığı piyasa.

dara = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tare § İngilizcesi : tare] Ambalaj ve sair muhafaza ve kablarm ağırlığı, malların gayri safî sıkletinden indirilen miktar. Diğer bir tabirle malın konulmuş bulunduğu ambalajm gerçek veya itibarî ağırlığı.

darphane = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : hôtel de la monnaie § İngilizcesi : mint] Altın, gümüş veya kâğıt ulusal paraların basıldıkları yer.

darphane fiyatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix d’hôtel de la monnaie § İngilizcesi : mint price of gold] Devletin darphaneye teslim edilen altına koyduğu kanunî fiyat.

darphane paritesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : parité de l’hôtel de la monnaie § İngilizcesi : mint par of exchange] Aynı değerli madeni esas olarak almış bulunan iki ülke paralarının içerdikleri değerli madenler arasındaki nisbet.

darphane ücreti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit de monnayage § İngilizcesi : mintage] Külçe altının basılması için Hükümet tarafından alınan ücret.

dava açmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : poursuivre § İngilizcesi : prosecute] Bir mesele için kanunî takibata geçmek.

dâva edilen = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : défendeur, accusé § İngilizcesi : defendant] Maznun, sanık, bir kabahat şüphelisi.

dâva vekili = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fondé de pouvoir § İngilizcesi : attorney] Kanunî işlerde ve hukukî meselelerde mütalâa beyan ve kaza mercilerinde gerçek ve hükmî şahısları temsil ve haklarını dâva ve müdafaa etmek yetkisine sahip kimse.

dâvacı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : plaintiff § İngilizcesi : plaignant] Müddei, kaza merciine dâvayı açan kimse.

deflâsyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déflation § İngilizcesi : deflation] Para ve kredi hacmindeki azalma. Hizmet ve malların miktarına tekabül edemeyen tedavül vasıtası hacmi. Piyasada para darlığı.

defter kıymeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur de livre § İngilizcesi : book value] Piyasa değerinde farklı olan muhasebe kayıtlarındaki safi değer.

defter tutma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tenue de livre § İngilizcesi : bookkeeping] Bir kurumun yaptığı bütün işlemlerin muhasebe usulüne ve kaidelerine göre muhasebe defterlerine işlenilmesi.

defteri kebir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : grand livre § İngilizcesi : general ledger] Bir teşebbüsün bütün hesaplarım tafsilâtlı olarak tasnif eden ve yevmiyelerdeki kayıtları toplu olarak içeren defter. İşletmenin esas defteridir. Bilanço bu defterden çıkarılır. Yevmiye defterine tarih sırası ile geçen işlemlerin nevi -itibariyle kayıt edildiği Ticari defter. Defteri kebirin karşılıklı beher çift sahifesi bir hesaba tahsis olunur ve sahifenin ortasma hesap numarası ve ismi yazılır. Sağ taraf hesabın matlubunu, yani alacağını, sol taraf ise zimmetini yani borcunu gösterir. Bu suretle, yevmiye defterinde ancak tarih sırası ile takip edilebilen işlemler, defteri kebire nevi itibariyle geçirildiğinden aynı neviden olan bütün işlemleri ait olduğu sahifede bütün safhaları ile görmek kabil olur. Defteri kebir muhasebe noktai nazarından önemli bir defter olmakla beraber tutulması kanunen mecburî değildir. Defteri kebirdeki hesaplar kolayca bulunabilmek için hesap isimlerinin alfabe sırası ile bir listesi yapılarak karşılarında sahife numaraları yazılır ve fihrist olarak defterin başına konulur.

defteri kebirli yevmiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : grand livre journal § İngilizcesi : ledger journal] Hem yevmiye, hem de defteri kebir vazifesini gören çift sütunlu defter.

değerlendirme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : evaluation § İngilizcesi : valuation] Bir şeyin kıymetini para ile ifade etme.

değerlenmiş sigorta poliçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : police évaluée § İngilizcesi : valued policy] Kıymetlendirilmiş olan poliçe.

değerli evrak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : securité § İngilizcesi : security] Teminat, kefalet, rehin, ipotek, değerli kâğıt, hisse senedi, tahvil, bono, menkul kıymet, sigorta poliçesi, her nevi Ticari senet, borsada kote olsun olmasın sahip ve hamiline bir hak veya alacak temin eden senet.

değerli maddeler mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur métal précieux § İngilizcesi : advance on preciousness] Değerli madenlerin terhin ve tevdii karşılığında elde edilen kredi, avans.

değerli madenler mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur métal précieux § İngilizcesi : advance on precousness] Altın gümüş ve emsali değerli madenlerin terhin edilmesi karşılığında temin edilen borç para veya kredi.

dekont = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : décompte § İngilizcesi : detailed account] Müşteri hesabına görülen bir iş veya hesabına zimmet veya matlup kaydedilen bir tutarı müfredatlı olarak gösteren hesap puslasına denir.

dekuver = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : découvert § İngilizcesi : uncovered] Bankalar tarafından genel surette yapılan ikrazata denir.

dellâliye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : courtage § İngilizcesi : brokerage] Dellâlın aracılık ettiği işlem üzerinden aldığı ücret.

demirbaş eşya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mobilier § İngilizcesi : furniture] Mefruşat, kasa, dosya dolabı ve saire gibi. Yazıhane eşyası ve levazımı, kırtasiye eşyası demirbaş eşyaya dahil değildir.

demode = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : démodé § İngilizcesi : out of fashion] Modaya ve günün zevkine uymayan, modası geçmiş mal. Bu tabir özellikle elbise, zinet eşyası, mobilya hakkında kullanılır.

deniz hukuku = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit maritime § İngilizcesi : maritime law] Deniz yolu ile ticaretin doğurduğu bütün münasebetlerini tanzim eden kaideler.

deniz kazasına karşı sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance contre les risques de mer § İngilizcesi : insurance against sea risk] Denizlerde vuku bulan tehlikelere karşı yapılan sigortadır.

deniz rizikoları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : risques de mer § İngilizcesi : perils of the sea] Denizlerde tarafların iradesi dışında vukuu muhtemel bulunan hadiseler ve tehlikeler. Sigortacılar bunların bir kısmını kabul eder, bir kısmını kabul etmezler.

deniz sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance maritime § İngilizcesi : marine insurance] Denizde gemi, yük, navlun ve avarya masraflarını havi sigorta akdiSigortalıyı deniz tehlikelerine karşı temin etmek.

depo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dépôt § İngilizcesi : depot] Mal konacak, muhafaza edilecek yer.

depor = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déport § İngilizcesi : backwardation] Borsada vadeli işlemlere tabi senetlerin az olması dolayısiyle satıcı bunların teslimini müteakip tasfiyeye talik etmek isterse müşteriye tediyesine mecbur olduğu tazminat.

depozito = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cautionnement § İngilizcesi : caution money] Muvakkat teminat olarak yatırılan para.

derece = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : degré § İngilizcesi : degree] Kaim zaviyenin doksanda biri.

derece = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : degré, titre § İngilizcesi : degree, strength] Rakı, likör, bir ve emsali bir mayiin 15 santigrat hararet derecesinde hacmen içerdiği saf alkol ki yüzde veya binde itibariyle ifade edilir.

derkenar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : note mariginale § İngilizcesi : mariginal note, postscript] Haşiye, bir yazıya sonradan ilave edilen kısım.

deşarj = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : décharge § İngilizcesi : discharge] İbra, bir vecibenin ifasını temin eden işleme ibra denir.

desimal sistem = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : système décimale § İngilizcesi : decimal system] Ondalık, para ve ölçüler bu sistem ile hesap edilir.

devalüasyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dévaluation § İngilizcesi : devaluation] Paranın kıymetinin düşürülmesi. Paranın altına veya diğer bir yabancı paraya nazaran kıymetinin düşürülmesi.

devir ve temlik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transfert § İngilizcesi : cession, transfer, assignment] Bir hakkm bir şahıstan diğer birine intikalini intaç eden bir işlem. Teslim.

devlet bankası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque d’etat § İngilizcesi : state bank] Amerika’da birleşik devletlerde her federal devletin kendi kanununa göre teşekkül eden banka.

devlet borçları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette publique § İngilizcesi : public debt] Âmme borcuDevletin yapmış olduğu iç ve dış borçlar.

devlet hâzinesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : trésor publique § İngilizcesi : treasury] Devletin para işleri ile uğraşan organları.

devlet tahvili = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bons de trésor § İngilizcesi : state bond] Devlet tarafından çıkarılan uzun vadeli istikraz tahvili.

devletçilik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etatisme § İngilizcesi : statism] Ekonomik hayatın Devlet tarafından kontrol altına alınması.

devletler arası ticaret hukuku = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit commercial international § İngilizcesi : international commercial law] Ticaret dolayısiyle Milletler ve Devletler arası münasebetleri tanzim eden hukuk kaideleri.

devrei hesabiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : exercise § İngilizcesi : book year] Muhasebe usulünde envanter tanzim edildikten sonra müteakip envanterin tanzimine kadar geçen bir senelik zaman.

devri mümkün olmayan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intrasmissible § İngilizcesi : not négociable] Devri mümkün olmayan değerli evrak üzerine konulan kayıd.

dezenflasyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : désenflation § İngilizcesi : disinflation] Paranın satın alma kudretinin artmasıUmumi fiyat seviyesinin düşmesi.

dikte = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dictée § İngilizcesi : dictation] Stenografa veya daktilografa mektup yazdırmak. Patron yazacağı mektupların müsveddesini yapmadan bunları stenografa dikte eder. Stenografi ile gayet çabuk yazmak mümkün olduğu için patron bu suretle müsvedde yapmak külfetinden kurtulmuş olur.

dış ticaret = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : commerce extérieur § İngilizcesi : foreign trade] Bir ülkenin diğer ülkelerle olan Ticari münasebeti.

disacyo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : disagio § İngilizcesi : disagio] Her hangi bir sebeple nakten zarara uğrayarak kıymetinden kaybetmesine denir. Bankacılıkta, her hangi bir mahalden para celbetmek veya her hangi bir yere para göndermek ihtiyacına düştüğü sırada bankanın veznesine para yatıran veya vezneden para çeken bir müşteriye veya bir başka bankaya yüzde bir miktar verdiği ücret hakkında kullanılır ki para nakil ücretinden başka bir şey değildir.

dispeç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déclaration d’avaries § İngilizcesi : average statement] Avaryada yapılan hesaplaşmaları tevsik eden vesika.

dispeç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dispatche § İngilizcesi : adjustment] Sigortalı tarafından maruz kalman hasarın teminini ifade eden bir deniz sigorta istilâhı olup deniz sigortasında ödenecek bedelin tesbiti. Gemi, yük ve navlun ile alâkalıların hesaplaşmasını tevsik eden işlem ve kâğıt.

dispeççi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dispacheur § İngilizcesi : average stater or ajuster] Dispeçi tanzim eden kimse.

divanı muhasebat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cour des comptes § İngilizcesi : audit court] Devletin bütün hesaplarını tetkik ve muhasipleri muhakeme eden kurul. Şimdiki ismi Sayıştaydır.

diyagram, grafik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : diagramme § İngilizcesi : diagram] Muhtelif kemiyetlerin birbirine olan nisbetlerinin çizgi ve sair hendesi eşkâl ile ifadesi. Değişik bir kemiyetin muhtelif zamanlardaki tahavvülâtının çizgi ve şekiller ile gösterilmesi. Sözgelimi muhtelif aylar zarfında satışı değişikliğini göstermek için ufkî bir hat üzerine bir santimetre fasıla ile noktalar konur. Bu noktaların her biri ayı gösterir. Bu noktalar üzerine amutlar çizilir. Her ayın satışı o aya ait amut üzerinde belirli bir mikyasa nazaran gösterilir. Bu suretle her aya ait olmak üzere bulunan noktalar birleştirilince, satışın muhtelif aylardaki değişikliği gösterir, bir münhani elde edilmiş olur.

doğru kambiyo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : change direct § İngilizcesi : direct exchange] Vasıtasız kambiyo. İki ülke arasında doğrudan doğruya yapılan kambiyo işlemleri. Üçüncü bir ülkenin aracılıkuna ihtiyaç göstermeyen işlemler.

dökme, dökme mal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en vrac, marchandise en vrac § İngilizcesi : bulk cargo, goods in bulk] Çuval, sandık, paket ve benzeri her hangi bir kaba konulmaksızın vagona, vapura, kamyona gelişi güzel dökülüp o şekilde nakle edilen her türlü mal.

dolar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dollar § İngilizcesi : dollar] Amerika Birleşmiş Devletlerinin ve diğer bazı ülkelerin kullandıkları para.

donatan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : armateur § İngilizcesi : ship owner] Gemi sahibi. Gemisini deniz ticaretinde kullanan gemi sahibi.

donatma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : equipement § İngilizcesi : outfitting] Bir geminin sefere çıkabilmesi için vasıta, malzeme ve vesikalarla teçhiz edilmesi.

donmuş kıymetler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeurs improdüctives § İngilizcesi : dead value] Mahiyet, hal ve keyfiyetine rağmen hiç bir suretle nema getirmeyen ve hiç bir randıman vermeyen kıymetlere denir.

dosya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dossier § İngilizcesi : file] Gelen mektuplar, giden mektupların suretleri ve sair saklanması gereken evrakın tasnif edildikleri klâsörler.

döviz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : devise § İngilizcesi : foreign cheque] Yabancı ülkeler üzerine çekilen poliçe, çek, havale gibi yabancı para ile tediye vasıtaları. genel harpten sonra bir çok devletler para siyasetlerinde altın esasını terk ettiklerinden döviz fiyatları daima büyük temevvüçler göstermişlerdir.

duhuliye resmi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : octroi § İngilizcesi : octroi] Belediyenin şehire giren bazı mallardan aldığı resim. Duhuliye resmi.

dukruar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ducroire § İngilizcesi : delcredere] Satılan şeyin bedelinin müvekkiline tesviyesini komisyoncunun taahhüt etmesine denir. Satıcıya, matlubunun alıcı tarafından tesviye edileceğine dair bankaca verilen teminat. Kendisine emaneten verilmiş olan eşyayı sattığı kimsenin malî itibarı hakkındaki teminattan dolayı komisyoncuya verilen prim. Komisyon kefaleti. Bu kefalet dolayısiyle komisyoncunun müstahak olduğu ücrete denir.

düplikata = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : duplicata § İngilizcesi : duplicate] Evrak ve yazıların ikinci nüshalarına denir.

düplikator = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : duplicateur § İngilizcesi : duplicator] İlân, tamim ve saireyi hızla ve kolayca teksir eden büro makinesi.

düyunat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : passif § İngilizcesi : liabilities] Bir şahsın veya ticarethanenin, bir teşebbüsün, bir fabrikanın tesviyesine mecbur olduğu borçların ve diğer taahhütlerin hey’eti umumiyeşinin belirli bir tarihteki nakten tutarı. Muhasebe usulünde düyunat zimmet sahifesine kaydedilir.

düyunu daime = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette perpétuelle § İngilizcesi : perpetual debt] Devletten esas ana parayı değil, yalnız faizinin talep edebileceklere denir.

düyunu muhkeme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette consolidée § İngilizcesi : consolideted debt] Tediye edilmeyen borçlar. Vadesinde ödenmeyen para ve krediler. Tediye zamanı malûm olmayan alacaklar. Devam eden borçlar.

düyunu mütemevvice = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette flottante § İngilizcesi : floating debt] Düyunu umumi - yenin bir kısmıdır. Tahkim edilmediği için her gün azalır veya çoğalır. Aynı zamanda, düyunu gayri muntazama da denir.

düyunu umumiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dette publique § İngilizcesi : public debt] Devletin borçlarına denir. Matluptaki düyun: Dettes Actives bir kurumun alacaklı olduğu paralar hakkında kullanılır. Zimmetteki düyun: Dette passives, bir kurumun bizzat borcu olduğu paralara denir.

düzine = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : douzaine § İngilizcesi : dozen] Bir malın oniki adedi veya on ikide biri.

e. and o. e. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : s. e. et o, sauf erreur et omission § İngilizcesi : error and omission excepted] İngilizce hata ve unutma müstesna anlamına gelen error and omission excepted tabirinin kısaltılmış şeklidir. Fransızcası S. E. et O, sauf erreur et omission’dur. Çıkarılan hesapta yanlışlık ve unutma neticesinde bir hata varsa tashih hakkının baki kalacağım bildiren bir kayıd olup genellikle bankalarca müşterilerine gönderilen kesin hesap kâğıtlarının altına yazılır.

e/v. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en ville § İngilizcesi : city] Şehirde mânasını ifade eder. kent dahilinde bir yere gönderilen mektupların adreslerinin altına, kent ismi yerine, yazılır.

ehli vukuf, eksper = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expert § İngilizcesi : expert] Bir malın kıymetini tâyin, tesbit ve maddî delillere taallûk eden meselede bilgi ve ihtisas sahibi olan kimse. Bir mal üzerinde ihtisas peyda edip bu malın ekspertizini kendisine meslek edinen kimseEhlihibre, ehlivukuf.

ehliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capacité § İngilizcesi : capacity] Hukuk süjesinin her türlü haklarından istifade ve onları kullanabilme hakkı.

ek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : annexe § İngilizcesi : rider] Zeyil. Bir vesikaya, bir mektuba ekli kâğıt.

ekonomi, iktisat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : economie § İngilizcesi : economy] İnsanların ihtiyacma yarayan madde ve hizmetleri meydana getirmeğe çalışan bilgileri içeren ilim.

ekonomik faaliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : activité economique § İngilizcesi : economie activity] Ekonomik mal ve hizmetlerin üretimine insanları sevketme. Bu faaliyet dolayısiyle işletmeleri harekete getirme.

ekspertiz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expertise § İngilizcesi : exemination, survey] Bir malın cinsini ve kıymetini bir zararın derecesini tâyin etmek üzere seçilen eksper. Yani ehli vukufun yaptığı muayene.

ekspertiz raporu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : certificet d’analyse § İngilizcesi : certificate of analysis] Malm tahlil neticelerini gösterir belge.

ekstra = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : extra § İngilizcesi : extra] Yüksek cins mal. İngilizce fiyata zam olunur demektir. Sözgelimi Cases extra denildiği zaman sandık bedellerinin faturaya ayrıca geçirileceği anlaşılır.

ekstre, hülâsa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : extrait § İngilizcesi : extract] Bir mevzuun, bir hesabm hülâsa ve icmali.

el defteri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : main courant, brouillard § İngilizcesi : waste book] Muamelenin vukuunu müteakip kaydedilen defter. Yevmiye defterinde hak ve silinti yapmamak için işlem ilk defa müsvedde defterine oradan da yevmiye defterine geçirilmesi intizam bakımından faydalıdır.

elde edilen para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur reçure § İngilizcesi : value received] Keşideci senet muhatabından parayı aldığı zaman kambiyo senetlerine yazılan cümle.

elde mevcut para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : espèces en caisse § İngilizcesi : cash on hand] İşletmede mevcut para. Bankaya tevdi edilip hesaba geçirilecek madenî ve kâğıt para ile mevduat hesabına yatabilecek parayı temsil eden çek ve sair senetler.

eldeki mallar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marchandises en magasin § İngilizcesi : stock on hand] Ham madde, malzeme, yarı mamûl veya mamûi emtea ve malların envanter mevcudu.

emanet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consignation § İngilizcesi : consignement] Bir malın satılmak üzere bir başkasına emanet olarak verilmesi.

emanetçi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consignataire § İngilizcesi : consignee] Satılmak üzere başkasma ait bir malı emanet olarak kabul eden kimse.

emek, ig = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : main d’oeuvre, travail § İngilizcesi : labor] İstihsal faktörlerinin en önemlii olup sarf edilen güç karşılığında ücret veya maaş verilir. Para ile ölçülebilen insan emeği.

emekli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : retraite § İngilizcesi : retirement] Bir işte belirli bir müddet geçtikten sonra, bir miktar tahsisat bağlandıktan sonra vazifeden ayrılma.

emekli aylığı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : indemnité de retraite § İngilizcesi : retirement allowance] Belirli bir müddet çalıştıktan sonra faal servisten ayrılan kimseye verilen tahsisat.

emekli karşılığı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : reserve pour la pension § İngilizcesi : pension reserve] Emekli maaşlarını karşılamak üzere ayrılan ihtiyat para. İş verenin ayırdığı emekli maaş karşılığı.

emekli sandığı fonu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fonds de pension de retraite § İngilizcesi : pension fund] Emekli maaşlarının tediye edilmesi için teşkil edilen fon.

emir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ordre § İngilizcesi : order] Borsada esham ve tahvilat almak veya satmak üzere borsa acentelerine yazılı veya şifahî olarak verilen talimat. Borsa emri, muamelenin ismini, mahiyetini, koşullarını, miktarını, rayici, vadeyi, prim miktarını açık olarak göstermelidir.

emlâk sahibi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : propriétaire § İngilizcesi : landlord] Ev ve emlâk sahibi.

emlâk vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt foncier § İngilizcesi : property tax] Menkul ve gayri menkul mallardan alınan vergi.

emniyeti suiistimal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : détournement § İngilizcesi : embezzlement] Bir kimsenin kendisine emniyet veya emanet edilen bir şeyi fena kullanması, ihtilâs, zimmete para geçirme.

emre muharrer senet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : billet à ordre § İngilizcesi : promissory note] Bono. Bir şahsın başka bir şahsa veya onun emir ve havalesine bir vadede belirli bir tutarı ödeme taahhüdünü havi ve Ticaret Kanununun tâyin ettiği şekil ve hükümlere tabi ciro ile tedavül edebilen senet.

emre yazılı çek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chèque à ordre § İngilizcesi : check to order] Emre yazılı kaydını içerirek çekilen çek.

emtea mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance en consignation § İngilizcesi : advance on consignments] Malların teslimi veya rehin olarak bırakılması karşılığı olarak verilen borç para veya kredi.

emtia = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : produits § İngilizcesi : commodity] Menkul Ticari mallar. Ticaretin mevzuunu oluşturan mallar.

emtia hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de marchandises § İngilizcesi : goods account] Satın alınan ve satılan malların hesabı. Satın alınan Ticari emtia maliyet fiyatı üzerinden bu hesaba zimmet, satılan mallar da satış fiyatı ile matlup yazılır. Bu hesabm zimmeti mağazaya giren malın kıymetini, matlubu ise mağazadan çıkan malın kıymetini gösterdiğine göre, emtia hesabının zimmet bakiyesi mağazada mevcut malın kıymetini göstermesi gerekirse de satın alınan mal maliyet fiyatı üzerinden, yani mağazaya girinceye kadarki masrafları, nakliye, tellâliye ve saire ile birlikte kaça mal oldu ise o fiyat üzerinden, satılan mal da satış fiyatı üzerinden yani tüccar kendi kârını da ilave ettikten sonra mal kaça satılmış ise o fiyat üzerinden kayıd edildiği için emtia hesabının zimmet bakiyesi kesin olarak hiç bir şey ifade etmez. Bu mahzuru ortadan kaldırmak için ekseri ticarethaneler emtia hesabı yerine emtia mübayaa hesabı Compte d’achat - Purchase Account ve emtia satış hesabı Compte de vente - Sale account isminde iki ayrı hesap tutarlar. Satın alınan malın bedeli maliyet fiyatı üzerinden emtia mübayaa hesabına zimmet, satılan mal bedeli de satış fiyatı üzerinden emtia satış hesabına matlup kayıd edilirHer aym sonunda, satış fiyatı üzerinden satış hesabına yazılı olan satılmış malların maliyet fiyatı üzerinden bedelleri emtia hesabına zimmet, emtia mübayaa hesabına da matlup kaydedilerek mahsup edilir. O zaman emtia satış hesabının matlup bakiyesi satıştan hâsıl olan kârı gösterdiği gibi emtia mübayaa hesabının zimmet bakiyesi de mağazada mevcut satılmamış malın miktarını doğru olarak gösterir. Şayet, bu kesin neticeyi her ay bilmeğe gerek görülmez ve yalnız yıl nihayetinde gerçek vaziyeti öğrenmekle kanaat edilirse, yıl nihayetinde mağazada mevcut mallar sayılarak maliyet fiyatı üzerinden bedelleri hesap edilir ve bu mallar maliyet fiyatı üzerinden tamamen satılmış gibi emtia hesabının matlubuna ilave edilir. O zaman emtia hesabının matlup bakiyesi mal satışından hâsıl olan kârı gösterir. Bu takdirde, emtia mübayaa hesabı ve emtia satış hesabı diye iki talî hesap tutmağa gerek kalmaz. Ve yalnız emtia hesabı maksadı temine yeterlidir.

emtia kredi korporasyonu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société de crédit de merchandise § İngilizcesi : commodity credit corporation] Bazı tarımsal emtiayı finanse etmek için kurulmuş, Hükümetin yaptığı Ticari bankacılık kısmına dahil bir teşekkül.

emtia mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur marchandise § İngilizcesi : advance on consignments] Emtianın teslimi veya terhini karşılığında alınan veya verilen borç para.

emtia mukabili ikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur marchandise § İngilizcesi : loan against merchandise] Bankalar, tüccara ait olup ya kendi depolarında veya kendi namlarına kiralanmış depolarda bulunan, durmakla bozulmayan, tüccar malı karşılığında sahiplerine ikrazatta bulunurlar. İkraz edilen para bu suretle terhin edilen malın piyasa kıymetinin c/c 50 ilâ 80 nisbetinde olabilir. Bu kabil avanslar genellikle birkaç ay vade ile yapılır.

emtia vesaiki mukabili ikrazat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunt contre document § İngilizcesi : commodity loans] Emtianın teslimi veya terhini karşılığında alınan veya verilen para.

emtta borsası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bourse de marchandises § İngilizcesi : commodity exchange] Emtia alım ve satımı ile iştigal eden Borsa. Buğday, pamuk, şeker, kahve gibi maddelerin işlem gördükleri borsa.

en kısa zamanda = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dans le plus bref délai § İngilizcesi : in the shortest time] En çabuk müddet, vade, mühlette.

en ucuz yol = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : par la voie la plus économique § İngilizcesi : by the cheapest route] En İktisadî yol.

endeks = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : indexe § İngilizcesi : index] Bir defterde mevzuların alfabetik olarak tanzim edilmiş tablosu.

endirekt işçilik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : main d’oeuvre indirecte § İngilizcesi : indirect labor] Doğrudan doğruya üretici olmayan işçilik. Bakım, tamir işçiliği, nezaretçilik, bekçilik, memur ücretleri gibi masraflar.

endirekt masraflar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais généraux indirect § İngilizcesi : indirect cost expense] Doğrudan doğruya üretime yapılmayan masraf. Müteharrik kuvvet, tenvir, teshin, amortisman, vergi gibi genel masraflar.

endüstri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : indüstrie § İngilizcesi : industry] Bir ülkenin üretim ve imal faaliyetleri ve bu faaliyetler dolayısiyle kullanılan sayi ve sermaye. Nakliye ve ulaştırma faaliyetleri hizmetleri.

enflâsyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inflation § İngilizcesi : inflation] Tedavüldeki kâğıt para veya sair para yerine kaim olan şeylerin çokluğu, şişkinliği, paranın, mevduatın, emtia ve hizmetlere nazaran fazlalık arz etmesi.

envanter = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inventaire § İngilizcesi : inventory] Bir kurumun nakit, emtia ve sair mevcutlarını ve her tür aktif ve pasifini miktar ve kıymet itibariyle gösterir müfredatlı cetvel. Buna mevcudat cetveli de denir. Daha geniş anlamı ile envanter bir hesap devresi zarfında yapılan işlemlerden ne netice hâsıl olduğunu ve ticarethanenin malik olduğu kıymetlerle borç ve alacaklarının gerçek miktarını tesbit için yapılan işlemlerin hey’eti umumiyesi demek olup bunun da iki safhası vardır. 1. Muhasebe harici envanter (inventaire extra - comptable) (Not based on books) Bu işlem, ticarethane, kurum, teşebbüste mevcut her türlü değerleri usulü dairesinde sayarak bunların nevi itibariyle müfredatmı ve mâl oldukları fiyatı gösterir mevcudat cetvelini tanzim etmekten ibarettir. Buna madde envanteri (Invantaire Matériel - Inventaire de chose) denir. 2. Mevcudat cetvelinde her nevi kıymetin mecmu bedelini, aynı kıymetin ait olduğu defterde görülen bakiye ile mukayese ederek muvazeneyi temin etmek üzere, arada görülen farkları ait oldukları hesaplara geçirebilmek için, yevmiye defterine bazı maddeler ilave etmek suretiyle yapılan işlemlerde de muhasebe dahili envanter (inventaire des Livres - inventaire İnfra Comptable) denirYevmiye defterine ilave edilen bu maddelere envanter maddeleri (Articles d’İnventaire) ismi verilir. Muhasebe dahili envanter neticesinde genel mizan veya bilanço mizanının esası hazırlanmış olur. Her kurum işe başladığı Kabili zaman malik olduğu nakit ile emtia ve sair mevcutlarını ve senede bağlı olsun veya olmasın kabili tahsil olan bütün alacak ve borçlarını kanunun (Mevcudat ve muvazene defteri) ismini verdiği deftere kaydetmek ve senede bir defa mevcudat ve düyunat miktarını gösterir bir bilanço yaparak bunları da sırası ile o deftere geçirmek mecburiyetindedir.

envestisman, yatırım = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : placement de fonds § İngilizcesi : investment] Her hangi bir teşebbüse vade ile para ve sermaye yatırma.

eşantiyon, numune = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : echantillon § İngilizcesi : muster, sample] Ticari emtianın evsafını tâyin için o maldan alman, çıkarılan küçük numune.

esas fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de base § İngilizcesi : basis price] fiyatlara esas olarak alınan unsur.

esas maliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais direct § İngilizcesi : direct cost] İptidaî madde ve üretici işçilik maliyeti. Direkt maliyet üretimin genel hacmine göre inip çıkan maliyet. Mütehavvil maliyet.

esas mevduat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dépôt principal § İngilizcesi : primary deposit] Her hangi bir ikraz veya istikraz neticesi husule gelmeyen mevduat.

esas nakit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie normale § İngilizcesi : standard money] Alacaklının gayri mahdut miktarda kabulüne mecbur olduğu nakit. Bizdeki altın para gibi. Borç miktarı ne kadar olursa olsun hepsini altın olarak ödeyebiliriz. Alacaklı şu kadardan fazlasını alamam diyemez. Ancak tamamen nikel para ile ödeyemez. Kanun bu hususta alacaklıyı himaye eder.

esas sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action de capital § İngilizcesi : capital stock] Hisselere bölünmüş şirket sermayesi. Müessisler veya ortaklar tarafından taahhüt edilen sermaye.

esas ücret = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : salaire de base § İngilizcesi : base pay] İlâve, ikramiye, tahsisat, prim gibi ödemeler hariç olmak üzere verilen ücret.

esas ücret = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : salaire de base § İngilizcesi : base pay] İlâve, ikramiye, prim, fazla mesai gibi ödemeler haricinde mesai karşılığında verilen para.

esbabı mucibe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : force majeur § İngilizcesi : act of god] Bir taahhüdün, mazeret dolayısiyle yapılamaması halinde mucib sebep olarak gösterilen durumdur ki önce keşif ve tahmin edilmesi ve tedbirlerle önüne geçilmesi mümkün olmaması gerekir.

eşel mobıl = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : echelle mobile § İngilizcesi : sliding scale] İstihsal edilen malların Hatlarının inip çıkmasına göre tesbit edilen ücret mikyası.

esham mukabili ikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avans sur titre prêt sur titres § İngilizcesi : loan on security] Esham ve tahvilat ve emsali menkul değerlerin terhini karşılığında ikrazat. Bu işlem, iskonto işlemleri ile birlikte, bankaların başlıca gelir menbaını teşkil eder. Fakat bu gibi ikrazatın emniyetle yapılabilmesi için bazı esaslı kaideleri gözönünde bulundurmak gerekir: 1 - Rehin kabul edilen senetler kıymet itibariyle nisbeten sabit ve kolaylıkla satılabilir. 2 - Rehin olarak kabul edilen senetlerin borsa kıymeti ile ikraz edilen tutar arasında öyle bir pay (marj) bırakmalıdır ki fiyatlar pek fazla düşse dahi senet bedeli borcu kapatabilsin. 3 - Borç alan kimsenin terhin ettiği senetlerin gerçek sahibi olduğu sabit olmalıdır. Vesikalar Mukabili İkraz - Avance contre documents - Loan Against documents: Konişmento ve emsali Ticari vesikalar karşılığında yapılan ikraz.

esham ve tahvilat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeurs mobilières § İngilizcesi : securities] Menkul kıymetler tabiri ile müteradiftir. Bu kısımda izahat verilmiştir.

esham ve tahvilat acentesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agent de change § İngilizcesi : bill (exchange) broker] Borsada başkası nam ve hesabına, bir komisyon karşılığında, mübayaa ve satış işleri ile meşgul olan kimse. Diğer kimseler nam ve hesabına borsada kayıtlı bulunan emtea, hisse senedi, poliçe, tahvil ve benzeri değerleri mübayaa eden veya satan. Alıcılar ve satıcılar arasında aracılık vazifesini gören kimse. Emtea borsalarında bu gibi acentelere (Emtea Simsarı) denir.

esham ve tahvilat cüzdanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : portefeuille § İngilizcesi : investment, portfolio] Bir şirketin, bir kurumun , bir bankanın sahip bulunduğu menkul değerleri havi cüzdanı.

esham ve tahvilat mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur valeur mobilière § İngilizcesi : advance on current securities] Menkul değerlerin terhini karşılığında temin edilen para karşılığı olarak geniş mikyasta kullanılmaktadır.

esham ve tahvilat mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur valeurs mobilières § İngilizcesi : advance on current securities] Menkul değerlerin terhini karşılığında temin edilen para.

eşit olarak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : egalités § İngilizcesi : equality] Aynı işleme tabi, eşit olarak.

eşitsizlik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inégalité § İngilizcesi : disparity] Birbirine eşit olmayan, uymayan.

eski tarih atma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : antidater § İngilizcesi : antidate] Doğrusundan önceki tarih, bir vesikayı doğrusundan önceki bir tarih ile tarihlemek.

esnaf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : artisan § İngilizcesi : artisan] Sanatkâr, bir sanatta ihtisas sahibi olan kimse.

esnaf cemiyeti, iş sendikası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : association ouvrière § İngilizcesi : trade union, labor union] İşçilerin menfaatlerini korumak üzere teşkil edilen birlik, cemiyet. Aynı meslekten olan kimselerin iş saati ve ücret gibi meslekî menfaatlerini korumak için vüeude getirdikleri teşkilât.

eşyadaki kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en nature § İngilizcesi : in kind] Para kıymetine karşılık olarak kullanılır.

etiket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etiquette § İngilizcesi : label] Ticaret eşyasının emsini, menşeini, eb’adını, fiyatını göstermek maksadiyle üzerlerine veya ambalajlarının üstüne yapıştırılan küçük kâğıtlar.

ev ekonomisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : economie intérieur § İngilizcesi : home economic] Ev sanatları, ev işleri, yemek pişirme, çocuk bakımı, dikiş, ev için mübayaa gibi işlerin hepsini içeren bir ilim.

evrakı müsbite = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pièce à l’appui, document § İngilizcesi : document of proof] Bir mevzuun oluşu veya sıhhatini tevsik eden kâğıtlar.

ex = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ex § İngilizcesi : ex] Eski sabık anlamına gelir. Bazı isim ve sıfatlarla birleşir. Sözgelimi eski vali - Ex Gouverneur gibi. Aynı zamanda bir malın nereden geldiğini göstermek hususunda kullanılır.

f. a. q. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assez bonne qualité § İngilizcesi : fair average quality] İyi orta mal tabirinin kısaltılmışı.

f. a. s. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : libre à côté du navire § İngilizcesi : free alongside ship] Gemi yanında teslim demektir.

f. i. and o = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : libre dans et hors § İngilizcesi : free in and out] İngilizce Free in and Out tabirinin kısaltılmışıdır. malın vapur anbarına konulma, istif masrafları satıcıya, vapur ambarından çıkarma masraflarının da alıcıya ait olduğu anlamına gelir.

f. s. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : faire suivre § İngilizcesi : forward] Fransızca faire suivre tabirinin kısaltılmışıdır. Mektup zarfının kenarına yazılır. Alıcı, zarf üzerindeki adreste bulunmadığı takdirde mektubun yeni adresine gönderilmesi gerektiğini gösterir.

faal ortak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : associé actif § İngilizcesi : active partner] Şirkette faal bir iş gören hissedar.

faal ortak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : associé actif § İngilizcesi : active partner] Ortak olduğu işte faal vazife gören kimse. Keza tecrübelerinde ve işlerinden dolayı şirkete istifadeler temin eden ortağa denir.

faal şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : affaire qui marche § İngilizcesi : going concern] Faaliyete devam eden şirket, teşebbüs.

fabrika = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fabrique § İngilizcesi : plant] Mamûl maddeler meydana getiren tesislerin hey’eti mecmuası. Sabit tesisler, alât ve edevat, makineler ve sair gayrimenkullerden müteşekkil işletme.

fabrika fiyatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de fabrique § İngilizcesi : factory price] malın fabrikadan çıkarken mal olduğu fiyat.

fabrika fiyatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de fabrique § İngilizcesi : factory price] Malın fabrikadan çıkarken mal olduğu fiyata denir.

fabrika maliyeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de revient de fabrique § İngilizcesi : factory cost, manifacturing cost] İstihsal maliyetiİmâl edilen mamûl maddelerin fabrikadaki maliyeti.

fabrikanın bakım ve tamir tatili = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : période de réparation § İngilizcesi : down period] Fabrikanın bakım ve tamir için işlemediği devre. Bazı fabrikaların her yıl genel bir onarım ve bakım işleriyle meşgul olması icap ettiği zamanlarda fabrika faaliyetine muvakkat bir zaman için fasıla verdikleri zamanŞeker fabrikalarında olduğu gibi.

fahîş ftat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix exagéré § İngilizcesi : illegal price] Lüzumundan fazla yüksek fiyat. Hakkaniyete, teamüle uymayan gayri kanunî fiyat.

fahri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : honoraire § İngilizcesi : honorary] Bir işi veya bir vazifeyi ücret almaksızın ifa etmek.

faiz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intérêts § İngilizcesi : interest] Ödünç verilen bir paranın kirası veya geliri demektir. Faizin yüzde hesabı ile nisbeti gösteren adede faiz haddi veya faiz fiyatı, faiz getiren sermayeye resülmal denir. Resülmal ile faizin işlediği gün adedinin çarpımına âdad 36. 000 adedinin yani senedeki gün adedinin faiz fiyatı ile taksiminden çıkan harici kısmete ise kasım denir. Faiz hesap etmenin en kolay yolu âdadı kasım ile taksim etmektir.

faiz nisbeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : taux d’intérêt § İngilizcesi : interest taux] Paranın belirli bir zamandaki yüzde hesabiyle kirası, nüması.

faizli hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte productif d’intérêt § İngilizcesi : account product interest] Az çok bir faize tabi olan hesap.

faizli tahvil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation à intérêt § İngilizcesi : active bond] İhracından itibaren belirli bir faiz nisbetine tabi bulunan tahvil.

fariğ = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cédant § İngilizcesi : indorser] Gerek keşideci, gerekse ciranta sıfatiyle Ticari bir senedi, arkasına bir imza koymak suretiyle, devreden ve bu senetten feragat eden kimse. Bankalarda daha ziyade mudi veya ciranta kelimesi kullanılır.

fason = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : façon § İngilizcesi : making] Mobilya, halı, elbise ve saire gibi eşyanın işçiliği.

fatura = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facture § İngilizcesi : bill, invoice] Bir kimseye veya bir kuruma satılan muhtelif mallar hakkında lüzumlu izahatı havi olarak satıcı tarafından alıcıya verilen müfredatlı hesap puslası. Faturada satıcının ve alıcının isim ve adreslerinden başka malın verildiği tarih, teslim edilen malın her kaleminin adet, vezin veya ölçüsü, ambalajm cinsi, markası, vahit itibariyle beherinin kilosu, litresi, satış fiyatı, bedel yekûnu, masrafları miktarı bulunur, gayet, mal bir kaç grup teşkil ediyorsa bu gruplara ait fiyat yekûnları ve genel yekûn da gösterilir. İskonto veya sair suretle tenzilât varsa bunun tutarı genel yekûndan tenzil edilerek safî matlup kıymeti tesbit olunur. Teslim için özel bir şart varsa cetvelin altına meşruhat verilir. Fatura bedelinin ödenmesi peşin veya vadeli olabilir. Vade genel veya özel sözleşmeye göre değişebilir.

fener resmi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droits de phare § İngilizcesi : light dues] Devletin deniz nakil vasıtalarından aldığı fenerlerin bakım masraflarına karşıhk bir nevi resim.

fevkalâde amortisman = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amortissement extraordinaire § İngilizcesi : extraordinary depreciation] Munzam bir amortisman. Sabit değerlerin fazla çalışmasından husule gelen makinelerin çok aşınmasını karşılamak veya eski yıllar zarfında tefrik edilen amortismanların noksan hesaplanması yüzünden fevkalâde olarak ayrılan amortisman.

fevkalâde ihtiyatlar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : réserve extraordinaire § İngilizcesi : excess reserves] Bankaların kanunî ihtiyatlar dışında tesis ettikleri ihtiyat. Statü mucibince, kontrat icabı ayrılan ihtiyatlar.

fiilî tedavül = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : active circulation § İngilizcesi : circulation réelle] İhracından itibaren belirli bir faiz nisbetine tabi bulunan tahvil.

fiili tedavül = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : circulation effective § İngilizcesi : active circulation] Tedavülde fiilen mevcut olan para. Tedavül Bankasının çıkardığı banknotların halkın elinde bulunan miktarı.

finansman giderleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais financiers § İngilizcesi : financial expenses] Teşebbüsün işletmesinden mütevellit giderlerle bu masrafların karıştırılmaması icab eder.

fire = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : manque § İngilizcesi : deficiency] Tabiî sebepler neticesinde malın sıkletinde hâsıl olan noksanlık. Bundan dolayı fiyatta bir indirme yapılır. Açık. Mevcudat ile borçlar arasındaki fark.

firma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : firme, raison sociale § İngilizcesi : firm] Ticaret unvanı. ŞirketTicari işlerde kullanılan isim. Bir unvan altmda icrayı ticaret eden ortaklar.

fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix § İngilizcesi : cost, price] Bir malın veya hizmetin karşılığında mübadele edildiği para veya bir paranın mal vahidine isabet eden miktarı. Her hangi bir şeyin kıymetinin para ile ifadesi.

fiyat endeksi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : nombres indices § İngilizcesi : index numbers] Başlıca madde ve eşyanın muhtelif zamanlardaki üretim, tüketim, stok ve sairenin nisb’ adetlerle gösterir şekilde resmî veya özel kurumlar ve teşekküller tarafından neşredilen ihsaî cetvellere müş'ir adetler denir. Müş’ir adetler fiyatı gösterirse bu yolda tanzim edilen istatistiğe fiyat müş’iri veya fiyat endeksi indices de prix ismi verilir.

fiyat farkı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : différence de prix § İngilizcesi : differences (borsa)] Vadeli alış verişte borsaya dahil olan emtia ve değerli evrakın fiyat farkları.

fiyat listesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : list des prix § İngilizcesi : price list] Bir fabrikanm veya ticarethanenin mallarının fiyatlarını ve bunun hakkında bazı izahatı havi olarak tab’edilip müşteri olması muhtemel kimselere verilen veya gösterilen bir kaç sahifeden ibaret, genellikle resimli reklam risaleleri. fiyat listesi ikiye veya üçe katlanmış tek bir kâğıt da olabilir.

fiyat politikası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : politique de prix § İngilizcesi : pricing policy] Bir işletmenin belirli bir devre zarfında satış fiyatlarını tanzim etmek hususunda takip ettiği politika.

fiyat seviyesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : niveau de prix § İngilizcesi : price level] Endeks rakkamının gösterdiği fiyat.

fiyat sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : système de prix § İngilizcesi : price system] Piyasada müstehliklere en uygun gelecek fiyatı tâyin etme usulü.

fiziki aşınma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dépréciation physical § İngilizcesi : physical depreciation] Bir sabit kıymetin fizikî sebepler dolayısiyle kıymetten kaybetmesi.

flotant sigorta poliçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : police d’assurance flottante § İngilizcesi : floating policy] Sigorta akdini içeren vesika.

fob = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : franco bord § İngilizcesi : free on bord] Gemide teslim anlamına gelen İngilizce free on bord tabirini oluşturan üç kelimenin ilk harflerinden müteşekkildir. Satış fiyatmı gösterir. Bu tabir umumiyet itibariyle satıcının malı gemide teslim edeceği anlamına gelir. yalnız Amerika’da bu mânada fob vessel tabiri kullanılır. Fob tabiri yalnız kullanıldığı takdirde F. O. Rveya F-O. T. ihtisarı ile müteradiftirFob tabirinin tefsiri ülkeye göre değişir. Türkiye’de fob tabirinden şu koşullar anlaşılmalıdır: a) Satıcının yapacakları: 1. Malın kendi deposundan vapura kadar nakli temin ve buna ait masrafları temin etmek, 2. İhracat resimlerini ve buna benzer diğer resimleri tediye etmek, 3. Ticarette mutad olan koneşmentoyu tedarik etmek, 4. Malı gönderen limandan (Koneşmento şartlarına göre) tahmil masraflarını ödemek. Bu şartlara göre mal vapura yükleninceye kadar uğrayacağı zarar ve ziyandan satıcı mes’uldür. b) Alıcının yapacakları: 1. Yükleme limanından boşaltma limanına kadar nakil masraflarını (navlun) tesviye etmek, 2. Malı sigorta ettirip ücretini ödemek, 3. malın ulaştığı limanda (koneşmento şartlarına tevfikan) boşaltılmasını temin ve masraflarını ödemek, 4. Malın mavna ile nakli ve rıhtıma konmasını temin ve masraflarını tesviye etmek, 5. Varış gümrüğünde gümrük resmini ve mala ait diğer resimleri tesviye etmek.

franco = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : franco, port payé § İngilizcesi : free of charge, carriage free] Malm nakil masrafları yola çıkarıldığı zaman tesviye edilmiş olduğunu gösterir tabirdir. Aynı zamanda fransızcada port Payé tabiri de aynı mânayı ifade eder. İstasyonda ve vagonda teslim: Bu şartla yapılan bir malın satış muamelesinde malın trenle şevki için: a) Satıcı: 1. Vagon tedarikinde, 2. Malı vagona yüklemeğe mecburdur, 3. Yükleme işi bitinceye kadar malın ziya ve hasarından satıcı mes’- uldür. b) Alıcı: 1. Tâyin edilen mevkiden itibaren malın nakil masraflarını öder, 2. Vagona yükledikten sonra malın uğrayacağı ziya ve hasardan alıcı mes’uldür. Gemi yanında teslim Franco le long du navire: Bu şartla yapılan alım ve satım muamelesinde satıcı malı mavna veya vagonla geminin yanına kadar getirip teslime mecburdur. Yani, mal plânga altına gelinceye kadar yapılan masraflar satıcıya, malın vapura yükletilmesi masrafları da alıcıya aittir. Bu şart İngilizcede Free Alongside Ship tabiri ile ifade edilir. Rıhtımda teslim Franco quai bu şartın Fob şartından farkı şudur: Fob satışta satıcı malı vapura yükletmeye mecbur olduğu halde rıhtımda teslim şartiyle satışta malı rıhtıma kadar getirip bırakır ve vapura yüklemesine karışmazFranco Rendu - Free Delivered masrafları, nakliye satıcı tarafından tesviye edilerek malın sözleşme mucibince nereye gitmesi lâzım ise orada vagonda teslim edileceğini ve oraya kadar vukubulacak zayi ve hasardan satıcının mes’ul olacağını gösterir tabir. Bu şartla yapılan satışta malın vagondan indirilmesi masrafları alıcıya aittir.

garanti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : garanti § İngilizcesi : guaranty] Kefalet, borcun ödenmesinin üçüncü bir şahıs tarafından alacaklıya temin edilmesiBuna şahsî teminat denir. Aynî teminat ise menkul rehindir.

gayri faal şerik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : associé commanditaire § İngilizcesi : silent partner] Sermaye koyan, fakat şirketin idaresine iştirak etmeyen ortak.

gayri gerçek temettü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividen pictif § İngilizcesi : fictitious dividend] Gerçek bir temettü ifade etmeyen ve bilançoda fuzulen görülen bir unsurdur.

gayri kanunî grev = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : grève illegal § İngilizcesi : illegal strike] Sendika idaresinin haberi olmadan işi bırakma. Kanun dışı hareketle grev yapma.

gayri kanunî rekabet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : concurrence déloyale § İngilizcesi : unfair competition] Bir tacirin kanun ile menedilen hareket ve işlemleri yaparak müşteri celbetmesi. Kendi malları ve kurumu ile rakibininki arasında kendi menfaatine bir iltibasa kasten meydan vermesi. Rakibinin isim ve alametleri ile iltibasa meydan verecek şekilde isim ve alametler kullanması, malı sürmek için hile yapması, rakibine zarar verecek şekilde neşriyat yapması, rakibinin müşterilerini kandırmak maksadiyle mallarının menşe veya evsafına dair hakikate muhalif neşriyat yapması, sahte şahadetname kullanması, rakibinin memurlarını ayartması gibi haller memnudur.

gayri maddî hak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : propriété intangible § İngilizcesi : intangible asset] Kıymet, fikrî haklar, sınaî mülkiyet, ihtira hakkı, patent gibi haklar. Alacak hakkı

gayri melhuz masraf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais imprévus § İngilizcesi : nonrecurring charge] Zuhuru önceden nazarı itibare alınmayan gayri ihtiyari husule gelen zayiat ve fevkalâde masraflar.

gayri menkul mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur des immeubles § İngilizcesi : advance on real property] Bina, arazi, makine ve emsali gayrimenkul malların ipotek edilmesim ukabilinde elde edilen borç para veya kredi.

gayri safi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : brut § İngilizcesi : gross] Bir şeyin hiç bir tenzilât yapmadan önceki hali.

gayri safi ağırlık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : poids brut § İngilizcesi : grossweight] Bir malın ambalajı dahil olmak üzere hey’eti mecmuasının ağırlığı.

gayri safi gelir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : revenu brut § İngilizcesi : gross income] Hiç bir masraf ve vergi tenzil edilmeden ele geçen para. Bir şirketin elde ettiği brüt gelir. Satışlarda» elde edilen paralar.

gayri safi hasılât = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : recette brute § İngilizcesi : gross receipts] Masraflar çıkmadan evvel menkul, gayrimenkul hak ve menfaatlerin bütün geliri.

gayri safi kâr = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bénéfice brut § İngilizcesi : gross profit] Masraflar çıkmadan evvel elde edilen kâr. Hiç bir indirmeye tabi tutulmamış kâr.

gayri safi kâr tahlilleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : analyse de bénéfice brut § İngilizcesi : gross profit analysis] Muhtelif senelerde elde edilmiş bulunan kârların mukayesesi ve tahlilleri.

gayri safi satış = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vente brut § İngilizcesi : gross sales] Maliyet, masraf ve kârı içeren satış tutarları.

gayri safi ulusal hasıla = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : brut revenu national § İngilizcesi : gross national product] Bir milletin üretim ettiği mal ve hizmetlerden carî fiyatlarla hiç bir indirim yapmadan tesbit edilen değeri.

gayri safi zarar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : perte brut § İngilizcesi : gross loss] Satış fiyatmın, maliyet fiyatından düşük olması neticesinde husule gelen zarar.

gayri şahsi hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte impersonnel § İngilizcesi : impersonal account] Şahıs değil de madde, şey unvaniyle açılan hesaba denir. Kasa, emtia gibi.

gayrimenkul mallar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : biens immobiliers § İngilizcesi : real estate] Arazi, bina gibi diğer bir mahalle nakilleri mümkün olmayan mallar.

gayrimenkul mübadili kredi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit contre biens immeubles § İngilizcesi : credit on real property] Gayrimenkul mallar ipoteği karşılığında verilen kredi.

gayrimenkul rehini = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : hypothèque § İngilizcesi : mortgage] Bir gayrimenkulün borca karşılık teminat olarak terhin edilmesi.

geçen ay = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mois ecoulé, mois dernier § İngilizcesi : ultimo] Geçmiş ayı ifade etmek üzere mektuplarda kullanılan bir tabirdir.

geçici hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de passage, provisoire, transitoire § İngilizcesi : suspense account] Gelip geçici bir müşteri veya devamlı ve tevali etmeyen işlemlere ait olup kısa zamanda kapatılmak üzere açılan hesaba denir. Bir müşterinin bir banka ile borsa işlemi yapması, bir iki defa senet kırdırması, tahsile senet vermesi gibi.

geçici olarak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : par interim § İngilizcesi : ad interim] O sırada vuku bulan. O esnada, geçici olarak.

gelecek ay = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mois prochain § İngilizcesi : proximo] Bulunduğu ayı takip eden ayı ifade etmek üzere kullanılan tabir.

gelecek ay = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prox, le mois prochain § İngilizcesi : the nex month] Ticari muhaberatta gelecek ay anlamına kullanılır. Sözgelimi “The 10th Prox” gelecek ayın onuncu günü demektir.

gelir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : revenu, recette § İngilizcesi : income] Menkul, gayrimenkul mallarla her türlü hak ve hizmetlerden elde edilen menfaatler, kazanç, faiz, kira, şahsî gelir, maaş, Devlet gelirleri, vergi ve saire.

gelir hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de revenu § İngilizcesi : income account] Gelirleri ayrı ve tam olarak görmek üzere bu isim altında açılmış olan hesap.

gelir masrafı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dépenses du revenu § İngilizcesi : revenue expenditure] Geliri yapabilmek için yapılan masraflar.

gelir vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt sur le revenus § İngilizcesi : income tax] Mükellef olan gerçek şahısların safi kazançları üzerinden alınan vergi.

gelirden tenzilât = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déduction de revenu § İngilizcesi : income deduction] Gelirden zarar ve masraflarm indirilmesi.

gemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bateau § İngilizcesi : ship] Bir vapuru donatmak üzere deniz ticaretinde kullanılan kelime.

gemi acentesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : courtier maritime § İngilizcesi : ship broker] Gemiye yüklenecek Ticari eşya ve yolcuları bulmayı temin eden kimse. Deniz nakliyatı ile ilgili işleri gören kimse.

gemi ambarı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pont § İngilizcesi : hold] Geminin yük konacak yeri. İç tarafı.

gemi kiralayan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : affréteur § İngilizcesi : charterer] Gemiyi tamamen veya kısmen kiralayan ve işleten kimse.

gemi ortaklığı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : armateur § İngilizcesi : association of shipowner] Donatıma iştirak. Müştereken malik olunan bir geminin deniz ticaretinde kullanılması dolayısiyle husule gelen birlik, ortaklık.

gemide teslim = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : franco à bord § İngilizcesi : ex ship] Ticari malları satanın mes’uliyeti, malların vinçten rıhtıma indikten sonra biter ve satın alan kendi vasıtasına malı yükler.

gemilerin çarpışması = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : abordage § İngilizcesi : collision of vessels] İki geminin birbirine bindirmesi, çarpışması.

genellikle = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en général § İngilizcesi : generally] Bütün hey’etiyle.

gerçek aktif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif réel § İngilizcesi : genuine assets] İtibarî kıymetin aksi. Piyasa rayici veya istimal kıymetini temsil eden ve bir teşebbüse ait olan mal ve hakların heyeti mecmuası.

gerçek dara = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tare réelle § İngilizcesi : actual tare, real tare] malın ambalajh olarak tartılması neticesinde bulunan ağırlığı ile iç Ve dış ambalajdan ayrılmış olarak ağırlığı neticesinde elde edilen sıklet arasındaki farktır.

gerçek iskonto = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : escompte sur valeur actuelle § İngilizcesi : true discount] Bonoların hali hazır kıymeti üzerinden yapılan iskonto.

gerçek maliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix actuel § İngilizcesi : actual cost] İstihsal veya iktisap maliyeti, binaenaleyh gerçek veya orijinal maliyet.

gerçek maliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de revient § İngilizcesi : actual cost] İstihsal veya iktisap maliyeti.

gizli enflâsyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inflation caché, occult § İngilizcesi : hidden inflation] Para kıymetinin düşmesinin gizli sebepleri.

gizli ihtiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : reserve secret, occult § İngilizcesi : secret reserve] Defter kıymetini aşan gayrimenkuller, paraya çevrildiğinde defter kıymetinden çok yüksek olan sabit tesisler.

gönderen = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expéditeur § İngilizcesi : consigner] Malı sevk eden, alıcısına gönderen.

gönderilen mallar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consignation § İngilizcesi : consignment] Satılmak üzere emanet olarak gönderilen mallar.

görüldüğünde, ibrazında ödenir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : à vue § İngilizcesi : at sight, on presentation] Muhatabına ibraz edilip bedeli talep edildiği zaman tediyesi gereken Ticari senetler hakkında kullanılır.

görüldükten sonra = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : après présentation § İngilizcesi : after sight] Görüldükten bir müddet sonra. Bu kaydı içeren poliçeler muhatabının kabulüne arz edilir.

götürü iş = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : travail à la pièce § İngilizcesi : job work] Verilen işe göre hesaplanan mevzu.

gresham kanunu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : loi gresham § İngilizcesi : gresham’s law] Fena Para. Kıymeti düşük para iyi parayı piyasadan kovar. Piyasada daima silik ve aşınmış paralarla yırtık kâğıt paralar sürülmeğe çalışılır. İyi parayı herkes cebinde muhafaza eder.

grev = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : grève § İngilizcesi : strike] Fabrika patronları ile işçiler arasmda husule gelen anlaşmazlıklar dolayısiyle işçilerin toplu halde işlerini bırakmaları. İşçilerin, ücretlerinin artırılması veya sair suretle tehvinlerini temin etmek maksadiyle işlerini terk edip fabrikanın faaliyetini kısmen veya tamamen durdurmaları.

grup sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : groupe assurance pour la vie § İngilizcesi : group life insurance] Toplu sigorta. İşverenin işçileri toplu olarak sigorta ettirmesi.

gümrüğe tabi mal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marchandises soumis aux droits § İngilizcesi : under bond] Gümrük antrepolarında bulunan ve gümrüğe tabi olan her türlü ithal emtiası ve Ticari eşya.

gümrük beyannamesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déclaration en douane § İngilizcesi : custom declaration] Gümrük idaresine verilen ve eşyanın cins, nevi, mahiyet, menşe ve diğer hususlarını bildiren ve eşyanın sahibinin imza ve idaresini içeren ve manifestoya uygun olması gereken vesika.

gümrük dairesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : douane § İngilizcesi : custom house] Ülkeye giren eşyadan resim almak, bazı resim ve vergileri toplamak, ihraç olunan malların muayene ve kayıtlarını yapmak, transit veya muvakkat kabul yolu ile giren eşyanın muvakkaten ve emaneten resimlerini tahsil etmek üzere teşkil edilen daire.

gümrük ittihadı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : union douanière § İngilizcesi : custom union] İki veya daha ziyade Devlet arasmda aktedilen ve gümrük resimleri ile ticaret tahdidatını içeren ve birliğe dahil olmayan devletlere karşı alınacak tedbirleri içeren anlaşma.

gümrük komisyoncusu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agent en douane § İngilizcesi : custom broker] İthalat ve ihracat işleri ile uğraşan malların gümrükten çıkmasına aracılık eden kimse.

gümrük listesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déclaration en douane § İngilizcesi : custom entry] İthalatçı ve ihracatçı tarafından gümrük idaresine verilen eşya listesi.

gümrük resmi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droits de douane § İngilizcesi : custom duties] İthal veya ihraç edilen veya transit olarak geçirilen mallardan alınan vergi. Ekseriya, hükümetler hariçten ülkeye sokulan mallardan ithal resmi (Droits d’entrée - import duties) alırlar. Gümrük resmi ya malın kıymeti üzerinden alınır (Ad valorem resim) yahut malın cinsine göre gümrük tarifesinde o cins eşya için sıklet, hacim veya adet üzerinden tâyin edilmiş olan nisbet dahilinde resim alınır. (Droits Spécifique - Specific duties). Gümrük resmi malın mengeine göre mütehavvil olursa tefazulî resim (Droits Différentiels - Differential Duties) denirGümrük ithalat resmi İktisadî mahiyeti itibariyle bazı nevilere ayrılır. Dahilî sanayii rekabete karşı korumak için hariçten ülkeye sokulan bazı mallardan alınan oldukça yüksek gümrük resmine koruyucu vergi (Droits Protecteurs) denir. Bundan maksat, hariçten gelen bazı malların ülke dahilinde yapılan emsalinden daha ucuz satılmasına engel olmaktır. Menşe ülkeninden ihracatlarında bilâ vasıta veya bil’vasıta primlerden istifade eden yabancı mallarının ithal edildikleri ülkelerde daha ucuz satılmalarına engel olmak için bu prim nisbetinde fazla alınan gümrük resmine telafi edici vergi (Droits Compensateurs) denir. Ülkeye girmesi istenmeyen malların tabi tutuldukları ağır gümrük resimlerine menedici (Droits Prohibitifs) denir ki bu suretle ağır vergiye tabi tutulan malların ülkeye ithaline fiilen olanak kalmaz.

gümüş halitası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : alliage de l’argent § İngilizcesi : standard silver] Gümüş para imal etmeğe yarayan halita.

gündem, ruzname = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ordre du jour § İngilizcesi : agenda] Komite, komisyon toplantılarında görüşülecek mevzuların listesi.

hacir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : incapacité, impuissance § İngilizcesi : disability] Bir şahsın medenî haklarını kullanma yetkisinin mahkeme tarafından kaldırılmış olması.

haciz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : saisie, séquestre, § İngilizcesi : arrest, attachment] Borçlunun borcunu ödemediği takdirde, bütün mal ve haklarının adlî ve İdarî makamların emri altına konulması. Alacaklıya, matlubunu tahsil etmek üzere borçlusunun mallarına el koyma olanağını veren kanunî icra tarzı.

hafif sıklet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : poids faible § İngilizcesi : light weight] Hafif ağırlık, kuvvetsiz, değersiz ağırlık.

hakem = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arbitre § İngilizcesi : arbitrator] İki tarafın rıza ve muvafakati ile bir meseleyi halletmek için tâyin olunan ve fikrinebaşvurulankimse.

hakem kararı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arbitrage, jugement § İngilizcesi : award] Niza ve ihtilafm halli hususunda hakem tarafından verilen karar.

hakikisinden önceki tarih = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : antidate § İngilizcesi : ante date] Tanzim tarihinden, hakikisinden önceki tarih. Her hangi bir vesikaya hakikisinden önceki bir tarihi koymak.

hakkı huzur = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : jeton de présence § İngilizcesi : per diem] Bir komisyon veya meclisin toplantısına iştirak eden âzaya verilen ücret.

hakkın sukutu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déchéance, forclusion § İngilizcesi : foreclosure] Kanun, sözleşme veya hakem tarafından tâyin olunan müddet zarfında kullanılmayan bir hakkın sukutu. Ticari bir senedin belirli müddeti zarfında protesto keşide edilmemesi yüzünden keşideci ve cirantalara müracaat hakkının zayi olması.

hali hazır kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur de rendement § İngilizcesi : capitalized value] Gelecekteki bir hizmetin veya bir şeyin şimdiki değeri.

halita = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : alliage § İngilizcesi : alloy] İki veya daha ziyade madenlerin karışımından veya birleşiminden elde edilen madde.

halk bankası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque populaire § İngilizcesi : popular bank] Ticaret bankalarından kredi temin edemeyen küçük esnaf ve sanatkârlara ikrazatta bulunmak için Fransa’da teşkil edilen bankalar. Türkiye’de hem küçük kredilerle, ve hem de Ticari ikrazatla uğraşan bir Halk Bankası mevcuttur.

ham maddeler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : les matières premières § İngilizcesi : raw material] Her hangi bir değişmeye tabi tutulmadan evvel bütün maddelerin tabiatta bulundukları durumları.

hamal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : portefaix § İngilizcesi : porter] Başkalarının, yük ve bavul ve eşyalarım taşıyan kimse.

hamil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : porteur § İngilizcesi : bearer, holder] Kupon, çek, senet, poliçe ve emsali menkul kıymetlerden kendisine devredilmiş ve ona sahip bulunan kimse.

hamile yazılı senet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation au porteur § İngilizcesi : obligation to bearer] Hamiline yazılmış bulunan borç senedi.

hamiline ödenebilir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : payable au porteur § İngilizcesi : payable to bearer] Her hangi bir hamiline ödenmesi mümkün olan.

hamiline ödenir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : au porteur § İngilizcesi : to bearer] Bedeli hamiline ödenen değerli evrak hakkında kullanılır.

hamiline yazılı çek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chèque au porteur § İngilizcesi : check to bearer] Belirli bir kimse lehine veya hamiline kelimesini içerirek çekilen çek.

hammaddeler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : matières premières § İngilizcesi : raw materials] Sınaî vasıtalar ile mamul, yarı mamul, mamul madde haline konulmak üzere fabrikalarda işletilen ham maddeler.

hamule senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de voiture § İngilizcesi : bill of carriage, bill of lading] Araba, tren, kamyon, vapur ve sair nakil vasıtalariyle sevk edilen mallarla birlikte gönderilen alıcı veya komisyoncunun imzasını havi bulunan vesikaHamule senedinde şunlar gösterilir: a) Malın nereye ve hangi tarihte gönderildiği, b) Gönderenin isim ve adresi, c) Alıcının isim ve adresi, d) Nakline vasıta olan sürücünün veya komisyoncunun isim ve adresi, e) Nakledilen eşyanın ağırlığı, parça adedi ve özel koşulları, f) Nakil müddeti, ücreti, iki tarafın kabul ettikleri hükümler ve koşullar. Dahilî şümendüfer nakliyatında malı kabul eden memur parça veya parçalara yapıştırılan etiketin bir eşini hamule senedinin bir yerine yapıştırır. Beynelmilel şimendifer nakliyatında memur etiket numarasını hamule senedinin veya şayet varsa, ikinci nüshasına kaydeder ve bu nakliyatın numarasını alır.

hamule, yük = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fret, nolis § İngilizcesi : freight] Denizde mal nakli için navlun sözleşmesine istinaden verilen taşıma ücreti.

harb ekonomisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : economie de guerre § İngilizcesi : economic warfare] Harb zamanındaki İktisadî nizam. Bir devletin harbi idame iç'. n ekonomisine istikamet vermesi.

harb sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance de guerre § İngilizcesi : war insurance] Harb tehlikelerine karşı yapılan sigorta. İhtiyarî olmakla beraber bazen mecburî ve kanunî şekil alabilir.

harb tazminatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : réparation § İngilizcesi : reparation] Galip devletlerin mağlûp devletlerden aldıkları harp tazminatı.

harç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : honoraires § İngilizcesi : fee] Özel bir kimseye verilen ücret. İşçilere verilen daimî ücretle karıştırmamalıdır. Harç mânasma da gelir.

harcırah = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais de voyage § İngilizcesi : traveling expenses] Vazife ile başka bir yere gönderilen memurlara yol masraflarım ve gittikleri yerde kalma giderlerini karşılamak üzere ödenen para.

hareketli hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte vivant, compte mouvementé § İngilizcesi : living account] Mevduat ve istirdatta cok hareket gören hesap. Bankalar, özellikle borçlu hesapların hareketli olmasını arzu ederler.

haricî ez ülke = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : principe d’exterriorialité § İngilizcesi : exterritorial principle] Diplomasi memurlarına yabancı ülkelerdeki sefarethanelerinde ikamet ve işlemlerinde kendi ülkelerinde imiş gibi hareket etmeleri hakkının tanınması ve bu suretle muafiyetlerden istifade etmeleri prensibi.

harman yapmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mélange § İngilizcesi : blending] Muhtelif emtiayı Sözgelimi çay, kahve, şarap gibi cinslerini ıslâh etmek üzere harman yaparak karıştırmak.

hasar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dommage, dégât § İngilizcesi : damage] Tarafların iradesi haricinde mallara arız olan zarar.

hasıla = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : produit, bénéfice § İngilizcesi : proceeds] Bütün masraflar çıktıktan sonra elde edilen para. Senedin iskontosundan sonraki safi bakiye.

hasılât = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : produit § İngilizcesi : yield] Elde edilen safi, gerçek gelir.

hasılât îcarı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bail § İngilizcesi : lease] Bir nevi -kira akti olup kiracı kendisine bırakılan şeylerin semere ve hasılâtını toplamak ve kiralananı icabı gibi işleterek hasılât kabiliyetini azaltmamakla mükelleftir.

hasılı safi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : profit net § İngilizcesi : avail] Masraflar ve iskonto çıktıktan sonra kalan kısım.

hassas piyasa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marché sensible § İngilizcesi : sensitive market] İyi veya fena haberlere göre fiyatların tahavvül ettiği piyasa.

hataların kabulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sauf erreurs § İngilizcesi : errors excepted] Hesap hülâsalarının, faturaların ve emsali hesap varakalarının altına, sonradan çıkacak hataların kabul edileceğine dair yazılan yazı ve konulan rumuz.

hatır senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : effet de complaisance § İngilizcesi : accommodation bill] Gerçek bir Ticari işleme ve bir alacağa istinat etmeyen, gerçek vaziyete uymayan ve münhasıran her hangi bir şahsa para tedariki maksadiyle tanzim ve imza edilen senet. Bunlar, arz ettikleri tehlike ve karşılıkları olmaması dolayısiyle bankalar bu senetleri iskonto etmek istemezler.

hava limanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : aéroport § İngilizcesi : airport] Uçaklarm indikleri ve hareket ettikleri hava istasyonu, yolcu alıp indirdikleri özel yerler.

hava nakil vasıtası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : les avions § İngilizcesi : aaircraft] İnsanları, eşyaları hava yolu ile nakleden vasıtalar.

hava nakliyatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transport aérien § İngilizcesi : aerial transportation] Hava yolu ile insan ve eşya nakliyatı.

hava postası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : poste aérienne § İngilizcesi : air mail] Hava yolu ile yapılan posta nakliyatı.

hava sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance aviation § İngilizcesi : insurance] Her türlü uçak tehlikelerine karşı kurulmuş olan sigorta.

hava tehlikelerine karşı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contre tout risque aerien § İngilizcesi : against all aviation riks] Hava sigorta poliçelerinde malların bütün tehlikelere karşı sigorta edildiğini ifade eden tabir.

havale = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ordonnoncement § İngilizcesi : remittance, money order] Başka bir şehirde oturan alacaklısına tediye etmek isteyen kimse bankaya yatırdığı parayı veya bankada mevduatı varsa o mevduattan o miktar parayı alacaklının bulunduğu şehirdeki banka şubesi vasıtasiyle kendisine tediye ettirir. Bu işleme havale veya banka havalesi denir. Bu gibi işlemler postahaneler vasıtasi ile de yapılabilir. Banka, bu hizmetine mukabil tediyeyi yaptıran kimseden tediye edilen paranın ehemmiyetiyle mütenasip ufak bir ücret alır. Banka, tediyeyi çek veya itibar mektubu ile yapacak olursa çek veya itibar mektubunu bizzat alacaklıya göndermek üzere tediyede bulunmak isteyen kimseye verdiği takdirde, havalede banka kendi şubesine veya muhabirine mektup yazarak veya telgraf çekerek tediyeyi yaptırır. Posta havalesi, başka bir şehirde bir kimseye tediyede bulunmak isteyen kimse bulunduğu şehirin postahanesine alacaklı namına para yatırır. Alacaklı da bulunduğu şehirdeki postahaneden parayı alır. Buna posta havalesi (Mandat poste - Money Order) denir. Parayı alan posta şubesi parayı verecek olan şubeye tediye emrini telgrafla verirse bu havaleye telgraf havalesi mandat télégraphique - telgraph money order ismi verilir.

hayat halinde sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dotation § İngilizcesi : endowment] Sigortacının, sigortalıya veya tâyin ettiği kimseye, hayatta olmaları şartiyle, belirli bir müddet sonra bir miktar para ödemeyi taahhüt etmesi.

hayat sigorta poliçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : police d'assurânce sur la vie § İngilizcesi : life insurance policy] Sigorta edenin ödenecek ücret karşılığında sigortalıya veya göstereceği şahsa ölümleri halinde veya belirli bir tarihten sonra bir para ödemeyi taahhüt ettiği sözleşme belgiti.

hayat standardı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : niveau de vie § İngilizcesi : standard of living] Bir kimsenin yaşaması için zarurî olan ekonomik maddelerin asgarî haddi.

hayvanlar vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt de bétail § İngilizcesi : livestock tax, cattle tax] Sürü hayvanlarından baş hesabiyle alınan vergi.

hazîne = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : trésor § İngilizcesi : treasury] Devletin para işleri ile uğraşan organları. Hazine Genel Müdürlüğü Merkez Bankası gibi.

hazine bonosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bon de trésor § İngilizcesi : treasury bill] Devletin sarfiyatına karşılık olan vergiler senenin belirli zamanlarında tahsil edildiği cihetle Devlet o belirli zamanları beklemeyip sarfiyatta bulunmak istedikçe Maliye Vekilinin imzası ile piyasaya faizinden biraz fazla faiz getiren bonolar çıkarır. Devlet tarafından ödeyip bir taraftan yenisini çıkardığı bonolardan piyasada daima bir miktar bulunur. Hazine bonosu denilen bu bonolar Devletin dalgalı borçlarına dahil bulunur. Bizde Hazine bonoları Merkez Bankası tarafından kırılır. Bu bonoların mümeyyiz vasfı vadelerinin 6-9 ay gibi kısa vadeli olmalarıdır.

hazine tahvilleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bon de trésor § İngilizcesi : treasury bond] Devletin orta ve uzun vade ile çıkardığı tahviller.

hazır aktif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif disponible § İngilizcesi : quick assets] Bir teşebbüsün derhal tediye edebileceği mevcudatı. Bunlar genellikle kasada, bankada mevcut para ve tahsil senetleri gibi hazır paradır.

hazır para, kasa mevcudu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : disponible § İngilizcesi : available cash] Her hangi bir husus için tediyeye hazır bulundurulan banka veznesinde mevcut para.

her hakkı mahfuzdur = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tout droits réservés § İngilizcesi : all rights reseved] Telif hakkını korumak için matbuaların üzerine yazılan kayıd.

hesaba geçirme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : passer en compte § İngilizcesi : to carry to account] Bir muamelenin kayıd edilmesi, deftere hesaba geçirilmesi.

hesabı carî = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte courant § İngilizcesi : current account, running current] Daha ziyade bankalarda carî olan bir usuldür. Banka ile muhtelif şekillerde işlemi olan kimseler için banka bir hesap açar. Bankaya para yatıran veya para çeken kimsenin alıp verdiği paralar bu hesapta işlem görürler. Carî hesapların muhtelif cinsleri vardır. Bu hesap faizli veya faizsiz olur. Hesabın verdiği bakiyeye göre bu hesap için yürütülen faiz ya banka müşteriden alır veya müşteriye öder. Bu hesap genellikle yıl sonlarında kapatılır ve faiz de o zaman hesap olunur. Faiz nisbetleri, hesabın şekil ve mahiyetine göre muhteliftir. Banka, carî hesabı olan bütün müşterilerine yıl sonlarında bir hesap hülâsası gönderir ve müşteri hesapta mutabakat olduğunu bir bien trouvé ile bankaya bildirir. Carî hesap iki kimse arasında vücut bulmuş bir hesaptır ki taraflardan her biri, her işlem için diğerini aynı zamanda zimmetlendirir veya alacaklandırır. Netice itibariyle bu iki kimsenin carî hesapları yekdiğerinin tamamen aksi olur. Yani, hesap veya bakiyesi birisinde zimmet ise, aynı miktar diğerinin matlubunda bulunur. İki kimse (ekseriya bunlardan biri bir banka olabilir) mütekabil alacaklarını zimmet ve matlup olarak kayıd edip bunların mahsubu neticesinde kalan bakiyeyi ancak hesap kapatıldığı zaman talep edeceklerini kararlaştırırlarsa bu takdirde tutulan hesaba carî hesap denir. Bu suretle, bankada carî hesabı olan bir kimse bu hesap vasıtasiyle alacak vereceklerini mahsup ederler ve her işlem için ayrıca nakten tediyede bulunmak külfetinden kurtulurlar. Bankalar son devreye ait hesaplarım çıkarıp hesap sahiplerine gönderirler. Buna türkçede hesap hülâsası denirse de bu tabir yanlıştır. Zira gönderilen hesap bir hülâsa değil, son devreye ait carî hesabın bir suretidir. Onun için buna fransızcada Extrait de compte - abstract of account, Statement of Account denir ki carî hesaptan alınmış kısım demektir. Carî hesapta bir devre için iki taraf belirli bir faiz haddi tesbit ederler. Carî hesap tutmanın müstakim, gayri müstakim, amburjuaz, fransız usulü gibi muhtelif usulleri varsa da en çok kullanılanı amburjuaz usulüdür. Amburjuaz usulünde muhtelif sütunlara sıra ile muamelenin tarihi, muamelenin nev'i, zimmet ve matlubu ayrı sütunlarda gösterilmek suretiyle tutar ve tutarın zimmet veya matlup bakiyesi, gün adedi, keza zimmet ve matlubu ayrı sütunlarda gösterilmek suretiyle âdat yazılır. Devre sonunda matlup âdadı ile zimmet âdadı arasındaki fark bulunur. Âdat zimmet ve matlubu olduğuna göre bulunacak faiz de tutar hanesinin matlup veya zimmetine dere edilir. Tutarın bakiyesi matlup bakiyesi ise tutarın zimmetine, zimmet ise matlubuna kayıt edilerek tutarın matlup ve zimmeti tevazün ettirilir. En sonra devrenin bittiği günün eresi günkü tarihle tutarm bakiyesi, zimmet veya matlup olduğuna göre tutar ve bakiye sütunlarının matlup veya zimmetine derç edilir ve hesabın neticesi bu suretle gösterilmiş olur. Va- : deleri devrenin bitiminden sonraki bir tarihe intikal edecek senetlere ait âdat ayrıca hesap edileceğinden bunlar kırmızı mürekkeple yazılır. Bunlara kırmızı âdat denir. Bankalar, yalnız mevduatı olan kimselere carî hesap açarlar ve genellikle hesap sahiplerine mevduatlarından fazla para vermezler. Onun için bankaların açtıkları carî hesaplara mevduat, carî hesabı Compte Courant de dépôt - Deposit Account denir.

hesabın doğruluğunu tanımak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : reconnaître l’exactitude d’un compte § İngilizcesi : to acknowledge the conformity of an account] Kendisine gönderilen bir hesabın sıhhatini, mutabakatını, mevsukiyetini kabul ve tastik etmek.

hesabın intikali = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : absorption § İngilizcesi : absorb] Bir hesabın veya bir grup hesabın diğer hesaplara taksim ve tevzii, her hangi bir hesabın diğer hesaplar tarafmdan massedilmesi.

hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte § İngilizcesi : account] Para ile ifade edilen bir kıymet ve muameleyi muhasebe defterlerine kayıt etmek. Aynı cinsten olan işlemleri bir araya toplayarak göstermek. Diğer bir ifade ile muhasebe işlemlerinin İlmî bir usul ve tertip ile . kayıt edildiği bir tasnif ünitesidir. Her hesap İlke olarak bir zimmet ve bir matlup kolonlarını içeren bir cetveldir ve bir kolon da izahatlı meşruhata ve evrakı müsbite referansına tahsis edilmiştir. Kayıtlar, muhasebe ilkelerine uygun olarak zimmet ve matlup sütunlarına kayıt edilirler. Zimmet ve matluptaki rakkamlar belirli müddetler ve özellikle yıl sonlarında yekûn edilerek zimmet veya matlup bakiyesi bulunur. Hesap gerçek veya itibarî şahıs, kurum veya firmaların birbiriyle karşılıklı vaziyeti tesbit eder. Bir . kimsenin, bir kurumun , bir firmanın, bir işletmenin bir taraftan yaptığı ve yapacağı tediyeler, diğer taraftan da yaptığı, yapacağı tahsilleri gösterir müfredatlı cetvel. Muhasebe usulünde hesaplar dört ana sınıfa ayrılır: 1. Sermaye hesapları - Compte de Capital - Capital Account: Bir işe konulan sermaye, çıkarılan hisse senetlerine, ihtiyat akçesine ait hesaplar bu sınıftandır. 2. Kıymet hesapları - Comptes de Valeurs - Value Account: Kurumun alış verişte kullandığı kıymetlerNakit, tahsil senetleri, tediye senetleri, hammaddeler, mamûl maddeler, her türlü emtia hesapları bu sınıfa geçerler. 3. Şahıs hesapları - Comptes de Tiers - Account with third parties: Kuruma mal satan veya mal alan kimselerin carî hesapları, bankalar, komisyoncular ile tutulan hesaplar. 4. Netice hesapları - Compte de Résultat - Results Account: Kurumun kâr ve zararlarını ve yaptığı her türlü masrafları gösteren hesaplar. Açılan bütün hesaplar bu dört gruptan birisine dahildirler. Talî hesaplar - Sous Comptes - Auxilnary account: Bazen bir hesabı oluşturan maddelerin mahiyeti hakkında daha esaslı fikir edinebilmek için bu hesabı bir kaç kısma ayırıp bunları ayrı birer hesap gibi tutmak gerekir. Sözgelimi, bir kurum muhtelif cins mallar üzerine iş yapıyorsa bu malların her biri için ayrı bir hesap tutulur. Sözgelimi, emtia hesabında, tütün hesabı, tiftik hesabı, afyon hesabı gibi. Kâr ve zarar hesabının genel masraflar, icar, faiz, komisyon, iskonto. , acyo ve saire gibi. Nazım hesaplar: Compte d’Ordre: Bilfiil yapılan bir alış verişin neticesini göstermeyip sırf muhasebe icabı olarak açılan itibarî hesaplara denir. Sözgelimi peşin verilen senelik kiranın yalnız üç aylığının bu seneye, dokuz aylığının da gelecek seneye ait olduğu farz edilirse senelik kiranın tamamı o senenin genel masraflarında göstermek doğru olmaz. Onun için, peşin kira namiyle bir hesap açılır. Peşin verilen senelik kiranın üç aylığı genel masraflar hesabına zimmet kaydedilir. Diğer dokuz aylığı da nâzım hesaplarda açılacak peşin kira hesabının zimmetine geçirilirErtesi yıl dokuz aylık kira o senenin genel masraflar hesabına zimmet kayıt edilerek peşin kira hesabı kapatılır. Bu suretle açılmış olan peşin kira, yolda bulunan mallar, kıymetten düşen mallar hesapları sırf muhasebe zarureti yüzünden ve izi takip olunmak üzere açılan hesaplara nâzım hesaplar denir.

hesap bakiyesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : solde § İngilizcesi : balance] Bir hesabın zimmet ve matlubu arasındaki fark.

hesap defterleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : livres de compte § İngilizcesi : account book] Kurumlar işlemlerini kayıt etmek üzere tuttukları hesap kayıtlarına özgü defterler.

hesap devresi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : exercice § İngilizcesi : book year, accounting period] İki bilanço arasındaki zaman, ticaret âleminde genellikle bir senelik müddet. Bu müddet altı, üç aylık da olabilir.

hesap hülâsası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : relevé, extrait de compte § İngilizcesi : statement of account] Bankaların ve kurumların borçlu ve alacaklı hesapların belirli devreler sonunda özetlerini çıkararak hesap sahiplerine gönderdikleri hesap sureti.

hesap kapatma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : clôture d’un compte, arrêté d’un compte § İngilizcesi : closing of account] Bir müşterinin talebi üzerine, bankadaki hesabının kapatılması veya başka bir hesaba nakli için önceki hesabının tasfiye edilmesi.

hesap sahibi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : titulaire de compte § İngilizcesi : titular] Namına hesap açılmış bulunan kimse.

hesap şeması = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : plan comptable § İngilizcesi : chart of accounts] Sistemli bir surette tertip edilen hesapların numaralanmış isimlerini havi liste. Bir kuruma tatbiki gereken hesap sistemi.

hesap senesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : exercice financier § İngilizcesi : financial year] Malî yıl, hesap senesi, Devletin senelik malî faaliyet, hesap devresi.

hesap ünitesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : unité de compte § İngilizcesi : accounting unit] Bir muhasebe sistemine mevzu olan kurum, teşebbüs, fabrika gibi teşekküller.

hesap uzmanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expert comptable § İngilizcesi : chartered accountant] Muhasebe usulünde ihtisas sahibi olan kimse.

hesap vaziyeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : relevé de compte § İngilizcesi : bank statement] Bir bankanın belirli zamanlarda alacak ve borçlarını gösteren tablo. Müşterilere gönderilen hesap hülâsası.

hesapların tasnifi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : classification de comte § İngilizcesi : classification of account] Her hangi bir organizasyona ait hesapların fonksiyon ve muhteva bakımından gruplar halinde toplanması.

hileli iflâs = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banqueroute frauduleuse § İngilizcesi : fraudulent bankruptcy] Hileli işlemlerde bulunan kimsenin iflâsı.

himaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bon accueil, protection § İngilizcesi : protection] Bir ülkenin yerli tarım ve endüstrisini himaye maksadiyle yabancı mallara ithal yasağı koyma, veya ithal edilen mallara ağır gümrük resmi konması.

himayeci tarife = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tarif protecteur § İngilizcesi : protective tariff] Yabancı mallara karşı yerli malları himaye maksadiyle tatbik edilen yüksek gümrük tarifesi.

himayecilik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : protectionnisme § İngilizcesi : protectionism] Yerli tarım ve endüstriyi kuvvetlendirmek ve rekabet edebilmelerini temin için yabancı mallara ağır gümrük resmi ve sair vergiler tatbik etmeyi gaye edinen meslek.

hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action § İngilizcesi : share, stock] Ticari, sınaî, malî şirketlere gereken sermayeyi tedarik için tedavüle çıkarılan ve şirkete hissedar olmak isteyenlerin belirli bir para karşılığında satın aldıkları senet. Hisse senedi, sınaî, Ticari bir teşebbüse iştirak için konulması gereken asgarî sermayedir. Hisse senedi çıkaran şirketler ya anonim veya komandit olurlar. Hisse senetleri nama muharrer ve hamiline muharer olurlar. Hamiline muharrer hisse senetleri sadece teslim ve tesellüm suretiyle bir şahıstan diğer bir şahısa intikal ederler. Bunların faiz ve temettüleri şirket tarafından ilan edilen zamanlarda, her hissenin üzerinde bulunan, müstatil şekilde kupon denilen parçaları koparıp şirkete ibraz etmek suretiyle tahsil edilir. Kuponlar sıra numarası takip ederler. Nama muharrer hisse senetlerinin üzerlerinde sahiplerinin isimleri yazılıdır. Bu hisseler şirkette bu iş için tutulan özel bir deftere kayıt olunurlar. Nama muharer hisselerin bir başkasına devir edilebilmesi için bu hususta şirkete verilecek beyannamenin şirket defterine kayıt edilmesi ve hisseyi devreden kimse ile şirketin yetkili bir memuru tarafından imzalanmış olması gerekir. Hisse senetlerinde, şirketin unvanı, şirket namına imzaya yetkili olan kimselerin imzaları, Şirketin teşekkül ve ilan tarihi, her nevi hissenin miktar ve mahiyeti ve senetlerin itibarî değerleri veya şirket sermayesinin ne miktarını temsil ettikleri ve tahsil edilen bedelleri bulunur. Hamiline muharer hisse senetleri masrafları kendilerine ait olmak üzere hisselerinin, nama muharrer hisseye tahvilini her zaman isteyebilirler. Hisse senetlerinin muhtelif türleri vardır. Âdî Hisse Senedi - Action Ordinaire - Common Share: En fazla yaygın senet tipi olup sahip veya hamili malî yıl sonunda temettü hissei tevziine katılır.

hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action § İngilizcesi : stock, share] Sınaî, malî veya Ticari şirketlere gereken sermayeyi elde etmek için piyasaya çıkarılan ve şirkete hissedar olmak isteyen kimselelerin belirli bir para karşılığında mübayaa ettikleri senet. Hisse senedi Ticari ve sınaî bir teşebbüse iştirak için konulması gereken asgarî sermayedir. Hisse senedi çıkaran şirketler ya anonim veya komandit olurlar. Hisse senedi nama veya hamiline muharrer olur. Hamiline muharrer hisse senetleri sadece teslim ve tesellüm suretiyle bir kimseden diğer bir kimseye intikal ederler. Bunların faiz ve temettüleri şirket tarafından ilan olunan zamanlarda her hissenin üzerinde bulunan müstatil şekilde kupon denilen parçaları koparıp şirkete ibraz etmek suretiyle tahsil olunurlar. Kuponlar sıra numarası takip ederler. Nama muharrer hisse senetlerinin üzerinde hamillerinin isimleri yazılıdır. Bu hisseler şirkette bu iş için tutulan özel bir deftere kaydedilirler. Nama muharrer hisselerin başkalarına devredilebilmesi için bu hususta şirkete verilecek beyannamenin şirket defterine yazılması ve hisseyi devreden kimse ile şirketin selâhıiyetli elemanı tarafından imza edilmesi gerekir. Hisse senetlerinde şirketin unvanı, yetkili elemanların imzaları, şirketin teşekkül ve ilan tarihi, her nevi aksiyonun miktar ve mahiyeti ve senetlerin itibarî değerleri veya şirket sermayesinin ne miktarını temsil ettikleri ve tahsil edilen bedelleri bulunur. Hamiline muharrer hisse sahipleri, masrafları kendilerine ait olmak üzere hisselerinin nama muharrer hisseye tahvilini her vakit isteyebilirler. Hisse senetlerinin muhtelif türleri vardır: 1. Âdî hisse senedi - Action ordinaire - Common share: En çok taammüm etmiş hisse tipi olup sahip veya hamili malî yıl sonunda temettü hissesi tevziine katılır. 2. İlişiksiz hisse senedi - Action Libérée - Paid up Share: Bedeli tamaden ödenmiş hisse senedi. 3. İmtiyazlı veya tercih edilmiş hisse senedi - Action Privilégié, Action de priorité veya action de préférence - Preference veya preferential share: Temettü tevziinde veya tasfiye halinde diğer hisse senetlerine takaddüm eden hisse senedi. 4. İntifa hissesi - Action de jouissance - Bonus Share: Sermaye hissesi bedeli. Şirket tarafından sahibine tesviye edildiği takdirde bu hisse yerine kaim olmak üzere verilen kıymetsiz bir senettir ki yalnız temettü alır ve bu temettüden hisse bedeli olarak sahibine verilen paraya ait faiz tenzil edilir. İntifa hissesi aynı koşullar dairesinde tasfiyeye katılır. 5. Sermaye hisse senedi - Action de Capital - Capital Share: Bir anonim şirket sermayesinin bir parçasını temsil eden hisse senedi ki ya âdi hisse veya imtiyazlı hisse senedi şeklinde olur. 6. Temettü hisse senedi veya Müessis hisse senedi - Action de dividende, Part du Fondateur - Founder’s Share: Alelekser bir anonim şirketin müessislerine, dahilî nizamname mucibince ikinci derecede bir temettü tevzii gibi bazı hukuku mahsusa bahşeden kıymeti gösterilmemiş hisse senedi. Şirket sermayesi artırıldığı zaman müessis hisse senetlerinin adedi artırılamaz.

hisse senedinin temettü ile kıymeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cumulative dividends § İngilizcesi : cum dividend] Tahakkuk eden temettü ile birlikte hisse senedinin satılması. Hisse senedinin temettü ile birlikte kıymeti.

hisse tahsisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assigner, allocation § İngilizcesi : allocate] Her hissedara hisselerinin verilmesi. Tevzi, tahsis, masrafların tevzii.

hisse, pay = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action § İngilizcesi : share] Sermayenin belirli bir kısmı, hisse senedi ile temsil edilen kısım. Bir şirket sermayesinin belirli bir kısmını temsil eden ve ortaklara verilen senet.

hissedar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actionnaire § İngilizcesi : shareholder, stockholder] Ortak, bir şirketin hisse senedine malik olan kimse.

hissedarların mes’uliyeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : responsabilité d’actionnaire § İngilizcesi : double liability] Şirkete hisselerinin bedellerini ödeyen ortakların şirket borçlarından dolayı tekrar hisselerinin itibarî değerleri kadar mes’uliyet deruhte etmeleri.

hissedarlığın sukutu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dissolution d’association § İngilizcesi : dissolution of partnership] Ölüm, iflâs veya sair suretle hissedarlığın sukutu.

hisselere bölünmüş sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : le capital action § İngilizcesi : share capital] Hisse senetleri ile temsil edilen sermaye.

hisselere talip olma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : demande d’action § İngilizcesi : application for shares] Sermaye hisselerine iştirak için taahhütname doldurulması.

hizmetten çıkarma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : retraite § İngilizcesi : retirement] Sabit bir tesisi hizmetten çıkarma. Hisse senetlerini itfa.

holding şirketi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société holding § İngilizcesi : holding company] Bir çok şirketlerin hisse senetlerini elinde bulundurmak suretiyle onların idaresine nazım olan Şirket. Diğer şirketleri kontrol ve idare eden şirket.

hudutsuz sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance illimité § İngilizcesi : unlimited insurance] Sigorta bedeli evvelden tesbit edilmeksizin yapılan sigorta.

hükmî şahıs, tüzel kişi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : personne juridique § İngilizcesi : legal person, artificial person] Başlı başına bir varlık olmak üzere kurulan ve belirli bir gaye için meydana getirilen şirket gibi gayri maddî varlık.

hükümden düşmüş mektup = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre morte § İngilizcesi : dead letter] Talep veya teslim edilmemiş veya zaman aşımına uğramış vesika.

hükümet kararına dayanan para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : papier monnaie inconvertible § İngilizcesi : fiyat money, inconvertible paper] Altma tahvil edilemiyen kâğıt para. Devletin itibarına, kararına istinat ederek tedavül eden para. Karşılıksız para.

hükümetçe tesbit edilen fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix marqué, plâfon § İngilizcesi : administrated price, ceiling price] Bütün maliyet unsurlarını nazarı itibare alarak alış ve satış için tesbit edilen fiyat.

hülâsa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : extrait § İngilizcesi : extract] Bir hususun, bir mevzuun kısaltılmış şekli. İcmali.

hüsnüniyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : de bonne foi § İngilizcesi : bona fide] İnsanlar arasındaki münasebetleri örf, adet ve kanundan başka hukuk dışında olan ahlak, adap, haysiyet, şeref, doğruluk, nezaket gibi tanzim eden esaslar.

hususi avarya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avarie particulière § İngilizcesi : particular average] Büyük avaryadan ve yolculuğun mûtad külfetlerinden olmayan hasar ve masraflardır. Özel avaryanın gemiye ait olan gemi sahibine, yüke ait olanı ise yük sahibine düşer. Sırf bir kaza eseri olarak geminin, malların münferit surette uğradıkları hasar ve ziya. Malın ıslanıp bozulması, fırtınadan gemi direğinin kırılması. Müsademe neticesinde gemi teknesinin delinmesi ve saire gibi.

hususi şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : association en participation § İngilizcesi : privât partnership] Bunlar hakkında her devletin mevzuatı başka başkadır. Türkiye’de ticaret şirketleri haricinde tüzel kişiliği olmayan bir şirkettir. İngiliz ve Amerikan hukukunda hükümetin kurduğu şirketler haricindeki bütün şirketler kastedilmektedir. İki veya daha fazla kimse arasmda, içlerinden birinin isim ve unvaniyle icrayi ticaret edip ortaklarına hesap vermesi ve kararlaştırılmış koşullar dairesinde kâr ve zararı taksim etmesi şartiyle akd olunan şirket. Özel şirketler diğer şirketler gibi hükmî şahsiyeti haiz değillerdir. Şirketin unvanı, sermayesi, ikametgâhı, hisse senetleri yoktur.

i o u = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : je vous dois § İngilizcesi : I owe you] İngilizce (Ben size borçluyum) kelimelerinin ilk harflerinden mürekkep bir remizdir ki altma borcun miktarı yazılır ve imza edilir. Bu bir nevi senettir. Bu kısaltmanın son harfi olan U harfi yanlış olarak kullanılmaktadır.

iade = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : retour § İngilizcesi : return] Herhangi bir sebeble satılmayıp veya beğenilmeyip sahibine geri gönderilen mal.

iade hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de retour § İngilizcesi : account of re exchange] Retret keşidecisinin birinci poliçe bedeli ile birlikte masraf, faiz, komisyon ve saireye ait olmak üzere tanzim ve senede iliştirdiği hesap puslasma denir.

ibra = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acquit § İngilizcesi : acquittal, to acknowledge] Bir paranın tediye edildiği yazı ile bildiren kâğıda imza vermeğe denir. İbra (İbra edilmiştir - Pour acquit - Received with thanks) tabiri ile yapılır.

ibra, makbuz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : décharge, quittance § İngilizcesi : acquittance] Bir kimseyi mesuliyetten, zimmetten, sözleşme ahkâmından tam olarak ibra etmek üzere yazılı kâğıt verme.

ibrazında = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : à vue § İngilizcesi : at sight, on presentation] Muhatabına ibraz edilip bedeli talep edildiği zaman tediyesi gereken.

ibrazında = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : à vue, sur présentation § İngilizcesi : at sight] Görüldüğü zaman, yani muhataba ibraz edildiği esnada bedelinin ödenmesi icap eden Ticari senetler hakkında kullanılır.

iç ticaret = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : commerce intérieur § İngilizcesi : home trade] Bir ülkenin dahilî piyasalarında cereyan eden Ticari alış - veriş.

icap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : offre § İngilizcesi : offer] Sözleşmeye girişmek için yapılan irade beyanı.

icap ve kabul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : offre et acceptation § İngilizcesi : offer and acceptance] İbraz edilen vesikanın, teklifin kabulü.

icar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : location § İngilizcesi : hire] Kira bedeli. Belirli bir şeyin, belirli bir zaman için kiracıya terkedilmesine karşılık kira akdi ile alınan para.

içtimaî servet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fortuna social § İngilizcesi : social wealth] Bir ülkenin malik olduğu maddî ve manevi servetler. Ulusal servet ile müteradif olarak kullanılır.

idare = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : administration § İngilizcesi : management] İktisadî üniteyi idare mes’uliyetini üzerine alan şahıs veya şahıslar.

idare masrafları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais d’administration § İngilizcesi : administrative expenses] Bir teşebbüsün sevk ve idaresi için lüzumlu olan masraflar, maaşlar, kiralar, tazminat, seyahat masrafları, kırtasiye, telgraf, telefon ve sair masraflar.

idare meclisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : conseil d’administration § İngilizcesi : board of directors] Anonim şirketlerde, şirketi idare etmek üzere hissedarlar tarafından tevkil edilen üyeler.

idareci = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dirigeant § İngilizcesi : executive] Bir topluluğun İdarî işlerini tedvir eden şahıs.

idarî masraflar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais d’administrations § İngilizcesi : administrative expense] Bir teşekkülün sevk ve idaresi için lüzumlu olan genel masraflar. Memur maaşları, harcırahlar, posta, telgraf, te lefon, kiralar, tazminat, kırtasiye ve bunlara benzer müteferrik masraflar.

idem = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : caize § İngilizcesi : ditto] Üst satırda ve kendi üstünde ve hizasında yazılı kelimenin tekrarını gösterir lâtince tabir.

iflâs = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banqueroute, faillite § İngilizcesi : bankruptcy, failure] Vadesinde borcunu vermeyen ve âciz haline düşen, itibarı sarsılan tacirin hali. İflâs, mahkeme karaı ile sabit olur. Yani iflâsa tabi şahıs, borcunu tamamen veya kısmen vermeyecek bir hale gelmiş ise hakkında mahkemeden iflâs karaı alınması gerekir. . Mahkeme iflâs kararı vermiş ise, borçlunun bütün malları adliyece paraya çevrilerek alacaklıları arasmda taksim edilir. Binaenaleyh, iflâsın iki esas safhası vardır: a) İflâs, müflisin bütün alacaklarını bir grup halinde toplar. Buna Masa - Masse - Estate derler. Masanın mânevi şahsiyeti alacaklıların her birinden münferiden takip yetkisini nezeder. Bunlar müttehit bir kitle halinde daima ekseriyetle karar vererek hareket ederler. Masanın kanunî mümessili iflâs idaresidir. İdare masanın menfaatlerini gözetmek ve tasfiyesini yapmakla mükelleftir. b) İflâs kararı, müflis, bütün, bütün mallarından el çekmeğe ve bu malları alacaklıların emrine tahsis etmeğe mecbur kılar. Onun için, iflâs vaziyetinde olan bir şahsın, kusuru veya hilesi olmadıkça, hakkında yapılacak bir işlem yoktur. Çünkü, iflâs haddi zatında bir suç değildir. Onun için müflis, iflâs ettiği için bir cezaya çarptırılamaz. Ancak, bazı haklardan mahrum kalır. Buna âdi iflâs - Faillite, Bankruptcy denir. Failure tabiri tediyatını tatil anlamına gelir. Mahkeme karaı ile sabit olan iflâsa bankruptcy denir. Ve bu yolda iflâs eden kimseye de âdi müflis - Failli - Bankrupt denir. Taksiratlı iflâs’ta müflis, ziyanları için makul sebepler gösteremez. Evinin masrafları haddinden fazla olur, kumar ve baht oyunlarında, borsa işlemlerinde çok para sarfeder. Borcunun, mevcudat ve alacaklarından fazla olduğunu bildiği halde, bu vaziyetten haberdar olmayan kimselerden ehemmiyetli miktarda mal satın alır veya borç para alır. Ticaret kanunu mucibince tutması mecburî olan defterleri kanunda tarif edilen şekilde tutmaz veya hiç defteri bulunmazsa ve saire, böyle bir müflisin iflâsına taksiratlı iflâs - banqueroute simple - unfortunate bankruptcy denir. Hileli iflâs: Müflis alacaklılarının müşterek rehini mahiyetinde olan mallarını kaçırır, gizler, veya tahrip ederse alacaklılarının zararına olarak hakikat hilâfına makbuzlar verir veya yazı ile borç ikrar ederse, muvazaalı satışlar, işlemler veya bağışlamalar yaparsa böyle bir müflisin iflâsına hileli iflâs - banqueroute fraudileuse - fraudulent bankruptcy denir. Gerek âdi olsun, gerek taksiratlı ve hileli olsun, müflis sonradan tekrar itibarını kazanabilir. İtibarın yerine gelmesini, müflisin ölümünden sonra da mirasçıları isteyebilirler. Konkordato: Alacaklıların menfaati, bazan matluplarının bir kısmından vaz geçmeği, yahut müflise vade vererek onunla uyuşmayı âmirdir. Bazan da borçlunun şahsî kabiliyeti ona mevcut sermayesini işleterek çoğaltmak olanağını verir. Bu gibi hallerde alacaklılar borçlulara bir vade verirlerse, hem onu mahvolmaktan kurtarmış, hem de iflâsın icap ettirdiği masrafları tasarruf etmiş olurlar. Bu suretle, ellerine kendi yapacakları tasfiyeden daha fazla para geçmek olanağı hasıl olur. Bundan başka, mevcut malları ve alacakları, borçlunun en az %30’unu ödemeye yetişen her borçlu, konkordato yapılmasını isteyebilirler. Alacaklılar, borçlunun konkordato teklifinin kendileri için daha faydalı olacağına emin iseler, menfaatleri icabı, konkordato teklifini kabul edip iflâs talebinden vaz geçerler. Bununla beraber, azınlığın haklarını ve ahlak itibariyle düşkün bir borçlunun konkordato yapmamasını temin için, kanun konkordato kararını selâhiyettar merciin tasdikine bağlı bırakmıştır.

iflâs bilançosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan de da faillite § İngilizcesi : statement of affairs] Aktif, pasif ve öz sermayeyi gösteren bilanço.

iflâs bürosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : délégation de créanciers § İngilizcesi : committee of inspection] İflâs memuru tarafından iki alacaklı veya mümessilleri ile teşkil edilen heyet.

iflâs idaresi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : syndic de faillite § İngilizcesi : trustees in bankruptcy] İflâs dairesinin murakabesi altında iflâsın tasfiyesine ait işleri gören idare.

iflâs işlemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : procédure de la faillite § İngilizcesi : act of bankruptcy] İflâsın açılmasını istemek hakkını bahşeden işlem.

iflâs kararı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déclaration en faillite § İngilizcesi : adjudication order] İflâsa tâbi borçlunun iflâs yolu ile takibi hakkında mahkemece kara verilmesi.

ihbar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avis § İngilizcesi : advice] Ticari mal veya diğer hususlar hakkında malûmat itası.

ihbar mektubu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre d'avis § İngilizcesi : advice note] Her türlü Ticari malûmatı, heisap ödemesi, emtianın gönderilmesi gibi işlemleri karşı tarafa bildiren mektup.

ihbara tabi hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte à préavis § İngilizcesi : previous account] Hesap sahibi mevduatından para çekebilmesi için belirli bir müddet evvel ihbar mecburiyeti alan hesap.

ihbarsız, talep edildiğinde = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : a vue § İngilizcesi : at call] Talep edildiğinde, ihbarsız hesaplar için kullanılan bir tabirdir.

ihmal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : négliger § İngilizcesi : laches, neglect] Bir hakkın takibini yapmamak, işi benimsememek, üzerinde durmamak.

ihraç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emission § İngilizcesi : issue] Piyasaya esham, tahvilat, banknot ve saire çıkarma.

ihraç bankası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque d’emission § İngilizcesi : bank of issue] Banknot ihracı imtiyazına sahip olan banka.

ihraç lisansı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : licence d’export § İngilizcesi : export lisense] Herhangi belirli bir şeyin ihracı için Hükümet tarafından verilen müsaade.

ihraç listesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : liste d’export § İngilizcesi : export list] Bir ülkenin ihraç edilecek mallarını cinslerine göre alfabetik olarak gösteren cetvel.

ihracat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : exportation § İngilizcesi : exportation] Harice mal göndermek. Yabancı ülkelere yerli mallardan sevketmek.

ihracat primi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prime d’exportation § İngilizcesi : bounty] Ulusal sanayii teşvik ve yabancı rekabetine karşı durabilmesine olanak vermek üzere bazı madde ve mâmullerin ihracında Hükümet tarafından ihracatçılara verilen prim.

ihracatçılar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : exportateur § İngilizcesi : exporters] Ülkede malların harice gönderme işi ile uğraşan ticaret erbabı.

ihtilaf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : différence § İngilizcesi : different] Bir hak bir mevzu üzerinde aralarında anlaşmazlık, ihtilaf zuhur etmesi.

ihtilâs = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : défalcation § İngilizcesi : defalcation] Herhangi bir işde yapılan irtikâp, sui istimal, emniyeti ihlâl.

ihtira beratı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : brevet d'invention § İngilizcesi : patent] Sanayie ait her nevi ihtira, keşif ve ıslâhatta bulunan kimselerin bundan istifade etmek hususunda haiz oldukları hakkı tasdik ve kendilerine hasreden Devlet tarafından verilmiş vesika.

ihtirazi kayıtla = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sans préjudice de § İngilizcesi : without prejudice to] Bütün haklar mahfuz olarak.

ihtisar, kısaltma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : abréviation § İngilizcesi : abréviation] Yazıda vakit ve yer kazanmak üzere kullanılan bir veya birkaç kelimeyi gösteren harfler. Kısaltmalar genellikle kelimenin ilk iki, üç harfinden (şeriki yerine şki gibi) veya bir kaç kelimelik bir tabir ihtisar edilmek isteniliyorsa, kelimelerin ilk harflerinden (Türk Anonim Şirketi yerine T. A. Ş. gibi) teşekkül eder. İhtisarlar anlaşılabilmek için umumileşmiş olmalıdır. Onun için yapılmamış kısaltmaları kullanmamalıdır. Ticaret lisanında kısaltmalar pek önemli olduğu için kullanılan belli başlı kısaltmalar bu kitabın baş tarafında gösterilmiştir.

ihtiyarlık sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance de la vieillesse, assurance de retraite § İngilizcesi : old age insurance] Yaşı ilerlemiş olanlarm çalışamamalarına karşı teminat bahşeden sigorta.

ihtiyat sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fonds de réserve § İngilizcesi : reserve fund] Anonim ve kooperatif şirketlerde şirketin muhtemel zararlarına karşılık olarak ihtiyat sermaye teşkil etmek üzere, senelik temettüler tevzi edilirken bu temettüün en az yirmide biri nisbetinde ayrılan para. Bu suretle toplanan paranın fazlası hakkında şirketin sözleşmesinde bir sarahat yoksa ihtiyat sermaye, şirket sermayesinin beşte birine baliğ olunca bundan sonra ihtiyat sermayesi için temettüden tevkifat yapılmaz. İhtiyat sermaye, sözleşmede tâyin edilen miktar ve kanunen tâyin olunduğu veçhile şirket sermayesinin beşte birine baliğ oluncaya kadar tevkifata devam olunur. Şirketin zararları tasfiye ve ihtiyat sermaye tefrik edilmedikçe temettü tevzi edilmez.

ihtiyatî muhatap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bseoin § İngilizcesi : care of] Keşideci ve ciranta tarafından poliçe üzerinde muhatap tâyin edildikten sonra ilaveten (Lüzumu halinde filân kimseye) kaydiyle isim ve ikametgâh gösterilen üçüncü şahıs.

ihzarî bilanço = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : proforma bilan § İngilizcesi : proforma balance sheet] İhzari mahiyette muvakkat bilanço.

ikame = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : remplacement § İngilizcesi : replacement] Sabit bir tesisin yerine başka bir yenisinin konulması. Sabit kıymet yenilenmesi.

ikamet gösterilmesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : domiciliation § İngilizcesi : domiciliation of a bill of exchange] Muhataptan başka üçüncü bir şahsın ikametgâhmda ödeneceğini senet üzerine keşidecinin gösterilmesine denir.

ikametgâh = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : domicile § İngilizcesi : domicile] Bir kimsenin devamlı yerleşmek niyetiyle oturmakta bulunduğu mesken.

ikametgâhlı poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : billet domicilé § İngilizcesi : domiciled bill] Keşidecinin, muhatabın ikametgâhından başka bir yeri ödeme yeri olarak gösterdiği poliçe.

ikametgâhlı poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : billet domicilié § İngilizcesi : addressed bill] Poliçenin üçüncü şahsın ikametgâhında ödenmesi şartı konduğunda üçüncü şahsın ikametgâhı ile muhatabın ikametgâhının aynı şehirde olması hali.

iki taraflı akit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : convention bilatéral § İngilizcesi : bilateral agreement] Her iki tarafa da borç yükleyen akitler.

ikinci derece ipotek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arrière hypothèque § İngilizcesi : second mortrage] İkinci derecede yapılan ipotek.

ikinci nüsha = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : duplicata § İngilizcesi : duplicate] Bir senedin, bir vesikanın, bir mektubun, diğer herhangi bir evrakın ikinci kopyası.

ikinci nüsha konişmento = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : connaissement second exemplaire § İngilizcesi : second via] Birinci nüshadan, genellikle başka bir vasıta ile ve daha çabuk gönderilen ikinci nüsha konişmento.

ikramiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bonie § İngilizcesi : bonus] Hissedarlara verilen ikramiye. Sigorta poliçelerine yapılan ilaveler.

ikrar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : reconnaissance de dette § İngilizcesi : acknowledgment] Herhangi bir fiil ve muamelenin şahsen yapıldığını beyan, tanıma.

ikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance § İngilizcesi : advance, loan] Vadesi geldiğinde iade edilmek ve faiz getirmek üzere, genellikle teminat karşılığında para ödünç verme muamelesi. Bankalar tarafından yapılan işlemlerin en önemli faslını oluşturan ikraz işlemlerinin muhtelif şekilleri vardır.

ikraz fonu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fonds d'emprunt § İngilizcesi : loan fund] İkrazlara tahsis edilebilecek fon.

iktisadi ve mâli hakimiyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : souveraineté monétaire § İngilizcesi : monetary sovereignty] İktisadî ve mâlî serbesti. Bir milletin hâkimiyetine istinaden ekonomisini tanzim için alacağı tedbir.

iktisadî yeterlik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : autarchie § İngilizcesi : autarchy] İktisadî yeterlik. Bir ülkenin diğer ülkelere muhtaç olmadan yaşaması.

iktisap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acquisition § İngilizcesi : acquisition] Bir şeyin mülkiyetini elde etmek.

iktisat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : economie politique § İngilizcesi : economies] İnsanların ihtiyaçlarını tatmin için yaptıkları hareketleri idare eden kanunları tetkik eden ilim.

ilan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avis, avertissement § İngilizcesi : notice] Bir hususu herkese duyurmak için yapılan bildiri, ihbar.

ilave tahsisat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : gratification § İngilizcesi : perquisit] Maaş ve ücrete ilave olarak verilen prim, ikramiye, tahsisat gibi.

ilave temettü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividend supplémentaire § İngilizcesi : participating dividend] Rüçhanlı hisse senetlerine verilen ilave temettü.

ilga = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : abrogation § İngilizcesi : repeal] Kanun ve nizamnamelerde mevcut bir hükmü yeni bir hükümle kaldırma.

ilişiksiz hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action libéré § İngilizcesi : fully paid up share] Bedeli tamamen tediye edilmiş hisse.

ilmühaberi mucibince = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : suivant avis § İngilizcesi : as per advice] Poliçenin kendi üze- ;rine keşide edildiğine dair muhataba ihbar anlamına gelir. Muhataba ihbar işareti.

iltihak suretiyle birleşme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société réunies § İngilizcesi : absorption, merger] Mevcut bir şirketin hukukî hüviyetini kaybeden diğer bir şirketin aktif ve pasifini üzerine almak suretiyle kendine iltihak etmesi.

imal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fabrication § İngilizcesi : manufacture] İptidaî ve yardımcı maddeleri makine ve el emeği ile mâmul hale getirmek.

imal maliyeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais de production § İngilizcesi : cost of production] Mâmulün imal sırasında yapılan bütün çeşitli masrafları imal miktarına taksimden elde edilen maliyet fiyatı.

imalat masrafları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais de fabrication § İngilizcesi : manufacturing expenses] Üretici işçilik ve ham madde değerleri dışındaki masraflar.

imtiyaz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : concession § İngilizcesi : concession] Ülke dahilinde yapılan bazı büyük inşaat, araştırma ve işletme işleri için yabancı şirketlere verilen imtiyaz ve menfaatlerin özel ve tüzel kişilere verilen hak.

imtiyazlı veya müreccah hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action privilégiée, action de priorité veya de préférence § İngilizcesi : preference veya prefential share] Temettü tevziinde veya tasfiyede diğer hisse senetlerine tekaddüm eden hisse.

indirim = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déduction § İngilizcesi : deduction] Tenzilât. Gelirden yapılan masraf tenzili. fiyatlarda muvafakat edilen tenzilât. Alelumum tenzilât.

inhisar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monopole § İngilizcesi : monopoly] Bir şahsın, bir şirketin, bir hükümetin, her türlü rekabeti ortadan kaldırarak bazı şeyleri imal etmek, satın almak, satmak veya bir hizmetin ifasını temin etmek hususunda malik olduğu imtiyaza inhisar denir. İnhisar, rekabetin tamamiyle ortadan kalkması demektir.

inhisar maddeleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : produits monopole § İngilizcesi : monopoly products] Devletin, imal ve satışını inhisarına almış olduğu maddeler.

inhisarcı rekabet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : concurrence monopolistique § İngilizcesi : monopolistic competition] İnhisarcı rekabet. Piyasada bir kaç alıcı veya satıcının fiyatlara tesir etmeleri.

inhisarcılığa karşı tedbir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : anti truste § İngilizcesi : antitrust] İnhisarın kuvvet ve kudretini kıracak politika veya fiil.

intifa hakkı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : usufruit § İngilizcesi : usufruct] Başkasına ait bir mal üzerinde faydalanmayı temin eden aynî bir hak.

intifa hissesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action de jouissance § İngilizcesi : bonus share] Sermaye hissesi bedeli şirket tarafından sahibine tesviye edildiği takdirde bu hisse yerine kaim olmak üzere verilen kıymetsiz bir senettir ki yalnız temettü alır. Ve bu temettüden hisse bedeli olarak sahibine verilen paraya ait faiz tenzil edilir, intifa hissesi aynı koşullar dairesinde tasfiyeye katılır.

intifa senetleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action de jouissance § İngilizcesi : dividend share] Bedelleri itfa edilen hisse senetleri karşılığında verilen senetler.

intikal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transition § İngilizcesi : transition] Bir hakkın bir kimseden başkasına geçmesi.

intikal vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt d’heritage § İngilizcesi : inheritance tax] Mirasçıların tevarüs ettikleri kısımlar üzerinden alınan müterekki bir vergidir. Türkiye’de veraset ve intikal vergisi aynı mevzuu içine alır.

ipotek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : hypothèque § İngilizcesi : hypothec] Gayrimenkulün borca teminat teşkil etmesini tazammun eden ve aynı bir hak mahiyetinde olan gayrimenkul rehini.

ipotek bankası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque hypothécaire § İngilizcesi : mortgage bank] Gayrimenkul malları rehin alarak ödünç para veren banka. Emlâk Bankası.

ipotek işlemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrat hypothécaire § İngilizcesi : hypothecation] İpotek için tatbik edilen işlem.

iptal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : annulation § İngilizcesi : concellation] Fesih, iptal, kaydın terkini, hukuka aykırı isabetsiz bir işlem veya kararı, kaza veya idare merciinin ortadan kaldırması.

irsal, gönderme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consigne, expedition § İngilizcesi : consign] Bir malı bir yerden veya bir şahıstan diğer bir yere veya bir şahsa satmak için veya emanet olarak gönderme.

irtifak hakkı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit de servitude § İngilizcesi : easement] Bir gayrimenkul veya bir şahıse lehine aynî bir hak olarak tesis edilen külfet.

iş = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : affaires, commerce § İngilizcesi : business] İş, ticaret, herhangi bir Ticari faaliyette bulunma.

iş günleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : jours ouvrables § İngilizcesi : working day] Açık bulundurulması kanunen kabul edilmiş bulunan günler.

iş’arsız = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sans avis § İngilizcesi : without notice] Tarafmdan hiç bir iş’ara intizar etmeksizin senedi tediye etmesi lüzumu muhataba bildirmek üzere poliçelere konulan kayıt.

işbölümü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : division du travail § İngilizcesi : division of labour] Sanayide, fabrikacılıkta önemli bir sistem olup bir fabrika işini kısımlara ayırıp her ameleyi bu iş parçalarmdan biri ile mükellef kılmaktan ibarettir. Bu suretle, her amele kendi mahdut işini son derece sürat ve maharetle başarabilir.

işçi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ouvrier, employé § İngilizcesi : worker, workman, employee] Bir bedel, bir ücret, bir maaş karşılığında iş yapan.

işçi sendikası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : syndicat, association ouvrière § İngilizcesi : labor union] İşçilerin menfaatlerini korumak üzere teşkil edilen birlik, cemiyet.

işçi sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance sosyal § İngilizcesi : sosyal insurance] Devlet veya diğer bir âmme hükmî şahsı tarafmdan vücuda getirilen ve çalışan sınıfı içine alan sigorta.

işçi tazminatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : indemnité § İngilizcesi : fringe benefit] işçilerin normal ücretleri haricinde verilen tatil, bayram ücretleri, sigorta ve tekaüdiye, tazminat gibi.

işçi ücreti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : salaire, gage § İngilizcesi : wage] îş akdi gereğince işveren tarafmdan işçiye verilen para.

isıimlâk = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expropriation § İngilizcesi : expropriation] Devlet tarafından bedeli verilmek şartiyle bir gayrimenkulü âmme menfaati namına sahibinden alma.

iskele = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : quai § İngilizcesi : wharf] Yolcuları, yükleri boşaltmak veya bindirmek maksadiyle vapurların yanaştıkları mahal.

iskele resmi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droits de quai § İngilizcesi : wharfage] İskelelerden istifade edenlerden alınan resim.

iskonto = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : escompte § İngilizcesi : discount] Peşin tediye halinde malın satış fiyatı üzerinrinden yapılan ödeme. Bir senedi vadesi gelmeden evvel tediye eden bankanın, bu hizmetine mukabil senedin tutarı üzerinden yüzde itibariyle alıkoyduğu para (Acyo). Veresiye satış yapan tüccar, bu satış için almış olduğu senedi bir az noksanına iskonto ettirmek suretiyle alacağını derhal tahsil etmek ve sattığı malın yerine mal koyarak stokunu tamamlamak olanağını bulmuş olur. İskonto sayesinde Ticari işlemleri peşin para ile yapılmasına hemen de hacet kalmamaktadır. Ticari bir senette ne kadar çok kimsenin imzası bulunursa, imza edenlerin müteselsil kefaleti dolayısiyle senedin iskontosu o nisbette kolaylaşmış olur. İskonto edildikten sonra bu sefer banka tarafından Merkez Bankasına iskonto ettirilmesi mümkün olan senetler gayet ucuz fiyatla iskonto ettirilir. Bir senedin Merkez Bankasınca bu suretle iskonto edilebilmesi için, keşideci, muhatap ve cirantanın imzasını havi olması, vadesi kısa olması, hamilin hukukunu tahdit eder yolda bir kaydı ihtiva etmemesi gibi bazı koşullar vardır. Bu koşullar fransızcada Bancable kelimesi ile ifade olunur. Fransızcada non bancable denilen ve iskonto eden bankanın, vadesi gelinceye kadar elinde tutmağa mecbur olduğu senetler Bancable senetle derecesinde makbul değildirler.

iskonto edilebilen poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bancable traite § İngilizcesi : bankable bill] Teminatına binaen banka ve sair malî kurumlar tarafından kabule ve derhal iskonto edilmeğe şayan poliçeler.

iskonto fiyatı ve haddi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : taux d’escompte § İngilizcesi : discount rate] Bir senedin yazılı kıymetinden tenzil edilen iskonto yüzdesi iskonto fiyatı tabirinden her ülkede Merkez Bankasının bancable poliçelerin iskontosu için kabul ettiği fiyat anlaşılır. Özel bankalar iskonto ettikleri senetleri, icabında Merkez Bankasına bu fiyat üzerinden iskonto ettirirler. Merkez Bankasının iskonto haddi özel bankaların iskonto haddinden bir az daha ucuz olur. Merkez Bankası ülkenin İktisadî vaziyet ve ihtiyacına göre iskonto haddini yükseltip alçaltır. İskonto türleri iki türlüdür: Ticari iskonto, dahilî iskonto. 1 - Ticari iskonto - Escompte Commercial, escompte en dehors - Commercial discount: Senedin yazılı fiyatı üzerinden alınan iskontodur. İskonto tarihinden 360 gün sonra ödenecek bir senedin %6 dan iskontosu altı lira eder. İskonto çıktıktan sonra geri kalan

 paraya şimdiki kıymete valeur actuelle denir. 2 - Dahilî iskonto - Escompte en dedans - True discount: Senedin şimdiki kıymeti üzerinden yapılan iskontodur ve o yolda hesap edilir ki iskonto çıktıktan sonra geri kalan şimdiki kıymetinin, iskonto gününden vade gününe kadar geçecek günler zarfındaki faizi iskonto miktarına müsavi olur. Senedin yazılı kıymeti A, gün adedi n, iskonto haddine tekabül eden kasım da k ile gösterilirse ı ile ifade edilen dahilî iskonto şu formül ile bulunur: A n I K + n İskonto gününden 360 gün sonra ödenecek 100 liralık senedin %6 iskontosu 5, 66 lira eder. Dahilî iskonto, Ticari iskontodan daha ucuzdur. Dahilî iskonto diğerinden daha mâkul olmakla beraber ticarette az kullanılır.

işletme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : exploitation § İngilizcesi : working, works] Bir ticaret veya sanayi müessesine araziyi veya çiftliği, bir maden veya ocağı ve saireyi verimli bir hale getirip ondan kazanç temin etmek. Yabancı dilinde işletilen şeyin kendisine de işletme denir.

işletme devresi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cycle d’exploitation § İngilizcesi : cycle operating] işletmede ham madde mübayaasmdan mâmul madde imaline ve satılıp paraya çevrilmesine kadar geçen işletme devresi.

işletme kârı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : profit d’exploitation § İngilizcesi : operating profit] İşletme faaliyetinden hâsıl olan gelir, kazanç.

işletme sermayesi, mütedavil sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fonds de roulement § İngilizcesi : working capital, floating capital] Net aktif. Borçlardan geri kalan kısım.

işsizlik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chômage § İngilizcesi : unemployment] İşçilerin elverişli oldukları işlerde çalışmamaları veya iş bulamamaları. İş kapasitesinde noksanlık.

işsizlik sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance pour chômage § İngilizcesi : unemployment insurance] İşinden mahrum kalan işçiye yaşama olanakları temin eden sigorta.

istatistik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : statistique § İngilizcesi : statistics] Bir ülkenin halkına ticaret, tarım , endüstri ve nüfusuna ait malûmat topluluğu.

istenildiği gibi, kadar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ad libitum § İngilizcesi : at pleasure] Arzu edildiği miktarda.

istihbarat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : renseignement § İngilizcesi : information] Herhangi bir hususta arzu edilen malûmatın alınması gereken mahal.

istihkak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : réclamation, prétention § İngilizcesi : claim] Alacak, istihkak, tediye talebi. Kanun veya kontrat mucibince hasar ve hak ödenmesi.

istihraç vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt d’exploitation § İngilizcesi : taxe of exploit] Tabiattan, topraktan çıkarılan ilk maddeler üzerinden alınan vergi.

istikrar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : stabilisation § İngilizcesi : stabilisation] Paranın iştirâ kuvvetini belirli bir seviyede tesbit etme ve tutma. fiyatların tesbiti.

istikraz, borç alma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunt § İngilizcesi : loan] Devlet istikrazı - Emprunt d’Etat, Emprunt publique - Public loan: Devlet istikraz aktedeceği zaman, arzu edenlerin bazı bankalara müracaat ederek istikraza kayıt olunmalarını ilan eder. İstikraza talip olma - Souscription - Application, Subscription: Devlete ödünç vermeyi taahhüt etmektir. Bundan sonra ikinci bir ilanla talipler ödemeye davet olunurlar. Ödemeye mukabil mukrizlere senetler verilir. Bu işlem, talibe bedeli karşılığında doğrudan doğruya senedi teslim etmek suretiyle bu işlem daha kısa bir surette yapılmaktadır. Devlet istikrazlarının muhtelif tarzları vardır. Bunlar da başlıca ikidir. Devlet istikraz ettiği parayı iade etmeyi taahhüt etmekle beraber bunun için bir müddet tâyin etmez. Tutarı iade etmedikçe faizini verir. Ancak, istediği zaman tutarı da iade etmek hakkını muhafaza eder. Bu tarza daimî istikraz - Emprunt en Perpétuel denir. Diğer tarz da Devlet istikrazı şu kadar yıl zarfmda kur’a çekmek suretiyle itfa eder. Yani, her yıl kur’a ile tâyin edilecek şu kadar seri senedi satın alarak borcun bir kısmını imha eder. Ve bu suretle belirli bir müddetin sonunda borcun tamamı ödenmiş olur. Buna kur’a ile ödenen istikraz - Emprunt amortissable à lots - Lottery loan denir.

iştira = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : achat § İngilizcesi : purchase] Bir menkul veya gayrimenkulu satın alma, mübayaa etme.

iştira kuvveti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pouvoir d’achat § İngilizcesi : purchasing power] Satın alma gücü. Belirli bir miktar para ile mal ve hizmetlerden satın alınan miktar.

iştirak hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de participation § İngilizcesi : joint venture account] Kâr ve zararı tesbit edilen bir nisbet dairesinde tevzi olunmak üzere bir bankanın bir ticarethane ile giriştiği ticaret işine özgü olmak üzere açılan hesap.

işveren = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : employeur, patron § İngilizcesi : employer] işçileri fikren veya bedenen çalıştıran kimse.

itfa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amortissement § İngilizcesi : amortization] Sabit değerlerin amortismanı. Borcu birden veya belirli taksitlerle ödeyerek ortadan kaldırmak. Her yıl kârdan belirli bir kısım ayırarak (aşınma payı) sabit tesislerin aşınmasına karşılık tutma. Esham ve tahvilatın kârdan ayrılan para ile ödenmeleri. Bir taahhüdü karşılamak iğin yeterli gelecek tutarı vücuda getirmek üzere kârdan tedricen yapılan ayırmalar. Teşekkülün mevcudatı arasındaki bazı malların kıymetten düşmesine karşılık olarak ayrılan tutar. Kısmen veya devamlı olarak yapılan ödemeler ile bir borcun itfası. Paranın iştirâ kıymetini indirme. Bir borcun mukasseten itfası. Bir borcun itfası için tediye edilen taksitlerden her birisi. Sabit değerlerin, kıymetten düşmesine karşılık ayrılan para, Arsa, bina, makine, alet ve edevat, mobilye, müteharrik edevat ve saire gibi bir ticarethanenin mevcutları arasında görülen bazı malların kıymetten düşmesine karşılık olarak ayrılan tutar.

itfa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amortissement § İngilizcesi : amortization, redemption] Belirli bir müddet zarfında hisse senetleri ile tahvillerin, ihraç eden kurum tarafından bedelleri tasfiye edilerek geri alınmaları. Sabit değerlerin amortismanları. Bir borcu bir defada veya belirli taksitlerle ödeyerek ortadan kaldırma. Her yıl kârdan belirli bir kısım ayırarak sabit tesislerin aşınmasına karşılık tutma. Esham ve tahvilatın kârdan ayrılan para ile ödenmeleri.

ithalat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : importation § İngilizcesi : import, importation] Bir ülkeye yabancı ülkelerden mal girmesi. Belirli bir müddet zarfında ülkeye giren malların veya bir cins malın heyeti mecmuası. tTİBAR, KREDİ - Crédit - Credit: Ticaret lisanında kredi ile müteradif olarak kullanılan itibar tabiri ile, bir müstakrıza veya vade ile mal alan kimseye gösterilen itimat. Mukrize borcunu ödemek ve vadeli alım veya satımda aldığı malın bedelini tesviye veya sattığı malı teslim hususunda alıcı veya satıcıya verilen mühlet demektir. Şahsî İtibar: Tüccarın bizzat haiz olduğu itibardır. Tüccarın şahsî krediye malik olmasmda maddî veya manevi sebepler vardır. Tacirin krediye mukabil gösterdiği veya gösterebileceği teminattan başka işlerini idare hususundaki ehliyet ve dirayet, müşterileri arasmda kimlere ne kadar kredi yaptığı, bu müşterilerin itibar derecesi hüsnüniyet ve namuskârlık, özel hayatta mazbutiyet, kredinin tesisine medar olabilecek unsurlardandır. Banka kredisi: Banka ile tüccar arasındaki münasebetlerin zaman zaman meydana verdiği ikrazlardır. Piyasadaki işlemlerin icabına göre kâh bankaya para yatıran, kâh bankadan para çeken tacir işlerini genişlettiği zamanlar arizî olarak sermaye müzayakasına uğrayabilir. Banka, tüccarın böyle bir müzayakaya düşmemesi için ona kredi açmak suretiyle yardımda bulunur. Bunun için büyük mevduat bankalarına itibar kurumu Etablissement de Crédit ismi verilir. Banka kredisinin en yaygın şekli Ticari senet iskontosudur. Kredi, sermayenin bolluğuna veya piyasa faaliyetinin derecesine tâbidir. Bunun neticesi olarak iskonto fiyatında değişiklik husule gelir. Piyasada endişeyi mucip bir vaziyet hasıl olunca iskonto fiyatı yükselir. Bu vaziyet zail olup itimat avdet edince iskonto fiyatı da düşer.

itibar mektubu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de crédit § İngilizcesi : letter of credit] Bir banka veya tacirin üçüncü bir şahsa belirli veya gayri belirli miktarda tediyede bulunması hususunda vekaleti ifade eden diğer bir banka veya tacire hitaben yazdığı mektup. Bir bankanın, yabancı ülkelerdeki muhabirlerine hitaben yazdığı ve belirli bir tutarın, o ülke parasına çevrilerek, müşterisine tediyesini temin eden mektup.

itibar şişkinliği = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inflation de credit § İngilizcesi : inflation of credit] Bankaların, piyasaya lüzumundan fazla kredi açmaları yüzünden hâsıl olan vaziyet.

itibarî aktif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif fictif § İngilizcesi : fictitious assets] Aktifin hey’eti umumiyesi ki gerçek bir kıymet ifade etmez. Bilançonun aktif kısmında haksız olarak yer alan elemanlar.

itibarî dara = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tare conventionelle § İngilizcesi : costomary tare] Kahve, pirinç, çay ve benzeri ambalajı sabit ve yeknesak bazı mallarda ambalaj ile birlikte tartılan malın vezninden yapılan tenzilâttır ki buna mutad dara denir. Şayet, itibarî daha, kanunen veya nizamname veya talimatname ile tâyin edilmiş olursa kanunî dara denir. Alım ve satım işlemlerinde iki taraf darayı sözleşme ile gayri safi sıkletin yüzde şukadar olarak kabul edilebilir ki bu da itibarî daranm başka bir şeklidir.

itibarî fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix nominale § İngilizcesi : nimonal price] Piyasa değerine yakın olan fiyat.

itibarî kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur nominale § İngilizcesi : face value] Paraların, hisse senetlerinin, tahvillerin, Ticari senetlerin üzerlerinde yazılı kıymettir ki senedin piyasa fiyatından ekseriyetle farklıdır.

itibarî nakit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie fiduciaire § İngilizcesi : fiduciary money] Kıymeti tamamen itibaridir. Madenin gerçek kıymeti ile hiç bir münasebeti olmayan nikel ve pirinçten mamûl ufaklık paralar gibi. Kâğıt paralarla gümüş paralar dahi bir dereceye kadar itibarî kıymetten maduddurlar.

itibarî ortak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : associé nominal § İngilizcesi : nominal partner] İsmen ortak. Şirkette yalnız kendi isim ve unvanı ticaretin kullanılmasına müsaade eden kimse. Şirketin diğer hususları ile alâkadar olmayan ortak.

itibarî para, kâğıt para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie nominal, papier monnaie § İngilizcesi : paper money, banknote, fiduciary money] Altın ve gümüş karşılığı olmayan para. Devletin cebri istikrazına dayanan bir borç senedinden müteşekkildir. Kâğıt para, Devlet tarafmdan veya Merkez Bankası vasıtasiyle tedavüle çıkarılır.

itibarî sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capital nominal § İngilizcesi : nominal capital] Şirketin, teşebbüsün teşekkülü sırasında rakkamla ifade edilen sermaye.

izin = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : autorisation § İngilizcesi : authorization] Hukukî bir muamelenin yapılması için verilen yetki.

jobber = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : jobber § İngilizcesi : jobber] Borsada kendi nam ve hesabına alım satım yapan kimse. Müşteriler hesabına alıp satan simsarlar doğrudan doğruya Jobberler ile işlemde bulunurlar. Bizde, borsada kayıtlı Jobberler kendi namlarına olmak üzere yalnız esham ve tahvilat alım ve satımı ile meşgul olurlar. Jobberler, memurlarını borsaya sokamazlar.

junior = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : junior § İngilizcesi : junior] Amerika’da ve İngiltere’de iki ortak kardeşten küçük olanının isminin sonuna ilave edilir. Aynı zamanda, baba ile cğulun aile isimlerinden başka küçük isimleri de aynı olursa oğlunun isminin sonuna ilave edilir. Büyük oğluna delalet etmek üzere Senior tabiri kullanılır.

kabili devir akreditif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transferable crédit § İngilizcesi : transferable or assignable credit] Devir ve temlik edilebilen akreditif.

kabili itfa imtiyazlı hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action privilégié rachétable § İngilizcesi : redeemable preferred stock] Şirkete satın alma hakkı tanınan hisse senedi.

kabili itfa istikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunt amortissable § İngilizcesi : amortisable loan] Hükmî şahıs tarafından itfası taahhüt edilmiş istikraz.

kabili itfa istikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : titres d’emprunt amortissable § İngilizcesi : amortisable loan] Âmme hükmî şahsı tarafından itfası taahhüt edilmiş istikraz.

kabili itfa olmayan hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action non amortissable § İngilizcesi : debenture stock] İtfa edilemeyen ve temlikname ile devredilmesi mümkün olan hisse senedi.

kabili itfa tahvil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amortissable obligation § İngilizcesi : redeemable bond] İtfası mümkün olan tahvil.

kabili nakil akreditif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crérit transmissable § İngilizcesi : transmissible credit] Lehdarı tarafından başka bir ülkeye transfer edilmesi mümkün olan akreditif.

kabili rücu akreditif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de crérit révocable § İngilizcesi : revocable letter of credit] Küşat eden banka tarafmdan her istediği anda iptal edilebilen akreditif.

kabili tebdil hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation convertible § İngilizcesi : convertible bond] Sair menkul kıymetlerle kabiii mübadele tahvil. Hamiline rüçhanlı veya âdi hisse senetleri ile mübadele hakkı tanır.

kablo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : câble § İngilizcesi : cable] Deniz altındaki telgraf hattı.

kabotaj = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cabotage § İngilizcesi : coasting trade, coastuwise shipping] Yakın sahillere vapur işletmek. Kabotaj seferleri uzak seferlerin zıddı, aksi olarak kullanılır. Gümrük lisanında kabotaj, bir malı, yabancı bir ülkeden geçirerek, her ne tarikle olursa olsun, bir ülkenin bir noktasından diğer bir noktasına nakletmek anlamına gelir.

kabul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acceptation § İngilizcesi : acceptance] Poliçe keşide edildiği zaman hamil, poliçeyi vadesi gelmeden evvel muhataba ibraz eder vë poliçe bedelinin vadesinde ödeyeceğini kendisine tastik ettirir. Bunun için muhatap poliçenin yüz tarafına kabul edilmiştir, kabul ettim veya buna benzer bir cümle yazar. Bu işleme kabul denir. Muhatap bu suretle kabul etmiş olduğu poliçeyi, vadesi geldiği zaman, ödemeyi taahhüt etmiş olur. Poliçenin karşılığı muhatap zimmetinde mevcut ise muhatap bu poliçeyi kabul etmeğe mecburdur. Kabul etmediği taktirde hamili muhatabı protesto eder. Noterlik vasıtasiyle yapılan bu protestoya (Ademi kabul protestosu) denirHamil, protesto gününü takip eden dört gün (resmî tatiller hariç) zarfmda ademi kabul keyfiyetini kendi cirantası ile keşideciye haber vermeğe mecburdur. Her iki ciranta aldığı haberi iki gün zarfında kendisine ihbar edenlerin isim ve adreslerini de ilave etmek suretiyle kendi cirantasına bildirmeğe mecburdur. İhbar bu suretle keşideciye kadar gider. Kabul şartsız olmalıdır. Fakat poliçenin havi olduğu tutarın bir kısınma şamil olmak üzere temdit edilebilir. Buna kısmen kabul denir.

kabul eden = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : accepteur § İngilizcesi : acceptor] Poliçeyi kabul eden. Poliçeyi kabul eden kimse her zaman muhatap olmayabilir.

kabul kredisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit d’acceptation § İngilizcesi : acceptance credit] Satıcının tanzim ettiği poliçelerin kabulünü teminen banka tarafından açılan bir nevi kredidir. Dış ticaret işlemlerinde kullanılır.

kabul veya ödenmemiş poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : refus d’acceptation ou payement d’une traite § İngilizcesi : dishonored bill] Kendisine keşide edilen bir poliçeyi muhatabm kabulden çekinmesi veya senet kendisine ibraz edildiği zaman ödememesi.

kabule arz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : présentation pour acceptation § İngilizcesi : presenting a bill for acceptance] Poliçeyi, vadesine kadar muhatabm kabulüne arz etme.

kaçakçılık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrebande § İngilizcesi : smuggling] Gümrüğe tabi malların vergi ve resimlerini ödemeden gizlice ülkeye sokmak veya alıp satmak.

kâğıt para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : papier monnaie § İngilizcesi : paper currency] Devlet tarafmdan veya onun verdiği yetkiyle ihraç bankası tarafından çıkarılan ve tedavülü kanunî ve mecburî olan kâğıt para, banknote.

kalite = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : qualité § İngilizcesi : quality] Haricî manzara, renk, lezzet, menşe ve saire gibi bir mala kıymet verdiren ve o mala has olan vasıfların hey’eti umumiyesi. Kalite olduğu gibi görülüp kabul edilmiş qualité telle quelle, vue et agréée, bu tabir malın alıcı tarafından muayene edilmiş farz edildiğini ifade eder.

kalp para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fausse monnaie § İngilizcesi : counterfeit coin] Taklit edilmiş sahte para.

kambiyo acentesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agent de change § İngilizcesi : bill broker] Kambiyo işlemleri ile uğraşan, poliçe ve emre muharrer senet alıp satan kimse.

kambiyo murakabası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrôle des changes § İngilizcesi : foreigh exchange] Tediye vasıtalarının ülkeye girmesi çıkması, ülke içinde kullanılmasını tanzim eden kaideler. Yabancı paralarının alım, satım ve transferlerini bir takım usullere bağlayan kanunî hükümler.

kambiyo paritesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pair du change § İngilizcesi : par of exchange] İki ülkenin para üniteleri arasındaki resmî döviz kurlarının ifade ettiği nisbet.

kambiyo rayici = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cours du change § İngilizcesi : rate of exchange] Bir ülke parasının diğer ülke parası ile satın alınma fiyatı, ifade ettiği kıymet.

kambiyo, haricî kambiyo = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : change extérieur § İngilizcesi : foreign exchnge] Yabancı bir ülkede tediye icrası hususunda kullanılan çek, poliçe, itibar mektubu ve saire gibi tediye vasıtalarının alım ve satım muamelesi. Sözgelimi, Türkiye’de bir tüccar İngiltere’de ödeme yapması icap etmektedir. Bunun için tüccar bir Türk bankasına müracaat eder. Bu banka bir İngiliz bankası üzerine bir çek tanzim eder. Bu çekin mukabili İngiltere’de İngiliz lirası ile tediye edilir. Çekte kaç İngiliz lirası yazılı ise buradaki tacir Türk bankasına o kadar İngiliz lirasına tekabül edecek miktarda Türk lirası verir. Bu, bir kambiyo muamelesidir. Bir İngiliz lirası takriben 25 liradır. Bu rakkam Türkiye’de İngiliz lirasının kambiyo rayici veya kambiyo fiyatı - cours du change - rate of exchange'dir. Yabancı bir ülkeye sattığı bir mal dolayısiyle bir yabancı ülkeye piyasasından Sözgelimi Paris’ten alacaklı olan bir tüccar alacağını tahsil için Paris’teki alacaklısı üzerine Fransız frangı ile poliçe çekip bu poliçeyi bulunduğu yer, Sözgelimi İstanbul piyasasında satmağa çalışır. Diğer taraftan, yabancı bir ülkeden getirttiği maldan dolayı yabancı bir ülke piyasasma Sözgelimi Paris’e borçlu olan bir tüccar da bu borcunu ödemek için Paris üzerine çekilmiş frank poliçesi bulup almak ister. Bu demektir ki yabancı piyasasından para tahsil edecek alacaklıların satacağı poliçeleri, yabancı piyasasına para ödeyecek borçlular satın alırlar. Bu suretle bir arz ve talep hadisesi doğar. Arz ve talep birbirinden fazla veya noksan olduğuna göre yabancı kambiyosu alçalıp yükselir. Bu izahattan anlaşılacağına göre yabancı ülkelerde tediyatta bulunmak için kullanılan ve döviz denilen poliçe, çek ve emsali tediye vasıtalarının fiyatı kambiyodur.

kanunî borç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : débit legal § İngilizcesi : lagal liablity] Kanunlarla doğan mükellefiyet.

kanunî faiz haddi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : taux d’intérêt legal § İngilizcesi : legal interest rate] Kanun tarafından tanzim edilen âzamî faiz haddi.

kanunî ihtiyatlar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : réserve legal § İngilizcesi : legal reserves] Banka ve şirketlerin Bankalar Kanunu ile Ticaret Kanununa göre ileride vuku bulacak zararları karşılamak için ayırmak mecburiyetinde oldukları ihtiyat akçesi.

kanunî karşılıklar nisbeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : proportion de provision § İngilizcesi : reserve ratio] Bankaların ellerinde bulundurmak mecburiyetinde oldukları kanunî karşılıkların nisbeti.

kanunî kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur legal § İngilizcesi : legal asset] Bir mülkü idare eden kimsenin borçları tesviye için elinde bulundurduğu kanunî kıymetler.

kanunî para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie legal § İngilizcesi : legal tender] Herkesin kabule mecbur oldukları ülke parası.

kanunî sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capital legal § İngilizcesi : legal capital] Şirkete, kanun ve teşekkülü icabı vazedilmesi gereken sermaye.

kapanış bilançosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan de clôture § İngilizcesi : final balance sheet] Bütün önceki hesap devresi hesaplarının kaydından sonra kapatılmış olarak tanzim edilen bilanço.

kapanış fiyatları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cours de clôture § İngilizcesi : closing price, rate] Borsada işlem gören esham ve tahvilatın işlem sonundaki fiyatları.

kapanış hesapları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptes de clôture § İngilizcesi : closing entries] yıl sonunda bilanço için netice hesaplarının, talî hesapların aslı hesaplara nakli.

kapanmış hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte balancé, compte soldé § İngilizcesi : balanced account] Zimmet ve matlup cihetleri birbirine müsavi olarak hiç bakiye vermeyen hesap.

kapitülâsyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capitulation § İngilizcesi : capitulation] Şark ve yakın şarkta Avrupa ve Amerika Devletlerine tanınan bir takım imtiyazlar.

kaptan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capitaine § İngilizcesi : ship’s master] Ticaret gemisini sevk ve idare eden süvari.

kâr = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : profit, bénéfice § İngilizcesi : profit] Kazanç, gelir, satıştan elde edilen kâr. Ticari bir işlemden elde edilen nakdî kazanç, teşebbüs sahibine faiz, kira, genel masraflar, işçilik ve emsali çıktıktan sonra kalan kısım. Teşebbüste elde edilen kıymet artışı.

kâr ve zarar cetveli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : table de perte et profit § İngilizcesi : income statement] Bir işletmenin hesap devresi zarfmda elde ettiği gelirleri ve giderleri ve bunların arasındaki farkı yani kân veya zaran gösteren hesap vaziyeti. Hesap cetveli.

kâr ve zarar hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de profits et pertes § İngilizcesi : profit and loss account] Netice hesaplarından biri olan kâr ve zarar hesabı. Ticarethanenin kâr ve zararlarının kaydedildiği hesaptır. Kâr ve zarar hesabı ticarethaneyi temsil eder. Ticarethanenin kazandığı paradan dolayı hiç kimse alacaklı değildir. Sözgelimi bankadan alınan faizden dolayı banka alacaklı değildir. Onun için bu faiz kâr ve zarar hesabı kasaya vermiş addolunur. Ve faiz bu hesabın matlubuna, kasanın zimmetine kayıt olunur. Bunun gibi, ticarethanenin zarar ettiği paradan dolayı kimse borçlu olmadığı için zararları kâr ve zarar hesabı almış farz olunurVe bu itibarla zararlar bu hesaba zimmet kayıt edilirler. Ticarethaneye kâr terrjin eden veya zarar veren acyo, faiz, iskonto işlemleri kasaya para girmesine sebep olmuşlarsa kâr ve zarar hesabının matlubuna ve kasadan para çıkmasını mucip olmuşlarsa aynı hesabın zimmetine kayıt olunurlar. Keza her türlü masraflar da kâr ve zarar hesabının zimmetine geçirilir. Zira, sigorta, kira ve maaşlar gibi masraflar kasadan para çıkmasını mucip olmuş, buna mukabil, kuruma karşı hiç kimse borçlanmamıştır. Kurumun kâr ve zarar hesabı bazı talî hesaplara ayrılır. genel masraflar, şahsî masraflar, faiz, iskonto, satış masrafları, acyo, amortismanlar ve bunlara benzer hesaplardır. Bundan da maksat her cins masrafın toplu olarak mahiyet ve miktarını görmektedir. Ay nihayetlerinde, bu hesapların bakiyeleri, yevmiye defteri vasıtasiyle kâr ve zarar hesabına naklolunurlar. yıl sonlarında kâr ve zarar hesabının matlup bakiyesi kalırsa kurum kâr etmiş, zimmet bakiyesi kalırsa zarar etmiş demektir.

kara borsa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marché noir § İngilizcesi : black market] Gayri kanunî ve fahiş Katlarla mal satarak meşru olmayan kazanç temin edenlerin alış veriş yaptıkları gizli piyasa.

kara suları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mer territoriale § İngilizcesi : territorial waters] Karadan belirli mil açığa kadar olan sular Devletin kara suları olarak kabul edilir.

karantina = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : quarantine § İngilizcesi : quarantine] Sari hastalıklı bir yerden gelen geminin belirli bir müddet sahil ile her türlü irtibatının kesilmesi.

kararname = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : décret § İngilizcesi : decree] İcra Vekilleri Hey’eti tarafından alınan kararlan havi vesika, kararlar resmî gazete ile yayınlanır.

karşılık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : couverture § İngilizcesi : cover] TeminatBanknot karşılığı değerli maden. Her hangi bir şeyin karşılığı olan para.

karşılıklı alacaklar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit mutuel § İngilizcesi : mutual credit] İki tarafın birbirinden mütekabil alacağı.

karşılıklı sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance mutuelle § İngilizcesi : mutual insurance] Bir çok kimselerin bir araya gelerek birbirlerini sigorta etmeleri hali. Kârı, poliçe hamillerine devir eden bir sigorta şekli.

karşılıksız hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte à découvert § İngilizcesi : overdrawn account] Karşılığı bulunmadığından açık gösteren hesap. Yatırdığından fazla para çeken bir kimsenin zimmet bakiyesi veren hesabı bu kabildendir. Maddî bir karşılığı veya teminatı olmayıp sırf şahsî itibara istinat eden kredi mahiyetindeki hesap bu cinstendir.

kartel = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cartel § İngilizcesi : cartel] Aynı sanayi şubesine mensup firmaların, üretimin tahdidi, küçük, büyük teşebbüslerin aynı seviyeye getirilmesi, büyük fabrikaların küçüklerin peşlerine takılması gibi muhtelif sebeplere tevessül suretiyle ve genellikle müstehlikin veya diğer bir sanayi şubesinin zararına olarak, kendi müşterek menfaatlerini himaye ve muhafaza gayesiyle teşkil ettikleri grup. İstihsali esas ittihaz etmiş bu gibi birliklerin, mahiyet ve ehemmiyet derecelerine göre muhtelif türleri vardır: Konsorsyom, Sindika, Smaî ittisa, Tröst gibi.

kasa bonosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bon de caisse § İngilizcesi : cash voucher] Bir kurum veya bir banka veznesinden belirli bir tutarın alındığını, ibrazında bu tutarın derhal ödeneceğini bildirir bir senettir. Kasa bonosu vadeli de olabilir.

kasa defteri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : journal, livre de caisse § İngilizcesi : cash book] Günlük kasa işlemlerinin kayıt edildiği defter. Zimmet bakiyesi kasa mevcudunu gösterir.

kasa hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de caisse § İngilizcesi : cash account] Kıymet hesaplarında yeri olan kasa hesabı, kurum veznesine her ne suretle olursa olsun giren paraları gösterir. Giren para zimmetine, çıkan paralar ise matlubuna geçirilir. Zimmet ve matlup farkı yani bakiye kasa mevcudunu gösterir. Kasaya giren paradan fazla para çıkamayacağına göre kasa hesabının ya zimmet bakiyesi olur veya hiç bakiyesi olmaz.

kasa hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de caisse § İngilizcesi : cash account] Para hesabı. Tahsil ve tediye edilen paralara ait hesap.

kasa mevcudu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : encaisse, espèce en caisse § İngilizcesi : cash on hand] Banka, müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere kasada daimî surette bulundurduğu para mevcudu.

kasa vaziyeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : situation de caisse § İngilizcesi : cash statement] Bir kurumun veya bir bankanın günlük para hareketlerini gösteren, günlük tediye ve tahsillerinin icmalini bildiren vaziyet.

kat’î hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : arrêté de compte, extrait de compte § İngilizcesi : account agreed upon] Müşteri hesabının genellikle senede veya altı ayda bir çıkarılıp banka tarafmdan kendisine gönderilen suretiBu suret, hesabın kabul edildiğine dair bir formülü içerir ki müşteri tarafmdan imzalanıp bankaya iade edilir.

kat’î teklif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : offre ferme § İngilizcesi : firm offer] Belirli bir müddet için muteber olmak üzere satıcı tarafından belirli fiyat üzerinden yapılan satış teklifi.

kati fatura = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facture définitive § İngilizcesi : definite invoice] Hesaba geçirilecek bütün unsurları tamamen malûm ve belirgin olan faturadır.

kâtip = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : employé de bureau § İngilizcesi : clerk] Kurum bürolarında istihdam edilen ve genellikle yazı işleriyle uğraşan kimse.

kayıt = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inscription § İngilizcesi : entry] Kurumlarda carî işlemlerin giriş çıkışlarını defterlere kayıt etme.

kaza sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance d’accident § İngilizcesi : casualty insurance] Ziya hasar sigortaları. Hayat, yangın ve deniz sigortaları haricinde kalan bir kaza sigortası şekli.

kaza tazminatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : indemnité d’accident § İngilizcesi : workmen’s compensation] Kaza vukuunda işçiye verilen tazminat.

kazaya karşı sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance contre les accidents § İngilizcesi : accident insurance] Bir kimsenin kaza sebebiyle çalışma gücü veya her hangi bir âzasını veya hayatmı kaybetmesi halinde kendisine veya varislerine tazmin ile mükellef olan sigorta akdi.

kazaya karşı sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance contre les accidents § İngilizcesi : accident insurance] Bir kimsenin her hangi bir kaza neticesinde çalışma kudretini, vücut âzalarmdan birini veya . hayatını kaybetmesi neticesinde kendisine veya varislerine belirli bir tazminat vermeyi tekeffül eden sigorta anlaşması.

kefalet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cautionnement § İngilizcesi : guaranty] Bir borcun ödenmesinin üçüncü şahıs tarafmdan alacaklıya taahhüt edilmesi. Buna şahsi teminat denir. Aynî teminat . ise menkul rehinidir.

kefalet mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur garantie § İngilizcesi : advance on guaranty] Kefillerin imza veya şahsî teminatına dayanan olarak verilen avans, borç para.

kefalet mukabili avans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance sur guarantie § İngilizcesi : advance on guaranty] Bankalarca muteber kimselerin imza kefaleti veya şahsî teminatına dayanan olmak üzere verilen borç para veya kredi.

kefalet senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acte de garantie § İngilizcesi : surety bond] Borçlunun borcunu ödeyememesi halinde borcu tediye etmek taahhüdü için verilen senet.

kefalete bağlama = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : garant § İngilizcesi : bail] Verilen kefalet, teminat.

kefil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : garant, avalist § İngilizcesi : guarantor] Kefalet eden kimseÂdi kefil. Birlikte kefil. Müteselsil kefil. Rücua, kefil gibi bir çok türleri vardır.

keşide = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tirage § İngilizcesi : drawing] Her hangi bir senedi tanzim ve imza ederek tedavül mevkiine çıkarma.

keşideci = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tireur § İngilizcesi : drawer] Poliçe, çek gibi Ticari senetleri keşide eden kimse.

kesilen hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fermeture d’un compte § İngilizcesi : broken account] Işlemlerin başka bir hesaba nakledilerek eski hesabın tasfiyesi veya kayıtların kapanması.

kılavuz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pilote § İngilizcesi : pilot] Gemilerin liman, boğaz ve kanallara giriş çıkışını idare eden tecrübeli kimse, kaptan.

kilogram = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : kilogram § İngilizcesi : kilogram] Ağırlık ölçüsü vahidi. Bin gram ağırlığında olan bir şey.

kira bedeli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : loyer § İngilizcesi : rent] Bir menkulün veya gayri menkulün belirli bir müddet için bir başkasına terk edilmesine karşılık kira akdi ile alınan para.

kiracı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : locataire § İngilizcesi : hirer] Kira sözleşmesinin taraflarından biri olup her hangi bir şeyi kira ile tutan kimse.

kiralayan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bailleur § İngilizcesi : lessor] Mucir, malım kiraya veren kimse.

kiralık kasalar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : petit coffre fort § İngilizcesi : safe] Bankaların, müşterilerinin değerli evrak, para ve eşyalarını, mücevherlerini muhafaza etmeleri için kiraya verdikleri küçük kasalar. Bu kasalar muhtelif büyüklükte olup iki anahtarla açılırAnahtarın birisi müşteride, diğeri ise bankada bulunur.

kırat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : carat § İngilizcesi : carat] Altın ayarı. Halis altın 24 ayar itibar edilir. 22 kısım altın ve iki kısım bakırdan mürekkep bir halitenin ayarı 22 kırattır.

kısa vadeli borç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : débit à cour terme § İngilizcesi : short term liability] Verilen borcun kısa vadeli olması hali.

kısa vadeli istikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunt à court terme § İngilizcesi : short dated loan] Hazine tarafmdan çıkarılan kısa vadeli borç.

kısa vadeli poliçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de change à court terme § İngilizcesi : short dated bill] Keşide tarihi ile vade tarihi arasında en çok 3 ay bulunan poliçe.

kısa vadeli sigorta poliçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : police d’assurance à court terme § İngilizcesi : short term policy] Sigorta poliçelerinin kısa bir müddete inhisar etmesi hali.

kısa vadeli Ticari senet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : effets de commerce à court term § İngilizcesi : short term commercial paper] Emre muharrer senedin kısa vadeli olanı.

kısa vadeli yatırım = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : placement à court terme § İngilizcesi : current investment] Kâr etmesini sağlamak üzere bir işe paranın muvakkaten yatırılması.

kısa vadeli= Nedir, Ne demektir [Fransızcası : à brève échéance § İngilizcesi : short dated] Uzun olmayan müddetli.

kısa zamanda = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sous peu § İngilizcesi : in a short time] Bir azdan, yakında.

kısa zamandan beri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : depuis de temps § İngilizcesi : a short time ago] Az bir vakit, mühlettenberi.

kısım = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : département § İngilizcesi : department] Bir teşekkülün şubesi, bir servisi, faaliyet merkezi, bürosu.

kısmî hasar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avarie partiel § İngilizcesi : partial loss] Geminin veya içinde bulunan hamulenin bir kısmının zarara uğraması.

kısmî tediye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : paiement partiel § İngilizcesi : part payment] Bir borcun, poliçenin tamamı değil de yalnız bir kısmının ödenmesi. Taksitle tediye.

kıyasiye rekabet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : concurrence coupe jarret § İngilizcesi : cutthroat competition] Rakiplerini bertaraf etmek maksadiyle girişilen amansız rekabet.

kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur § İngilizcesi : value] Mallar arasındaki mübadele nisbeti. Bir malın karşılığında alınan değer. Mal miktarı. Krymetli bir şeyin para ile ifade edilen değeri. Ekonomik değer.

kıymet artışı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : appréciation § İngilizcesi : appreciation] Bir malın değerindeki artış. Piyasa fiyatımn değişmesi dolayısiyle kıymetin devamlı olarak artışı.

kıymet hesapları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptes de valeur § İngilizcesi : impersonal account] Gayri şahsî hesaplar, emtia, kasa, sabit kıymetler, senedat, faiz, iskonto hesapları gibi.

kıymet tenezzülü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : décroissement § İngilizcesi : decrement] Belirli bir tarihten diğerine kadar uzanan zaman zarfında kıymetin düşmesi.

kıymet üzerinden = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sur la valeur § İngilizcesi : ad valorem] Kalite veya sıklet üzerinden değil de kıymet esasına göre hesaplanan gümrük resmi.

kıymeti yükselmek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : augmenter de valeur § İngilizcesi : to rise in value] Değerlerin fazlalaşması.

kıymetsiz numune = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : echantillon sans valeur § İngilizcesi : sample of no value] Posta ile ucuz olarak gönderilen numuneyi havi paketlerin üzerlerine yazılır.

kıymetsiz numune = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : echantillon sans valeur § İngilizcesi : sample of no value] Mal numunesini havi olup posta idaresince ucuz ücretle nakledilen posta paketlerinin üzerine yazılan yazı.

kliring anlaşması = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : convention de compensation § İngilizcesi : clearing agreement] İki veya daha ziyade milletler arasmda borçların ne suretle tesviye edileceği hakkında ve mahsup işlemlerinin ne suretle cereyan edeceğine dair anlaşma.

kliring, takas = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compensation § İngilizcesi : clearing] Bankaların ellerinde bulundurdukları çek, poliçe ve sair senetleri takas odası veya Merkez Bankasında belirli zamanlarda mahsup etmeleri.

koçan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : souche § İngilizcesi : counterfoil] Senet, makbuz ve sairenin koçanı, evrak numaralarını ve kayıtlarını içeren defter.

kod, telgraf kodu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : code télégraphique § İngilizcesi : code book] Her kelimesi bir kaç kelimenin yerini tutmak üzere telgraf masraflarından tasarruf gayesiyle tanzim edilmiş şifre lügati. Ticaret âleminde muhtelif şekillerde tanzim edilmiş bir çok kodlar vardır.

kolayca paraya çevrilebilen aktif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif réalisable § İngilizcesi : realizable assets] Hak veya mevcut kıymetlerden kolayca nakde çevrilebilenler. Bu ifade, haddi zatında açık değildir. Bazıları, stokları ve alacak senetleri hariç, muhtelif alacaklı hesapları bu kategoriye dahil ederler. Diğer bazıları ise stokları hariç tutarak senetleri bu kısma ithal ederler.

koli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : colis § İngilizcesi : package, parcel] Nakledilmekte olan ambalajlı veya ambalajsız parça halinde eşya hakkında kullanılır.

kolipostal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : colis postal, petit paquet § İngilizcesi : parcel] Posta ve trenle nakledilen koli.

kollektif şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société en nom collectif § İngilizcesi : general partnership] Bir unvan altında ticaret etmek maksadiyle teşkil edilmiş olup ortakların hepsi şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı müteselsilen ve bütün malları ile mes’ul olan şirkete kollektif şirket denir. Şirket, ortaklardan birisi, bir kaçı veya hepsi veyahut hariçten tâyin edilecek bir veya bir kaç müdür tarafından idare olunabilir.

kollektif şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société en nom collectif § İngilizcesi : copartnership, open company] Bir isim altında ticaret maksadiyle teşkil edilip ortaklarının hepsi şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı müteselsilen ve bütün malları ile mesuldürler.

komandit şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société en commandite § İngilizcesi : limited partnership] Bir isim altında ticaret maksadiyle teşekkül eden ortaklardan bir veya bir kaçının şirket alacaklarına karşı mesuliyeti hudutsuz, diğer ortak veya ortaklarının mesuliyeti belirli bir sermaye ile hudutlu şirkete denir.

komandit şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société en commandite simple § İngilizcesi : open partnership] Bir isim altında ticaret maksadiyle müteşekkil olup ortaklardan bir veya bir kaçının şirket alacaklılarına karşı mesuliyeti hudutsuz ve diğer ortak veya ortaklarının mesuliyeti belirli bir sermaye ile mahdut şirkete komandit denir. Mesuliyeti hudutsuz âza veya komandite Commandité aynen kollektif ortak mevkiindedir. Komandit şirkette mesuliyeti mahdut ortağa komanditer Commanditaire ismi verilir. Bunların şirket işlerini idare yetkisi yoktur. Komanditerler bir nevi mukriz vaziyetindedirler. Komanditlerin sermayesi hisselere de taksim olunabilir. Société en Commandite par actions.

komisyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : commission § İngilizcesi : comission] Satıcı ile alıcı arasında alım satıma delalet ve aracılık eden bir veya müteaddit kimselerin bu hizmetlerine mukabil aldıkları para. Komisyon ekseriyetle yapılan muamelenin yüzdesi itibariyle tâyin ve tesbit edilir. Alıcı veya satıcı veya her ikisi tarafından ödenir. Bir kurumun yapmış olduğu bir işlemden aldığı ücrete de komisyon denir. Komisyon, genellikle bankanın müşterisine karşı ifa ettiği bir hizmete karşılık aldığı ücret olduğundan faiz ile karıştırılmamalıdır. Bankaların hesap sahiplerine her yıl veya 6 ayda bir gönderdikleri kesin hesap varakalarına komisyon, faizden sonra ayrı bir kalem olarak dercedilir. Bundan başka, banka tarafından müşteri hesabına bedelleri tahsil edilen senet tutarı üzerinden de bir komisyon alınır.

komisyoncu acente = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : représentant à la comission § İngilizcesi : commission agent] Başkası namına mal alıp satan kimse.

komite = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comité § İngilizcesi : committee] Hey’et, encümen, idare komitesi, bir şirketin veya toplantının âzası arasında seçilen ve işleri tedvir mesuliyetini yüklenen kimseler.

konişmento = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : connaissement § İngilizcesi : bill of lading] Gemi kaptanının bir malı gemiye aldığını ve onu tâyin edilen yerdeki alıcısına teslim edeceğine dair verdiği vesika. Koneşmentoda şu izahat bulunur: Malı yükletenin isim ve adresi, alıcısının isim ve adresi, kaptanın isim ve adresi, geminin ismi, tabiyeti, tonilâtosu, nereden nereye gideceği, navlun koşulları, nakil edilecek eşyanm marka ve numarası, konişmentonun kaç nüsha verildiği, konişmento, emre, hamile veya belirli şahıs namına tanzim edilmiş olabilir. En az dört nüsha olmalıdır. Bunlardan birisi malı yükletende, biri malın gönderildiği kimsede, üçüncüsü kaptanda, dördüncü suret te geminin mücehhizinde kalır. Kaptanda kalan suret malı yükleten tarafından, diğer suretler de kaptan tarafından imza edilir.

konjonktür = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : conjuncture § İngilizcesi : conjoncture] Bu Almanca kelimenin tercümesi mümkün olmadığı için diğer lisanlara da aynen geçmiştir. genel olarak veya ulusal ve özel noktayı nazardan ticaret ve sanayi üzerinde müsait veya gayrî müsait tesir icra eden ahval, hadise ve vaziyetlerin karşılaşması, birleşmesi demektir.

konkordato = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : concordat § İngilizcesi : composition] Müflis ile alacaklılar arasında akd edilen sözleşme.

konsinyasyon, emanet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consignation § İngilizcesi : cansignment] Bir tacir tarafından satılmak üzere başka bir tacirin mağazasında bırakılan mala emanet denir. Emanet, komisyon ticaretinin özel bir şeklidir. Emanet komisyoncusu veya emanetçi Consigniataire, Consignee emaneti kendi namına yani kendi malı imiş gibi satar. Fakat, bu satış hakikatta emanet sahibi Commettant - Committent namına yapılır. Emanet sahibi, emanetçiye, sattığı mal üzerinden belirli bir komisyon ve satışın, henüz arkası alınmadan emanetçiden alel’hesap para alabilir. Emanetçinin intihabı, bu aracıın itibar derecesi hakkında müsbet ve müsait malûmatı almasına bağlıdır. Emanetçi bir vekildir. Onun için kendisine emanet olarak bırakılan malı kendi hesabına alıp satmağa hakkı yoktur. Aynı zamanda, satış hesabına da tasarruf edemez. Bu gibi suiistimallere engel olmak için genellikle bir bankanın müdahalesini ister. Bunun için, banka, emanetçinin bir aracı mevkiinde bulunduğuna, malı sahibinin, hesabına satmayı taahhüt ettiğine ve bedelini geciktirmeksizin bankaya tevdi edeceğine dair emanetçiden bir mektup ahr. Mağazasına mal kabul eden emanetçi bunun için ayrı bir emtia hesabı açmağa mecburdur. Emanet sahibi de bu yolda bir hesap açar.

konsolide bilanço = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan consolidé § İngilizcesi : consolidated balance sheet] Bir kurumun merkezi ile şubelerinin aktif ve pasiflerinin bir bilançoda toplanış şekli.

konsolide malî durum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etat financière consolidé § İngilizcesi : consolidated financial statement] İki ve daha ziyade kurumun durumlarının bir bilanço ve kâr ve zarar cetvelinde mütalâa edilmesi.

konsolos = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consul § İngilizcesi : consul] Devletin Ticari menfaatlarmı yabancı ülkelerde koruyan siyasî memurTicari münasebetlerin gelişmesine yardım ederVazife ve yetkileri genellikle konsolosluk anlaşmaları ile tesbit edilir.

konsolosluk faturası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facture consulaire § İngilizcesi : consullar incoive] İthal edilen mallara ait faturaların yükleme yerinde konsolosluk tarafından tastik veya vize edilen faturalardır.

konsolosluk faturası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facture consulaire § İngilizcesi : consular invoice] Malları ithal eden ülkenin yabancı ülkedeki ihraç limanında bulunan konsolos tarafından tastik edilen fatura.

konsorsyum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consortium § İngilizcesi : consortium] Bir veya müteaddit işte müşterek menfaat gözeten ve daha ziyade malî hususlarla uğraşan şahıslar veya kimselerden teşekkül etmiş grup.

kontenjan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contingent § İngilizcesi : quota] Yerli sanayii korumak veya sair bir maksatla bazı madde ve eşyanm imal ve ithaline konulan tahditUmumi harpten sonra hemen bütün devletler bir çok eşyanın ithalini tamamen yasak etmiş veya bir kısmının ithalini de kontenjana tabi tutmuşlardır. Ülkemizde , ithaline müsaade edilen malların ne miktarda ithal edileceği Hükümetçe tesbit edilerek ilan edilir.

kontenjan usulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contengent § İngilizcesi : quota system] Hariçten ülkeye girecek olan malların cins ve miktarlarını tahdit eden sistem.

kontrolör = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrôleur § İngilizcesi : controller] Özellikle hesap işlerini denetleyen mürakip veya uzman.

kooperatif şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : association, société cooperative § İngilizcesi : cooperative society] genellikle aynı meslek ve sanat erbabından olmak şartiyle en az yedi ortak tarafından teşkil edilen Ticari şirket. Unvanları yoktur. Özel bir ad ile isimlendirilir.

kooperatif şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société coopérative § İngilizcesi : cooperative union] Genellikle aynı meslek ve sanat mensuplarından olmak üzere en az yedi ortak tarafından teşkil edilen Ticari bir topluluk. Kooperatif şirketlerin unvanı yoktur. Özel bir isim ile adlandırılır. Beher ortağın sahip olabileceği hissenin kıymeti belirli bir tutarı geçemez. Bir ortağın hissesi ne kadar olursa olsun genel hey’et toplantısında yalnız bir oya sahip olabilir. Bunun aksine olarak şirket sözleşmesine konacak hüküm geçerli değildir. Kooperatif şirketler, ortaklar arasından veya dışardan alınan bir veya bir kaç vekil tarafından idare edilirler. Bunlar yalnız kabul ettikleri vekaletten mesuldurlar.

kopya defteri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : copie de lettres § İngilizcesi : letter copying book] Ticari işlemlere dair kurum tarafından yazılan bütün mektupların suretlerinin tamamının yazıldığı veya baskı ile kopya edildiği defter. Ticaret Kanununa göre her kurum kopye defteri tutmağa mecburdur.

kredi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit § İngilizcesi : credit] İtibar. Mevcut bir servetin müstakbel bir servetle mübadelesi. Geniş mânada bankaların yaptıkları ikraz ile aynı mânada kullanılır. Borç olarak verilen para. Açık kredi. Konsolide veya gayri konsolide kredi. Vesikalı krediTarımsal kredi gibi bir çok türleri vardır. En çok kullanılan Ticari krediler uzun vadeli kredilerdir. Aktif değerleri azaltan ve pasifdeki borçları çoğaltan işlem. Avans ile ayııı işlemde kullanılır.

kredi enflâsyonu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inflation de crédit § İngilizcesi : credit inflation] Kredinin plâsmandan çok olması. Borç verilebilecek hazır paranın talepten fazla olması vc serbest kredinin suiistimal cihetine gidilmesi.

kredi fonsiyer = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit foncier, société de crédit § İngilizcesi : loan society] Fransa’da emlâk üzerine uzun vadeli kredi veren banka.

kredi haddi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marge de crédit § İngilizcesi : credit line] Bankanın verebileceği kredi miktarı, limiti.

kredi ile satış = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vente à crédit § İngilizcesi : sale on credit] Malın belirli veya gayri belirli bir vade sonunda ödenmesi şartiyle yapılan satış.

krediyi uzatmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prolonger le crédit § İngilizcesi : to extend the credit] Kredi müddetini geciktirmek.

küçük kasa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : petite caisse § İngilizcesi : petty cash] Lüzumlu ufak tefek masrafları yapabilmek için ayrılan para.

külçe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lingot § İngilizcesi : bullion] Basılmamış halde bulunan altın ve gümüş gibi değerli madenler.

kumbara = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : caisse de sûreté § İngilizcesi : home safe] Bankaların, müşterilerini tasarrufa alıştırmak için tasarruf hesabı sahiplerine kiraladıkları kumbaralar.

kupon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : coupon § İngilizcesi : coupon] Hisse senetlerinin, tahvillerin, obligasyonun ikinci yaprağı üzerine hane şeklinde basılmış taksimattan her biri, senede, altı veya üç ayda bir vakti gelen kupon koparılıp karşılığında temettü hissesi veya faiz alınır.

kuru tarım = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agriculture sec § İngilizcesi : dry farming] Tarım in bir nevi.

kurucu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fondateur § İngilizcesi : promoter] Şirketi kuran, vücude getiren kimse.

kuruluş masrafları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais de fondation § İngilizcesi : organization expenses] Teşekkül dolayısiyle yapılan işlemleri içeren masraflar.

lehdar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bénéficiaire § İngilizcesi : beneficiary] Bir senet, poliçe, çek bedelini alan kimse.

lehdar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bénéficiaire, preneur § İngilizcesi : beneficiary] Poliçe bedelinin kendisine tediye edilmesi senet metninde yazılı olan kimse. Sigorta poliçesinden faydalanan.

likidasyon, tasfiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : liquidation, mise en vente § İngilizcesi : clearance sale; sales] Yüksek fiyatla zor satılan geçmiş, çeşidi kalmamış malların ucuz fiyatla satışa çıkarılması. Tasfiye. Bu gibi mallara fransızcada fin de série, restants, soldes gibi isimler verilir. Büyük mağazalar (ve perakendeci büyük tüccarlar senenin bazı mevsimlerinde tasfiye yaparlar. Mamafi, tasfiye, gittikçe mahiyetini kaybetmekte ve bu nam altında yapılan alel’ade bir satış şeklini almaktadır.

lîkit kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : disponibilités § İngilizcesi : liquid asset] Bir teşebbüsün, tediyelerde bulunmak üzere, derhal kullanabileceği gayri menkullerin heyeti umumiyeti. Likid kıymetler kasadaki para, bankalardaki depo hesabı gibi kıymetlerdir.

lıman = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : port § İngilizcesi : harbor] Gemilerin barındıkları, yolcu alıp boşalttıkları yer.

liman resmi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit de port § İngilizcesi : harbor dues, groundage] Gemilerin limanda durmak, demirlemek için verdikleri para.

limana uğramak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : toucher un port § İngilizcesi : to touch at a port] Yolcu veya yükünü boşaltmak, veya yüklemek üzere limana girmek.

limit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : limite § İngilizcesi : limit] Had, hudud, mesuliyet sınırı, azamî fiyat, kredi limiti.

lımited = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : limité § İngilizcesi : limited] İngilizce mahdut anlamına gelirŞirket unvanlarmın sonuna ilave edilir.

lımited şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société limité § İngilizcesi : company limited] Bu unvan altmda müteşekkil, sermayesi eshama taksim edilmemiş, her ortağın mesuliyeti şirkete koyduğu sermaye ile mahdut olan şirkete denir. Mesuliyeti sınırlı şirket demektir.

lisans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : licence, patente § İngilizcesi : licence] Her hangi bir işin veya Ticari muamelenin icrası için Devlet makamları tarafından verilen müsaade.

liste = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : liste § İngilizcesi : schedule] Cetvel, tarife, program.

lokavt = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lock out § İngilizcesi : lockout] İş sahibinin, iş verenin, işçileri toptan işlerinden çıkarması.

lüzumu halinde = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en cas de besoin § İngilizcesi : in case of need] Poliçe üzerine yazılan ve icabında poliçenin kimin tarafmdan tediye edileceği veya kefaleti bildiren kayıt.

maaş = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : appointement § İngilizcesi : pay, salary] Bir hizmet karşılığında çalışan kimseye verilen aylık ücret.

maaş bordrosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bordereau d’appointement § İngilizcesi : pay bili] Memur ve müstahdemlerin maaş miktarlarının, vergilerinin, tevkifatmı gösteren ve tediyeye esas olan cetvel.

maaş hesapları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte des appointements § İngilizcesi : pay roll records] Maaş hesaplarının kayıt ve takip edildiği defter.

maddî teminat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : crédit réel § İngilizcesi : collateral] Bir borca karşı verilen aynî teminat. Borcu karşılamak için vücude getirilen menkul ve gayri menkul rehin.

madenî para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etalon métalique § İngilizcesi : specie] Sikke, altın, gümüş para.

mahdut mesuliyetli şirket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société à responsabilité limité § İngilizcesi : limited, liability company] Ortaklarının mesuliyeti hudutlu şirket.

mahkeme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tribunal § İngilizcesi : court of justice] Kaza yetkisi ile vazifelendirilmiş merci.

mahreç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : débouché § İngilizcesi : trade opening, outlet] Bir mıntaka veya bir ülkenin tabiî mahsullerini veya mamûllerini sarf eden veya sarfa müsait bulunan mıntaka veya ülke.

mahrem, gizli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : confidentiel § İngilizcesi : confidential] Gizli emir ve yazılar. Zata özgü olarak gönderilen mektuplar. Muhatabından başkasının görmemesi gereken yazılar, mektuplar.

mahsuben, alelhesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acompte § İngilizcesi : on account] Hesaba mahsuben verilen bir miktar para. Borcun bir kısmının ödenmesi.

mahsul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : produit § İngilizcesi : product] Meydana gelen, üretim edilen mal.

mahsup = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compensation § İngilizcesi : set off] Takas. Yereceğini, alacağı ile sayışmaKarşılıklı para ve aynı cinsten misli şeylere ait muaccel alacakların yekdiğerini ifna etmesi.

mahsup, tasfiye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : elimination § İngilizcesi : elimination] Her hangi bir hesabı mahsup veya bir kaydı terkin veya bir senedin bedelini ödeyerek hesabı kapatma ve tasfiye etmek.

mahsur hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte bloqué § İngilizcesi : blockaded account] Sahibinin her hangi bir sebeple parasını çekemeyeceği bir hesaptır.

mahsur para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : argent bloqué § İngilizcesi : blocked currency] Yabancı bir ülke parasına tahvil edilmesi kanun veya sair suretle yasak edilen paraya konulan İdarî ihtiyati hacizBankada mevcut paranın kullanılmaması için adlî makamlar tarafından konulan muvakkat haciz.

makbuz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pièce justificative § İngilizcesi : voucher] Senet, vesika, evrakı müsbite.

maksimum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : maximum § İngilizcesi : maximum] Lâtince azamî, en yüksek anlamına kullanılır. Beynelmilel bir tabirdir.

maktu fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix fixe § İngilizcesi : fixed price] Her hangi bir indirmeye ve iskontoya tabi olmayan fiyat.

maktu fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix fixe § İngilizcesi : list price] Katalog fiyatıPazarlık konusu olmayan fiyat.

mal anlaşması = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contrat des produits § İngilizcesi : commodity agreement] Normal talepten fazla üretim edilen malların sureti tevzii ve mübadelesi. İstihsal, ihracat ve fiyatların tesbiti.

mal sahibi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : propriétaire § İngilizcesi : proprietor] Malı, emlâki bulunan kimse.

mal, emtia = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marchandises § İngilizcesi : goods, merchendise] İmâl edilen, topraktan veya sudan çıkarılan her türlü madde veya eşya. Satılabilen, satışa arz edilebilen, bir yerden başka bir yere nakil edilebilen veya ambalaj veya depoya konulabilen mamûller veya mahsuller.

malî = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fiscal § İngilizcesi : fiscal] Para ve kredi mevzuuna ait hususlar.

malî amortisman = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amortissement financier § İngilizcesi : dept amortization] Bir şirket sermayesinin veya istikraz sermayesinin amortismanı ile alâkadardır. Anonim şirketlerde sermaye (hisse senetleri) ile istikraz sermayesinin ise genellikle (tahviller) ile temsil edilir. Şirketlerin bir kaç yıl içinde itfası gereken istikrazları bu mülâhazalarla alâkadar değildir. Ancak, bazı tesisler dolayısiyle uzu vadelerle borçlanılan tutarın amortismanı da bu mefhumlarla kıyas edilebilir. Bunların haricinde muhtelif hakları temsil eden bazı esham vardır ki bunlar da amorti edilebilir veya borsalarda satın alınabilir. Bu amortismanlar da en mantıkî olarak kullanılan şekil kur’a çekilmesi veya iyi bir hesaba dayanan artan oranlı amortisman tablosudur. Hisse senetlerinde ve eshamda amortisman mecburî olmadığı için tatbik edilen bir çok usuller arasında, mümkün oldukça genellikle mübayaaya tevessül edilmektedir.

malî inhisar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monopol fiscal § İngilizcesi : fiscal monopoly] Malî maksatlarla gelir temin etmek üzere Hükümet tarafından kurulan ve bazı maddeler alıp satmak için vücude getirilen inhisar .

malî yıl = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : année fiscale § İngilizcesi : fiscal year] Hesap senesi takvim yılı ile her zaman bir olmayan malî hesap devresi.

malî yıl = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : année fiscale § İngilizcesi : fiscal year] Devlet bütçesi ve vergiler için kabul edilen yıl.

maliye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : finance § İngilizcesi : finance] Varidatın tahakkuk ve tahsili ve masrafların tesviyesi ile uğraşan iktisadın bir şubesi. Devlet mâliyesi (Kamusal Finans) ve özel maliye (Özel Finans) diye ayrılır. Maliye, türlü para meseleleri ile ilgilenir.

maliye vekaleti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : minister des finances § İngilizcesi : ministry of finance] Devletin umum masraflarını karşılamak üzere gelir kaynakları bulmak ve gelirleri toplayarak masrafları karşılamak, vergi ihdas etmek, Hazine işlemleri ile uğraşmak gibi Devletin malî işlerini yürüten Vekalet.

maliyeci = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : financier § İngilizcesi : finacier] Malî işlemleri idare eden, sermaye işleri ile uğraşan kimse.

maliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de reveient § İngilizcesi : cost] Bir malm üretiminde kullanılan ham madde ve işçilik ile makine, amortisman, genel masraflar gibi her türlü üretim masraflarının tutarıdır.

maliyet cetveli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fiche de fabrication § İngilizcesi : cost sheet] Bir malın üretimindeki maliyet unsurlarını müfredatlı olarak gösteren cetvel.

maliyet esası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : base de prix de revient § İngilizcesi : cost basis] Masrafların kayıtlarında esas olarak alınan kıymet.

maliyet hesaplar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptes de sections § İngilizcesi : cost accounts] Malların üretim ve tevziine ait kayıtlardan müteşekkil bir grup hesaplar.

maliyet muhasebesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptabilité industrielle § İngilizcesi : cost accounting] Carî maliyetleri ve işlemlerini hesap ve kayıt eden muhasebe usulü.

maliyet sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : système de prix de revient § İngilizcesi : cost system] Maliyet fiyatları işlem ve hizmetlerinin hesaplandığı sistem.

maluliyet tazminatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : indemnité d’impuissance § İngilizcesi : disability benefits] Her hangi bir sebeple malûl olup çalışamayacak durumda olanlara verilen para, maaş.

malumat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : donnée § İngilizcesi : data] Verilen bilgi. Mal hakkında verilen izahat.

mamelek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : patrimoine § İngilizcesi : estate] Mülk, miras, tereke, gayri menkuller, para ile ölçülebilen hak ve borçlarm hepsi.

mamul mallar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : produits manifacturés § İngilizcesi : finished goods] İmalâtı tamamlanıp, depoya konan ve satılmak üzere piyasaya şevke hazır mallar.

manifesto = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : manifeste § İngilizcesi : manifest] Bir geminin hamule mevcudunu oluşturan malların müfredatını göstermek üzere tüccar gemilerinde tanzimi mecburî olan cetvel.

manken = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mannequin § İngilizcesi : manikin, showform] Mağaza vitrinlerinde elbise , giydirip teşhir edilen yarım veya tam insan heykeli. Büyük mağazalarda elbise giyip müşteriye teşhir edilen ücretli kadınlarada bu isim verilir.

marj, ihtiyat payı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marge, couverture § İngilizcesi : cover] Bir işlemde zarar ihtimaline karşılık olarak bırakılan pay. Sözgelimi, ikraz işlemlerinde alınan rehinin kıymeti, ikraz edilen paradan daima fazla olması gerekir. Aradaki fark, rehinin kıymetten düşmesi ihtimaline karşı teminat olarak mukrizin elinde kalır. Bu farka marj veya ihtiyat payı denir.

marka = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : marque § İngilizcesi : mark] Sevk edilen malın ambalajına konulan alamet. Marka üç kısımdan oluşur: Asıl marka, numara, kontr marka. Marka koymada genellikle şu usul takip edilir : Malı gönderen kimse marka olarak sandık veya balyanın üzerine malı gönderdiği kimsenin isminin ilk harflerini yazdırır. Bunun altına numara koyar. Numaranın altına da malı gönderenin isminin ilk harfleri ve bazen de gönderildiği yer yazılır. Bazen markalara muhtelif özel işaretler ilave edilir.

masraf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dépense § İngilizcesi : expenditure] Para sarf etmek. Bir kıymet elde etmek için malı devretmek. Satın alınan bir şeye karşı verilen paraİstikbaldeki devrelere ait yapılan sarfiyat.

masraf bütçesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : budget de dépenses § İngilizcesi : expense budget] Gelirlere karşılık hesap devresi zarfında yapılacak masrafları veya masraf taahhütlerini gösteren bütçe.

masraf hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte des frais § İngilizcesi : expense account] Yapılan her türlü masrafların kayıt edildiği hesap.

matbua = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : imprimé § İngilizcesi : printed matter] Kataloğ, prospektüs, reklam ve emsali gibi tabedilmiş evrak. Bunlar muhaberattan sayılmadığı için daha ucuz posta ücretine tabidirler. Bu gibi evraka ait posta paketleri üzerine matbua kelimesi yazılır.

matlup = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avoir, crédit § İngilizcesi : credit] Muzaaf usul ile tutulan bir hesabın verdiği değerlerin alacağını teşkil eder. Vezneden çıkan para, vezne hesabının alacağma yazılır. Alacak daima sağ tarafa yazılır. Matlubun aksi zimmettir.

mazruf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pli § İngilizcesi : enclosure] Zarf içinde olan şey, muhteva, mektup.

mecburî istikraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunt forcé § İngilizcesi : forced loan] Devletin tedavüle çıkardığı senetleri kabule ferdleri zorlaması. Bir borcu karşdamak mecburiyeti ile yapılan diğer bir istikraz.

mecburi sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance obligatoire § İngilizcesi : obligatory insurance] Kanundan mütevellit sigorta akdi.

meclis = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : administration § İngilizcesi : board] Bir kurum, fabrika, işletmenin idaresi işlerini tedvir etmek üzere tâyin edilen veya seçilen belirli miktardaki şahıstan mürekkep meclis.

medenî kanun = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : droit civil § İngilizcesi : civil code] Fertlerin haiz oldukları sübjektif hukuka dair kaideleri gösteren, medenî hakları içeren kanun. Fertler arasındaki özel münasebetleri tanzim eden kanun.

mefruşat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mobilier § İngilizcesi : furniture] Koltuk, kanape, sandalya, masa, etajer gibi eşyalar.

melhuz borç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligations possibles § İngilizcesi : conteingent liability] Vukuu melhuz işlemler dolayısiyle meydana gelen borç. İstikbalde bazı şartların tahakkuku ile doğacak borç.

memorandum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : memorandum § İngilizcesi : memorandum] Ticarette kullanılan mektup kâğıdı formasının yarısı kadar kâğıt üzerine genişlemesine yazılan not şeklinde mektup. Muhtıra.

menedici ciro = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : endossement restrictif § İngilizcesi : restrictive endorsement] Çek veya senedin ilerideki işleme konmasını önlemek üzere başkasına devrine engel olacak ciro.

menfaatleri uzlaştırmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : concillier les intérêts § İngilizcesi : to accord the interests] Avantajları anlaştırmak.

menkul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mobilier § İngilizcesi : movable] Eşya ve hayvanlar gibi yer değiştirebilen veya hisse senetleri ve tahvilat gibi kanunî ahkâm ile nakledilebilen mallar.

menkul kıymetler = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeurs mobilières § İngilizcesi : securities] Değerli kâğıt, hisse senedi, tahvil, bono, menkul kıymet, sigorta poliçesi, her nevi Ticari senet.

menkul kıymetler borsası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bourse des valeurs § İngilizcesi : stock exchange] Tacirlerin menkul kıymetler işlemleri yapmak üzere toplandıkları mahal.

menşe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : origine § İngilizcesi : origin] Bir malın üretim edildiği, çıktığı veya geldiği yer.

menşe şahadetnamesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : certificat d’origine § İngilizcesi : certificate of origin] Gönderilen malın hangi ülke malı olduğunu gösteren ve genellikle Ticaret Odaları tarafından verilen şahadetname.

merkez bankası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque centrale § İngilizcesi : central bank] Kâğıt para çıkarma yetkisine sahip, iskonto haddini tesbit, banka kredilerini kontrol ve tanzim, hazine işlemlerini yapmak üzere her ülkenin bünyesine göre teşkil edilen bir kurum.

mes’ul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : responsable § İngilizcesi : liable] Mesuliyet teveccüh eden veya mesuliyet kabul eden kimse.

mesai saatlerinden sonra = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : après la fermeture § İngilizcesi : after hours] Bir bankanın mesai saati bitiminden ve kapılarını kapadıktan sonra yapılan bir işlem için kullanılır.

mesai taksimi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : division du travail § İngilizcesi : division of labour] Sanayide, fabrikacılıkta önemli bir sistem olup bir fabrika işini kısımlara ayırıp her ameleyi bu iş parçalarmdan biri ile mükellef kılmaktan ibarettir. Bu suretle, her amele kendi mahdut işini son derece sürat ve maharetle başarabilir.

mesajeri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : messageries § İngilizcesi : cartage goods] Trenle sevk edilip genellikle özel bir kamyon servisi vasıtasiyle ikametgâha teslim edilen eşya.

mesken = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : maison § İngilizcesi : home] Firma, takas odası, menkul kıymetler borsası, banka binası.

mesken tazminatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : indemnité pour logement § İngilizcesi : allowance for lodging] Maaştan başka ikamet masrafı olarak ayrıca verilen tazminat.

meşkuk alacak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : créance douteuse § İngilizcesi : doubtful debt] Vadeleri geldiği halde ödenmemiş bulunan borçlar.

meskukat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie métallique § İngilizcesi : metalic currency] Madenden basılan para.

meslekî sır = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : secret professionel § İngilizcesi : professional secrets] Her hangi bir meslek veya sanatın icrası sırasında öğrenilen sır.

mesuliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : responsabilité § İngilizcesi : liability] Başkasına bir zarar vermesi halinde bu zararı tazmin ve telafi mecburiyeti.

mesuliyet sigortası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : assurance de responsabilité des ouvriers § İngilizcesi : employer’s liability insurance] İşçilerin yapacakları mesuliyeti mucip olaya karşı sigortalanması.

metre = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mètre § İngilizcesi : mertre] Uzunluk ölçüsü. Yüz santimetre. Kutuplardan Ekvatora kadar olan mesafenin on milyonda biri.

metre sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : système métrique § İngilizcesi : metric system] Avrupa ülkelerinde kullanılan ağırlık ve uzunluk ile satıh, hacim ölçmeğe özgü sistem.

mevcudat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif § İngilizcesi : assets] Mevcut kıymetler. Kurumun para ile değerlendirilebilen mallar ve haklarının bütünü.

mevcudat, matlubat veya aktif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif, avcir § İngilizcesi : assets] Tahsili mümkün alacaklar da dahil olduğu halde bir şahsın veya bir teşebbüsün belirli bir zamandaki menkul ve gayri menkul malların hepsine nakit olarak tesbit edilmiş kıymet.

mevduat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de dépôt, dépôt en banque § İngilizcesi : deposit account, bank deposit] Bankalarda vadeli, vadesiz, ihbarlı olarak yatırılan paralar için açılan hesaplarBankalar, karşılığında faiz vermek şartiyle par mevduatı kabul ederlerBunun üç şekli vrdır: 1. Vadesiz mevduat veya çek hesabı - Compte à Vue, Compte Chèque - Drawing Account: Vadesiz mevduat, sahibi tarafından önceden haber verilmeksizin, istenildiği anda kısmen veya tamamen geri almabilir. Onun için vadesiz mevduat hesabı, carî hesaptan farksızdır. 2. İhbarlı Mevduat Hesabı - Compte à Préavis - Deposit Account: Ne miktar para çekmek istenildiği on gün, yirmi gün gibi belirli bir zaman evvel bankaya bildirmek şartiyle açılan mevduat hesabı. 3. Sabit vadeli mevduat hesabı - Compte à Echéance Fixe - Fixed Terme Deposit: Altı ay, bir yıl, iki yıl gibi belirli bir vade ile bankaya yatırılan paraya sabit vadeli mevduat ve bunun hesabına da sabit vadeli mevduat hesabı denir. Bu taktirde, banka mevduat sahibine fazla faiz verir. Esham ve Tahvilat mevduatı: Bankalara esham ve tahvilat muhtelif maksatlarla emanet edilir. Çalınma, yanma, ve sair tehlikelerden emin bulundurmak, bankadan yapılan istikraza karşı teminat teşkil etmek, bir şirketin genel hey’- etine girebilmek için o şirket hisselerinden belirli bir miktarı bankaya verilerek karşılığında almacak ilmühaberle o kadar hisseye sahip olduğunu ispat etmek. ilh Emanet suretiyle bankaya verilen eshamın faizini, vadesi geldiğinde, sahibi namına banka tahsil edip sahibinin hesabına geçirir. Bankaların kabul ettikleri başlıca maddeler nakit, esham ve tahvilattır. Diğer değerli eşya, bankanm müşterilere kira ile verdiği kilitli özel kasalarda saklanır. Banka, bu kasaların içindekilerle alâkadar olmaz.

mevduat bankası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque de dépôt § İngilizcesi : bank of deposit] Mevduat kabul eden banka. Tedavül bankasından tefrik için kullanılan bir tabirdir.

mevduat bankası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque de dépôt § İngilizcesi : bank of deposit] Mevduat şeklinde para kabul edip bunları işletmeyi iş edinen banka.

mevzuat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : loi § İngilizcesi : laws] Kanun ve nizamname.

mıntaka = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : zone § İngilizcesi : zone] Belirli bir toprak parçası. Bölge.

miras = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : héritage § İngilizcesi : inheritance] Bir şahsın ölümünde mirasçılarına intikal eden bütün mal, hak ve borçlar.

mirasçı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : héritier § İngilizcesi : heis] Kendisine miras intikal eden kimse.

miyar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : critérium § İngilizcesi : criterion] Standart, ölçü, mümeyyiz vasıf, kalite, miktar, ve kıymetin belirli ölçüsü.

mizan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : balance § İngilizcesi : balance] Bir kurum muhasebesinde, bütün hesapların zimmet ve matlup yekûnlarının mecmuunu ayrı ayrı olarak yekûn hanesinde ve bu yekûnların zimmet ve matlup bakiyelerinin yekûnlarını ayrı ayrı olarak bakiye hanesinde gösteren ve genellikle ayda bir tanzim edilen cetvel. Muzaaf usulde, her zimmet için bir matlup ve her matlup için bir zimmet olduğundan, mizanın gerek yekûn, gerek bakiye hanelerinin zimmet ve matlup yekûnları birbirine eşit olur.

monometalizm = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monométallisme § İngilizcesi : monometalism] Parada tek maden esası. Altın veya gümüş gibi münhasıran bir madeni esas sayan ve yalnız o madenin zarphanede zarp edilmesi usulü.

moratoryum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : moratorium § İngilizcesi : moratorium] Buhranlı zamanlarda bütün ülkeye veya bir kısmına ait olmak üzere borçların ödenmelerinin tecili.

muafiyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : exemption, franchise § İngilizcesi : exemption, franchise] Bazı şahısların, veya bir takım maddelerin ve emtianın kanun hükümleri ile resim ve vergiden devamlı veya muvakkat olarak af ve istisna edilmesi. Bazı belirli ahvalde sigcrtacınm zayiatın tazmin ile mükellef tutulmaması. genel avarya ne kadar az olursa olsun, sigortacı tarafından tazmin edilir. Özel avaryada sigortacının zayiatı tazmin etmesi için bu zayiatın belirli bir haddi bulunması icab eder.

muamele vergisi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : impôt de transaction § İngilizcesi : transaction tax] işlem vergisi, gider vergisi.

muavin defter = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : grand livre auxiliaire § İngilizcesi : subsidiary ledger] Muhasebede yardımcı defter.

muayene = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inspection § İngilizcesi : inspection] Kontrol, muayene, murakaba, teftiş.

mübadele vasıtası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intermédiaire de l’echange § İngilizcesi : medium of exchange] Paranın dört fonksiyonundan biri tedavül vasıtası olma hassası.

mubayaa emri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ordre d’achat § İngilizcesi : purchase order] Satın alma emri. Belirli malların şahsa teslimi için verilen emir.

mücbir sebep = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : force majeure § İngilizcesi : act of god] Haricî bir tesirden ileri gelen. Önceden nazara alınmasına olanak bulunmayan hadise. Tabiî kuvvetlerden veya üçüncü bir şahsın fiilinden ileri gelen hadise. İnsan gücünün ve aldığı tedbirlerle önüne geçemediği ahval ve hadiseler. Sözgelimi hamule senedindeki esbabı mücbire kaydının anlamı da denizde muhatara ve tehlikelerin insan kudretinin kontrol ve mümanaatının dışında olduğunu ifade etmesidir.

mücehhez = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : armateur § İngilizcesi : shipowner] Sahibi olduğu veya başkasına kiralayıp mürettebat ve her türlü malzeme ve teçhizatı ikmal ederek denize açılabilecek bir hale getirdiği bir gemiyi işleten veya bir başkasma kiraya veren kimse.

mudi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : déposant § İngilizcesi : depositor] Para yatıran, bankaya para tevdi eden kimse.

müdür = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : directeur § İngilizcesi : director] Bir teşekkülün idare mesuliyetini deruhte eden, üzerine alan kimse.

müeccel borç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunt à terme § İngilizcesi : deferred liability] Uzun vadeli borç.

müeccel para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : paiement echelonnés § İngilizcesi : deferred annuity] Belirli bir müddetin bitiminden sonra tediye edilmeğe başlanacak para. Şarta bağlı senelik taksit.

müessis = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fondateur § İngilizcesi : founder] Bir teşekkül, bir kurum, bir varlık kuran vucuda getiren kimse.

müessis hisse senetleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : parts de fondateurs § İngilizcesi : founders shares] Tesis hizmeti karşılığı olarak temettüe iştiraki temin eden nama muharrer hisse senetleri. Sahibine, sermaye ve idareye iştirak hakkı vermez.

müessise verilen para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avancement à fondateur § İngilizcesi : promotion money] Kurucu payı olarak müessislere verilen avans.

müeyyet akreditif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de crédit confirmé § İngilizcesi : confirmed lettre of credit] Muhabir bankaların mesuliyet ve taahhüt altına girdiği akreditif.

müfettiş = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inspecteur § İngilizcesi : inspector] Işlemleri, hesapları tetkik ve kontrol ve teftiş eden kimse.

müflis = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : failli § İngilizcesi : bankrupt] Borçlarını ödemeye ve taahhütlerini ifaya muktedir olamayan. İflâsına hüküm olunan firma veya şahıs.

muhabir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : correspondant § İngilizcesi : correspondant] Ticari münasebat dolayısiyle muhaberede bulunulan kimse.

muhabir banka = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : banque orrespondante § İngilizcesi : correspondent bank] Bir bankanın, gerek ülke içinde, gerekse ülke dışmda münasebette bulunduğu banka.

muhammin = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : estimateur, appréciateur § İngilizcesi : valuer] Bir şeye fiyat veya kıymet takdir eden kimseMenkul veya gayri menkulün değerini tahmin etmek ve hesaplamak için tâyin edilen ihtisas sahibi kimse.

muhasebe = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tenue de livre § İngilizcesi : bookkeeping] Kurumların bütün işlemlerini tespit için tutulması gereken defterlerle tatbiki gereken kural ve ilkeler ilmi.

muhasebe değeri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : evaluation comptable § İngilizcesi : accounting valuation] Değerlerin ve her türlü masrafların para ile ifade edilen değeri, maliyeti.

muhasebe dışı envanter = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : inventaire hors comptable § İngilizcesi : physical inventory] İşletmede mevcut her türlü menkul ve gayri menkullerin sayma, tartma, ölçme suretiyle yapılan maddî envanter.

muhasebe el kitabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : memorial § İngilizcesi : accounting] Muhasebe usul ve sistemlerinden bahseden kitap veya rehber.

muhasebe ilkeleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : principes de la comptabilité § İngilizcesi : accounting principles] Muhasebenin teorik ve pratik temellere istinat eden doktrin.

muhasebe işlemleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transaction comptable § İngilizcesi : accounting transaction] Muhasebe kayıtlarına intikal edecek her türlü işlemlerdir. Amortisman, maliyet, münakale, düzeltme işlemleri gibi.

muhasebe kontrolü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : control de la comptabilité § İngilizcesi : accounting control] Hesabın sıhhatini, doğruluğunu, intizamını kontrol için yapılan işlem.

muhasebe memuru = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : teneur de livres § İngilizcesi : bookkeeper] Muhasebe defterlerini tutan, kayıtlarını işleyen memur.

muhasebe mütehasssısı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expert comptable § İngilizcesi : chartered accountant] Muhasebe vaziyet, teşkilât ve muamelâtı hakkında bilgi sahibi olan ve bu mevzuda tetkikat yapıp rapor veren kimse.

muhasebe sistemi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : système de la comptabilité § İngilizcesi : accounting system] Hesapların tasnifinde, defterlerde ve işlemlerinde kabul edilen usul.

muhasebe ünitesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : unité comptable § İngilizcesi : accounting unit] Bir muhasebe sistemine mevzu olan kurum, teşebbüs, fabrika, ilh. . . gibi şeyler.

muhasebe usulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : procédé de la comptabilité § İngilizcesi : accounting procedure] Muhasebedeki kayıt usulleri, bir muhasebe sisteminde carî olan günlük kayıt metodları.

muhasebeci = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptable § İngilizcesi : accountant] Muhasebeyi idare eden, muhasebe ilminde ihtisas sahibi olan kimse.

muhasip = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptable § İngilizcesi : accountant] Muhasebede ihtisası olan kimse. Hesap uzmanı. genel mânada muhasebe servisinde maaşla istihdam edilen kimse. Daha dar mânada küçük ve orta büyüklükte bir teşebbüste yalnız olarak veya defter tutan muhasebe memurları yardımı ile veya büyük teşebbüste muhasebenin bir kısmını tutabilecek evsafı haiz bulunan memur.

muhatap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : tiré § İngilizcesi : drawee] Senet, poliçe, çek bedelini tediye edecek kimse.

muhatara, tehlike = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : risque § İngilizcesi : risk] Sigorta edilen kimsenin maruz bulunduğu ve sigortacının da sözleşme hükümlerine göre tazminini taahhüt ettiği zarar ve ziyan.

muhtar tarife = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : autonome système § İngilizcesi : autonomous tariff system] Tamamen teşrii organın vücude getirdiği tarife olup Ticari anlaşmalara istinat etmemektedir.

muhtasar bilanço = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan condensée § İngilizcesi : condensed balance sheet] Malî durumun muhtasar bir manzarasını gösteren bilanço.

muhtasar bilançosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan condansé § İngilizcesi : condensed balance sheet] Kendilerine bağlı hesaplar birleştirilmek suretiyle genel bir kaç hesaba inhisar ettirilen bilanço.

muhtıra = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mémorandum § İngilizcesi : memorandum] Her hangi bir işlem hakkında muhtasar ve yazılı not.

mühür = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sceau § İngilizcesi : seal] Firmanın, sahibinin ismini taşıyan damga.

mukabil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contre § İngilizcesi : contra] Diğer taraf, karşı, zıt.

mukabil dâva = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pretention opposée § İngilizcesi : counterclaim] Dâva edilen kimsenin açtığı mukabil dâva.

mukabil hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de contre partie § İngilizcesi : contra account] Birbirini ifna yok edici hesaplar.

mukabil teminat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : contre garantie § İngilizcesi : counter guaranty] Rucua kefilBorçludan alacağmı alamayan kefile kefalet eden kimse. Bankaların verdikleri teminata mukabil bu teminatı sağlamlaştırmak için elde ettikleri mukabil teminat.

mükâfat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prime § İngilizcesi : premium] Sigorta ettirenin ödediği ücret. Hisse senetlerinin ihraç fiyatmdan fazla kıymet kazanmaları. İkramiye, prim.

mukayeseli bilançolar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilans comparés § İngilizcesi : comparative balance sheets] Bir şirketin, bir kurumun , bir bankanın muhtelif tarihli bilançolarının veya muhtelif teşekküllerin aynı tarihi taşıyan bilançolarınm birbiri ile mukayeseleri.

mukayeseli bilançosu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilans comparés § İngilizcesi : comparative banlance sheet] Mukayese ve mütalâayı kolaylaştırmak üzere birbirlerine benzeyen unsurları ve hesapları birbiri arkasına sıralanmış bilanço.

mükerrer sigorta, reasürans = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : réassurance § İngilizcesi : reinsurance] Bir sigortacının bizzat sigorta ettiği tehlikeleri kısmen veya tamamen başka bir sigortacıya sigorta ettirmesi. Son zamanlarda tehlikelerin sigorta şirketleri arasında taksimi işi çok ilerlemiş ve bu suretle reasürans, her nevi sigorta işlemlerinin günden güne inkişafında sebep haline gelmiştir. Tehlike büyük olunca bunun bir kısmı bir mükerrer sigortaya devir edilmekte, o da kendisine devir edilen Bu kısmı diğer mükerrer sigortacılarla paylaşmaktadır. Reasürans ya nisbî (Réassurance au Prorata) olur veya bir hadden sonra reasürans (Reassurance au second risque) şeklinde olurNisbî reasüransta sigortacı temin ettiği tutarın Sözgelimi beşte birisine kadar olan kısmını ödemekle mükellef olur. Ve beşte dördünü mükerrer sigortacıya devreder. Bu taktirde, sigortacı ile mükerrer sigortacı vuku bulacak zararı 1/5 ve 4/5 nisbetinde öderler. Bu hadden sonra reasürans halinde sigortacı Sözgelimi 20. 000 liralık bir sigortada 5. 000 liraya kadar olan zararı bizzat öder ve zarar 5. 000 lirayı tecavüz ettiği taktirde 5. 000 lirayı yine sigortacı ve fazlasını da mükerrer sigortacı tazmin eder.

mükerrer vergi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : double impôt § İngilizcesi : double taxation] Bir vergi matrahının aynı ülkede veya iki ayrı ülkede iki defa vergiye tabi tutulması.

mülk hakkı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : propriété, patrimoine § İngilizcesi : property] Emlâk, arazi, menkul, gayri menkul mallar, mülkiyet mevzuuna girebilen maddî eşya ile bütün haklar. Mamelek.

mülk sahibi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : propriétaire § İngilizcesi : proprietor, freeholder] Mülkiyet hakkına sahip kimse. Toprak ve binaya malik olan.

mümessil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : représentant § İngilizcesi : representative] Başkası namına mal satmağa memur kimseMümessilin, ekseriya, acentenin olduğu gibi, memuru, mağazası ve malı bulunmaz.

münakale = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : virement § İngilizcesi : clearing] Bir tutarın bulunduğu hesaptan başka bir hesaba geçirmek için yapılan işlem. Aynı bankada hesaplan bulunan iki şahıs birbirine yapacakları tediyeleri bankaya emir vererek münakale suretiyle yaptırırlar.

münakaşa = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : adjudication § İngilizcesi : submission] Devlete veya özel bir kuruma aît hizmetin ifasına en ehven şartlarla talip olan kimseye vermek suretiyle yapılan işlem.

münasefe hesabı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte à demi § İngilizcesi : joint account] Kâr ve zararı münasefeye tabi olmak üzere bir banka veya bir kurumun bir ticarethane ile giriştiği Ticari işleme özgü olarak açtığı hesap.

murabaha = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : usure § İngilizcesi : usury] Kanunî haddinden fazla fahiş faiz alma.

murahhas âza = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : directeur gérant § İngilizcesi : managing director] Anonim şirketlerde idare meclisinin kararı ile kendisine idare yetkisi verilen kimse.

murakaba = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : audition, vérification § İngilizcesi : audit] Hesapları teftiş ve kontrolMüfettiş ve mürakipler tarafından hesap ve işlemlerin yolunda cereyan edip etmediğini tetkik.

murakıp = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vérificateur § İngilizcesi : auditor] Müfettiş. Hesap işlerini murakabe için görevlendirilen murakıp.

murakıp raporu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : rapport de vérificateur § İngilizcesi : audit report] Murakıplar tarafından idare meclisine veya genel hey’ete verilen rapor.

mürekkep iskonto = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : escompte composé § İngilizcesi : compount discount] Müstakbel ödeme veya ödemelerin fazlası, bugünkü değerlerinin üstünde olarak yapılması.

murs il = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expéditeur § İngilizcesi : forwarding agent] Satılmak veya diğer sebeplerle başkasına mal gönderen kimse.

mürselunileyh = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : destinataire, receveur § İngilizcesi : recipient, receiver] Kendisine mal gönderilen kimse. Malı almağa yetkili olan şahıs.

müruriye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : péage § İngilizcesi : toll] Geçiş resmi. Gemilerin kanaldan, vasıtaların köprüden geçerken ödedikleri para.

müruru zaman = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prescription § İngilizcesi : prescription] Kanunun tâyin ettiği koşullar dairesinde belirli bir müddet geçtikten sonra bir mükellefiyetten kurtulma keyfiyeti.

musaddak çek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : chèque certifié § İngilizcesi : certified check] Bir banka tarafmdan, karşılığı mevcut olduğu tastik edilen çek. Vizeli çek.

müsadere = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : confiscation, saisie § İngilizcesi : confiscation] Bir kimsenin mallarına Hükûmet tarafından el konması.

müsadere zaptı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : note de saisie § İngilizcesi : seizure note] Kaçak veya gümrüğe tabi eşyanm müsaderesinde doldurulan formül.

müşavir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : conseiller § İngilizcesi : adviser] İhtisasa taallûk eden hususlarda mütalâa beyan edebilecek kabiliyette olan kimse.

müseccel hisse = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : action inscrit § İngilizcesi : inscirbed stock] Hisse senedi çıkanlmayarak hissedarların isimlerinin bir deftere kayıd ve tescil edilmesi.

müstahdem, işçi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ouvrier, employée § İngilizcesi : workman] Çalışan kimseÜcret, aylık karşılığında çalıştırılan kimse.

mustasıl = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : producteur § İngilizcesi : producer] Bir maddeyi imal, üretim eden, meydana getiren kimse.

müstehlik = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consommateur § İngilizcesi : consumer] Yiyecek ve diğer mal ve eşyayı sarf ve tüketim eden kimse.

müştemilat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agencements § İngilizcesi : fixture] Mütemmim cüzü, teferruat.

müşterek bilanço, malî durum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilans réunis et situation financière § İngilizcesi : combined financial statement] Aktif, pasif, gelir ve giderlerin bilançoda gösterilmesi.

müşterek borç = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : responsabilité solidaire § İngilizcesi : joint liability] Aynı nisbette borç. Müteselsil mesuliyet.

müşterek hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte indivis ou collectif § İngilizcesi : undivided account] Aralarındaki şirket dolayısiyle bir takım mudiler namına açılan, ya bütün mudilerin birlikte veyahut hepsini temsilen vekiller tarafından para çekebilecekleri hesaptır.

müşterek sigorta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : double assurance § İngilizcesi : joint insurance] Bir malın birden fazla sigortacı tarafından sigorta edilmesi.

müşteri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : client, acheteur § İngilizcesi : buyer, customer] Bir şeyi satın alan kimse. Aynı ticarethaneden mal almayı veya daima aynı avukata, doktora ilh. . müracaat etmeyi adet edinmiş kimseye de müşteri denir.

mutabakat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : accord § İngilizcesi : balancing] Defter, cetvel, hesaplar arasında uyarlık temin etme. Belirli bir zaman sonunda elde edilen kâr ve zararı tesbit etmek üzere kurum tarafından muzaaf usule göre zimmet ve matlup kısımların kapatılması ve mutabakat temin olunması.

müteahhit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : entrepreneur § İngilizcesi : contractor] Belirli bir bedel karşılığında ve belirli bir zaman zarfında Devlete veya efrada ait bir hizmetin ifasını veya belirli bazı madde ve eşyanın sözleşme ile üstüne almış olan kimse.

mütedavil kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeurs réalisables § İngilizcesi : current asset] Kısa bir zamanda kolaylıkla paraya çevrilebilecek olan kıymet.

mütedavil sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fonds de roulement § İngilizcesi : rolling funds] Malzeme, ham maddeler satın alınması, maaşlar, masraflar gibi Ticari, sınaî bir kurumun carî masraflarına karşılık olarak daima sarfa hazır olan para.

mütemmim nakit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie d’appoint § İngilizcesi : odd money] Alacaklının mahdut miktarda kabulüne mecbur olduğu nakitEsas naktin (monnaie normale) zıddıdır.

müteneffi, lehdar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bénéficiaire, § İngilizcesi : beneficiary] Sigorta poliçesinden, senetten ve emsali kıymetlerden faydalanan kimse.

müterakim kâr = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bénéfices accumulés § İngilizcesi : accumulated income] Hissedarlara henüz dağıtılmamış olan safî kâr.

müterakim temettü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividend accumulé § İngilizcesi : accumulated dividend] Vadelerinde hissedarlara dağıtılmayarak ve şirketin borcu olarak müteakip senelerde dağıtılmak üzere muhafaza edilen birikmiş temettüler.

müterakim temettü, dağıtılmamış temettü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividend non distribué § İngilizcesi : accumulated dividend] Vadesinde dağıtılmayan ve şirketin borcu olarak istikbalde dağıtılacak olan birikmiş temettü.

müteşebbis = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : entrepreneur § İngilizcesi : entrepreneur] Bir işin mesuliyeti, teşkilât, idare ve riskini üzerine alan şahıs.

müteselsil borçlular = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : débiteurs solidaires § İngilizcesi : joint debtors] Alacaklıya karşı borcun tamamından müteselsil mesul olan kimseler.

müteselsil kefalet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : garantie solidaire § İngilizcesi : joint guaranty] Borçlu ile birlikte borcun ödenmesini taahhüt etme. Alacaklı dilerse borçluya, dilerse kefile müracaat edebilir.

müteselsil kefil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : garant solidaire § İngilizcesi : joint garantor] Borçlu ile birlikte borcun ifasını müşterek ve müteselsil kefil sıfatiyle deruhte eden kimse.

mütevelli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mandataire § İngilizcesi : trustee] Yeddiemin, mutemet.

mutlak mesuliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : responsabilité absolue § İngilizcesi : primary liability] Bir senet borcunu tediye etmekle mükellef olanın mesuliyeti veya borcu.

muvakkat aktif = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : actif transitoire § İngilizcesi : deferred charges] Müteakip bilanço senesine ait olmak üzere cârî yıl içinde ödenen masraflar mecmuu. Peşin ödenen masraflar gibi.

muvakkat anlaşma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : accord provisoire § İngilizcesi : modus vivendi] İki ülke arasındaki muvakkat mahiyette gümrük ve ticaret anlaşmaları.

muvakkat bilanço = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan provisoire § İngilizcesi : temporary balance sheet] Tadil veya tanzim edilmesi icap eden hesapları içeren bilanço.

muvakkat bilanço = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bilan provisoire § İngilizcesi : preliminary balance sheet] Hesapların iptidaî vaziyetini görüp kesin bilançoya esas olacak münakaleler yapılmak üzere çıkarılan vaziyet.

muvakkat fatura = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facture provisoire § İngilizcesi : provisional invoice] Bilâhare kesin faturada tashih ve ikmal edilmek üzere bazı unsurları ihtiyat kaydiyle doldurulan veya açık bırakılan fatura. Sözgelimi, mal, yükleme mahallindeki vezni üzerinden (sur poids d’embarquement) satılmış ise bu vezin malûm olduğundan kesin fatura tanzim edilebilir. Şayet, mal boşaltma yerindeki vezin üzerinden (sur poids de débarquement) satılmış ise malın vezni ancak yerine vasıl olduktan sonra malûm olacağından, ilk önce malın yükleme yerindeki vezni üzerinden muvakkat fatura tanzim edilir. Mal yerine gidip de alıcıya teslim edildiği zaman muvakkat faturaya nazaran çıkacak noksanı nazarı itibare alarak tanzim edilen faturaya da son fatura, (Facture finale - final incoive) denir.

muvakkat hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de passage, provisoire, transitoire § İngilizcesi : suspense account] Gelip geçici bir müşteri veya devamlı ve tevali etmeyen işlemlere ait olup kısa zamanda kapatılmak üzere açılan hesaba denir. Bir müşterinin bir banka ile borsa işlemi yapması, bir iki defa senet kırdırması, tahsile senet vermesi gibi.

muvakkat kabul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : admission temporaire § İngilizcesi : temporary admission] Gümrüğe tabi malları bir müddet için ülkeye kabul edip bil’ahare bunları aynen veya şekillerini değiştirerek ihraç etme.

muvakkat makbuz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : titre provisoire § İngilizcesi : scrip] Hisse senedi veya tahvillere talip olanlara veya bedelinin bir kısmını yatıranlara verilen muvakkat vesika.

muvakkat tahvil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : certificat provisoire § İngilizcesi : bond certificate] Henüz basılmamış tahvillere mukabil hamillere verilen muvakkat belge.

muvakkat ve mptavassıt hesaplar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptes provisoire et intermédiaire § İngilizcesi : clearing accounts] Zaman zaman başka hesaplara nakledilmek üzere muvakkat surette bu hesapta bekletilen hesaplar.

muvazaa senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : effet de complaisance § İngilizcesi : accommodation bill] Hatır senedi. Gerçek duruma uymayan, sırf bir kimseye kredi temini maksadiyle tanzim edilen yapma senet.

muvazene temettüü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividend equilibrant § İngilizcesi : equalizing dividend] Temettü tarihlerinin değişmesi dolayısiyle husule gelen haksızlığı giderici temettü.

müvekkil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : client § İngilizcesi : client] Bir avukat, veya müteselsil tâyin veya tevkil eden kimse, ticarette müşteri mânasında kullanılır.

muzaaf usul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptabilité en partie double § İngilizcesi : double entry] Dört aslî sistemi içine alan bir muhasebe kayıt sistemi. Sermaye hesabı, kıymet hesabı, şahıs hesabı, netice hesabı gibi hesaplara istinat eder. Karşılıklı iki hesabın işleyiş esası.

muzaaf usul = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comptabilité en partie double § İngilizcesi : double entry] Her hangi bir hesap muamelesini yalnız bir taraflı olarak kayıt etmeyip muamelenin neticesini gösterecek surette aynı zamanda iki hesaba birden kayıt edilen ve bu suretle kontrolünü kolaylaştıran muhasebe şekil ve usulü. Bütün işlemler bir hesabın zimmetine mukabil diğer bir hesabın matlubuna geçirilmesi usulü.

müzayede = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : enchère § İngilizcesi : bid] Bir şeyin, en yüksek fiyatı verene satılmak üzere umuma aleni olarak satılığa çıkarılması.

nafia işleri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : travaux publics § İngilizcesi : public works] Yollar, köprüler, limanlar gibi âüyiik işler yapılması.

nakdî idahe siyâseti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : politique de la monnaie dirigée § İngilizcesi : politics of currency managment] fiyatların seviyesini büyük temewüçlerden ve binnetice piyasayı buhranlardan vikaye maksadiyle mevcut paranın iştira kuvvetini istenildiği gibi sevk ve idare etmeği tavassur eden siyaset.

nakdî teminat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : garanti pecuniaire § İngilizcesi : pecuniary garanty] Nakdin, teminata karşılığı olarak kullanılması.

nakil şekli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mode de transport § İngilizcesi : mode of conveyance] Bir eşyanın nakli için kabul edilen vasıtanın mahiyeti.

nakil vasıtaları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : moyens de transport § İngilizcesi : means of transportation] genellikle kara nakil vasıtaları kastedilir.

nakil, nakliye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transport § İngilizcesi : conveyance, removal] Bir maddenin bir yerden başka bir yere götürmek hususunda kullanılan genel tabir.

nakit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de caisse § İngilizcesi : cash account] Para hesabı. Tahsil ve tediye edilen paralara ait hesap.

nakit = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie § İngilizcesi : coin, money] Hükümet tarafından tedavüle çıkarılan madenî para. Mübadele vasıtası. Eşyanın kıymetini ölçmeğe yarayan madenî veya kâğıt para.

nakledilecek hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : absorption de compte § İngilizcesi : absorption account] Bakiye itibariyle diğer hesaplara nakledilmesi gereken madde.

nakletme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : expédition, envoi § İngilizcesi : forwarding] Malları müşterilerine veya sair bir yere gönderme.

nakliyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transportation § İngilizcesi : transportation] İnsan veya eşyanın muhtelif nakil vasıtaları ile bir yerden diğer bir yere taşınması.

nakliye acentesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : agent expéditeur § İngilizcesi : forwarding agents] Ticaret eşyasının sevk edilmesi işi ile uğraşan müteahhitler ve komisyoncular.

nakliye senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lettre de voiture § İngilizcesi : way bill] Eşyayı gönderen tarafından iki nüsha olarak tanzim edilen ve bir nüshası nakliyeci tarafından imza edilen makbuz.

nakliye, nakil ücreti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : frais de transport § İngilizcesi : carrying expenses, cost of transport] Bir malı bir yerden diğer bir yere taşımak için verilen para. Demiryolu ve diğer kara nakil vasıtalarının eşyayı taşıma ücreti olarak aldıkları para.

nakliyekÛn = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : report § İngilizcesi : total brought forward] Bir sahifenin veya bir sütunun sonunda toplanıp diğer sahife veya sütunun baş tarafına geçirilen yekûn.

nama muharrer = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : nominatif § İngilizcesi : to order] Bir hisse senedine hamilinin isminin yazılmış olması.

nama yazılı hisse senedi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : titres nominatifs § İngilizcesi : registered stocks] Hisse senedinin mülkiyetini göstermek üzere sahibinin isminin tescil edilmesi. Şirketin pay defterine yazılması ve hisse senedinin üstünde bulunması.

nama yazılı koneşmento = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : connaissement nominatif § İngilizcesi : straight bill of lading] Gönderilenin adına tanzim edilmiş koneşmento olup ciro ile devir edilemez.

nama yazılı tahvil = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation nominatif § İngilizcesi : registered bond] Sahibinin ismi tescil edilmiş bulunan tahvil.

namına = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : au nom de § İngilizcesi : nominee] Başkası namına işlemde bulunan vekil veya mümessil.

namına imza etmek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : consresignature § İngilizcesi : countersignature] Haiz olduğu şifahî veya yazılı selâhiyete istinaden başkası adına imza etmek.

navlun = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : fret, nolis § İngilizcesi : freight] Bütün bir seyahat veya belirli bir müddet için veya tamamen kiralanan bir geminin kirası olarak gemi sahibine verilen para. Denizde yapılan nakliyat ücreti.

navlun faturası = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facture de transport § İngilizcesi : freight invoice] Koneşmento ile beraber ibrazı gereken fatura.

navlun sözleşmesi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : affrètement, charte partie § İngilizcesi : affreightment] Bir gemi sahibi ile bir gemi kiralayan kimse arasmda mutabık kalman fiyat karşılığında belirli bir müddet veya belirli bir seyahat için varılan anlaşma hususunda aktedilen sözleşme.

navlunu ödenmiş = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : franco, port payé § İngilizcesi : freight free] Nakledilmek istenen bir emtianın masrafının ödenmiş olması.

nazaran = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vue, considération, en ce que concerne § İngilizcesi : considering, in consideration, with regard to] Diğer bir hale göre.

nazarı dikkate almak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prendre en considération, tenir compte de, avoir égard à § İngilizcesi : to show regard to] Her hangi belirli bir husus için diğer bir vaziyeti de nazarı itibare almak.

nazım hesaplar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte d’ordre § İngilizcesi : order accounts] Fiilen yapılmış bir muamelenin neticesini göstermeyip diğer hesapların intizam ve insicamını temine, diğer hesaplardaki bazı işlem veya malûmatı ayrıca cem ve tevhide yarayan hesaba denir.

nazım hesaplar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte d’ordre § İngilizcesi : suspense account] Bilfiil yapılan bir alış verişin neticesini göstermeyip sırf muhasebe icabı olarak açılan ve değerlerin izini takip edebilmek için ihdas edilen itibarî hesaplar.

nehir nakliyatı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : transport fluvial § İngilizcesi : river transport] Büyük nehirlerde eşyaların nehir yolu ile nakledilmesi.

nehir yolu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cours d’eau, voie fluviale § İngilizcesi : water way] Eşyaların nakline müsait olan büyük nehirler.

net fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix net § İngilizcesi : net price] Bütün masraflar tenzil edildikten sonra elde edilen safî fiyat.

net gelir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : revenu net § İngilizcesi : disposible income] Vergiler çıktıktan sonra kalan safî gelir. Maaş, ücret, masraf ve vergilerden geri kalan kısım.

net, neto = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : net § İngilizcesi : net] Safî ve safî vezin anlamına gelen beynelmilel bir tabirdir.

netice = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : résultat § İngilizcesi : result] Bir muamelenin sonunda elde edilen sonuç.

netice hesapları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte de résultats § İngilizcesi : nominal account] Kâr ve zarar hesabına nakledilecek safî netice. Gayri şahsî hesap.

netice itibariyle = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : par suite, en conséquence § İngilizcesi : in consequence] Hülâsa olarak.

neticede = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : en terminant § İngilizcesi : in conclusion] İşin sonu olmak üzere.

nevi, cins = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : art, sorte § İngilizcesi : kind] Bir emtianın mahiyeti, kalitesi.

nezaret = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : surveillance § İngilizcesi : watch] Yapılan bir işi takip ve kontrol etmek.

nezdindeki hesabımız = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte nostro § İngilizcesi : nostro account] Bir şirketin diğer bir şirket nezdindeki hesabı.

nezdinizdeki hesapları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte loro account § İngilizcesi : loro account] Bir şirketin diğer şirketteki üçüncü şirkete ait hesabı.

nihaî = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : définitif § İngilizcesi : définit] Bir şeyin, bir mevzuun son safhası, kat'î neticesi.

nihaî hesap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte final § İngilizcesi : final account] Hesabın son netice ve safhası.

nihaî makbuz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : quittance finale § İngilizcesi : final receipt] Muvakkat makbuzdan sonra hesabın son neticesinde verilen kesin makbuz.

nisap = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : quorum, nombre suffisant § İngilizcesi : quorum] Yeter sayı. Bir toplantıda müzakerenin yapılabilmesi için kanun, nizamname ve talimatnamenin gerektirdiği sayıda üyenin mevcut bulunması.

nisbet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : taux § İngilizcesi : rate] İki şey arasında kıymet ve muadeleti bildiren ölçü. Faiz nisbeti.

nisbet üzere = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prorata, à proportion § İngilizcesi : pro rata] Müsavi olarak. Mütenasip şekilde.

nisbetsiz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : disproportionné § İngilizcesi : disproportioned] Bir birine uygun olmayacak şekilde.

nizamname = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : règlement administratif § İngilizcesi : by law] Tüzük, yönetmelik, iç talimatname.

noksan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : manquant § İngilizcesi : short weight] Mal tartısının veya sayısının defter kaydına veya vesikasındaki kayda nazaran eksik çıkan miktar.

noktai nazar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : point de vue § İngilizcesi : respect] Görüş zaviyesi.

nominal kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur nominale § İngilizcesi : face value, par value] Paraların, hisse senetlerinin, tahvillerin, Ticari senetlerin üzerlerinde yazılı değerleri.

normal aşınma = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : amortissement normal § İngilizcesi : ordinary depreciation] Bir sabit tesisin normal olarak kıymet kaybetmesi.

normal fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix normal § İngilizcesi : normal price] Uzun bir devre zarfında teessüs eden fiyat.

normal kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur nominale § İngilizcesi : nominal value] Ekonomik kuvvetlerin tesis ettiği kıymetPiyasa fiyatlarını kendine çeken kıymet.

normal sıklet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : poids normal § İngilizcesi : standard wight] Her şeyin belirli ağırlığı.

nota bene = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : nota bene § İngilizcesi : nota bene] Okuyanın özellikle dikkatini çekmek üzere mektupların altına veya kenarına yazılan bir kaç satırlık haşiye. Hamiş. Şurasını unutmamalı ki.

noter = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : notaire § İngilizcesi : notary] Mukavele, senet ve sair evrakı kanun nazarında muteber kılmak üzere resen tanzim ve tastik ederek bunlarm suretlerini nezdinde muhafaza eden resmî memur.

nüfus hüviyet cüzdanı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bulletin de naissance § İngilizcesi : certificate of birth] Bir kimsenin kimliğini bildiren nüfus kütüğündeki kayıt sureti.

numara = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : numéro § İngilizcesi : number] Adet, rakkam.

numaralamak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : numéroter § İngilizcesi : to number] Evraka veya sahifelere numara koymak.

numune = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : echantillon § İngilizcesi : sample] Sipariş almak üzere malın alıcıya gösterilen parçası, eş veya örneği.

numune ile mal kabulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acceptation § İngilizcesi : acceptance sampling] Büyük bir parti emteadan numune alıp muayene, tahlil ve evsafı tetkik edildikten sonra malın istenilen şartlara uygun olduğuna ve kabulüne karar verilmesi.

numune olarak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : comme échantillon, à titre d’échantillon § İngilizcesi : as sample] Bir malın görülmek üzere numune gibi muhataba gönderilmesi.

numuneye göre = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : sur échantillon § İngilizcesi : as per sample] Siparişlerin numuneye göre yapılması.

numuneye uygun = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etre conforme à l’échantillon § İngilizcesi : to be up to sample] Örnek, mostra, parçaya mutabık bulunmak.

numuneye uygun olmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : correspondre, être conforme à l’échantillon § İngilizcesi : to be up, equal to sample] Mübayaa edilen emtianın önceden verilmiş bulunan numuneye uygunluğuNÜSHA - Duplicata - Duplicate: Bir mektubun, bir evrakın aslından başka diğer bir sureti.

o esnada = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : par interim § İngilizcesi : ad interim] O sırada vuku bulan. O esnada, geçici olarak.

objektif kıymet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : valeur objective § İngilizcesi : objective value] Piyasaya göre teessüs eden değer. Müşahhas değer.

obligasyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : obligation § İngilizcesi : bond, obligation] Tahvil, borç, vecibe, taahhüt. Malî bir kurum, bir teşebbüs para tedarik etmek üzere ihraç ettiği tahvil.

obligasyon sahibi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : porteur de l’obligation § İngilizcesi : bondholder] Tahvil hamili. Tahvil satın alan ve muhafaza eden kimse.

ödeme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : payement, remboursement § İngilizcesi : redemption, discharge] Bir şeyin karşılığı olarak para ile yapılan tediye.

ödeme emri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : ordre de payement § İngilizcesi : order of payment] Müşterilerin bankalara belirli bir paranın tediyesi için verdikleri emirlerle bankaların veya ticarethanelerin aralarında teati ettikleri emirler.

ödeme günü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : jour de payement § İngilizcesi : day of payment] Bir tutarın ödenmesi için tâyin edilmiş bulunan gün.

ödeme için ibraz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : présentation pour payement § İngilizcesi : presenting for payment] Poliçenin hamili tarafmdan ödeme gününde muhataba ibraz edilmesi.

ödeme kabiliyeti = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : solvabilité § İngilizcesi : solvency] Bir kimsenin bütün borçlarını karşılamağa muktedir olması hali.

ödeme kolaylığı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facilité de payement § İngilizcesi : easy payment] Tediyede yapılan kolaylık.

ödeme koşulları = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : conditions de payement § İngilizcesi : terms of payment] Ödemede her hangi bir sebeple bazı şartların kabul edilmiş olması.

ödeme müddetinin uzatılması = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prorogation de délai, répit § İngilizcesi : delay of payment] Muhataba bir kolaylık olmak üzere, vaktinde ödenmemesi halinde müddetinin başka bir tarihe ertelenmesi.

ödeme taahhüdü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : engagement de payer § İngilizcesi : liability to pay] Her hangi bir borcu zamanında ödemek için ileri sürülen taahhüt.

ödeme talebi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : demande de payement, invitation à payer § İngilizcesi : request to pay] Ödenmesi gereken bir tutarın muhatabından ödenmesinin istenilmesi.

ödeme tarihi, vade = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : terme, date de payement, echéance § İngilizcesi : term of payment, maturity] Bir paranm, bir poliçenin ödenmesi için tesbit edilen zaman, tarih.

ödeme vaadi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : promesse de payement § İngilizcesi : promise to pay] Alıcı ile satıcı, borçlu ile alacaklı arasında paranın müstakbel bir tarihte veya belirli bir günde ödeneceğinin vaad edilmesi.

ödeme yeri = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lieu de payement § İngilizcesi : place of payment] Bir paramn tediyesi için tesbit edilmiş olan mahal.

ödemede gecikme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : retard de payement § İngilizcesi : delay of payment] Mutabık kalındığı tarihte veya vadesinde ödemesi yapılamayalı.

ödemede gecikmiş olmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etre en retard pour le payement § İngilizcesi : to be in arear with the payment] Ödemenin vaktinde yapılamaması.

ödemeli = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : remboursement § İngilizcesi : reimbursement] Tediye karşılıklı olma.

ödemeli gönderme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : envoi contre remboursement § İngilizcesi : package payable on delivery] Gönderilen bir malın bedelinin tediyesi şartiyle teslimi. genellikle posta ile gönderilen mallara tatbik olunur.

ödemenin inkitaa uğraması = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : suspension, cessation de payement § İngilizcesi : suspension, stoping of ayment] Ödemeler sırasında bazılarının yapılamaması, gecikmesi hali.

ödemenin reddi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : refus de payement § İngilizcesi : refusal to pay] Ödenmesi icap ettiği halde buna yanaşılmaması.

ödemenin tatili = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : suspension de payement § İngilizcesi : suspension of payment] Ödemenin yapılamaması. Borcun ödenmesine son verilmesi. Bankalarm ve diğer kurumların tediyeyi tatil etmeleri.

ödemeye davet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : faire appel de fonds § İngilizcesi : to call for fonds] genellikle sermaye tezyidi hallerinde hissedarlara tediye talebinde bulunulması.

ödemeye muktedir olamamak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : insolvabilité § İngilizcesi : insolvency] İcap ettiği halde lüzumlu tediyenin yapılamaması hali.

ödenebilir = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : payable § İngilizcesi : payable] Paranın ödenmesi mümkün. Tediye edilmesi kabil olan para.

ödenecek poliçe kabulü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : acceptation de lettre de change § İngilizcesi : acceptance bill] Nihaî olarak bedeli ödenecek poliçenin kabul edilmesi.

ödenmemiş faiz = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : intérêt non payé § İngilizcesi : outstanding interest] Tedahüldeki faiz. Henüz ödenmemiş bulunan faiz.

ödenmemiş temettü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : dividend impayé § İngilizcesi : unpaid dividend] Bildirilen ve fakat ödenmemiş temettü.

ödenmesi gereken tutar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : le montant dû § İngilizcesi : the amount due] Vadesi gelen ve tediye edilmesi icap eden para.

ödenmiş sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capital versé § İngilizcesi : paid up capital] Sermayenin ödenmiş kısmı. İdare meclisi tarafından ödenmesi kararlaştırılan ve sermayedarlar tarafından fiilen yatırılan kısım.

ödeyen = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : payeur § İngilizcesi : payer] Parayı ödeyen kimse.

ödünç alan = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : emprunteur § İngilizcesi : borrower] Borç para alan kimseye denir.

ödünç olarak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : à crédit § İngilizcesi : upon credit, on credit] Paranın borç olarak alınması.

ödünç para veren = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prêteur d’argent § İngilizcesi : lender] Mukriz. Parayı borç olarak veren kimse.

öğleden sonra = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : de l’après midi § İngilizcesi : post meridian] Öğle ve akşam arasındaki zaman.

oglu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : jeune fils § İngilizcesi : junior] Çocukların genci.

oktrua = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : octroi § İngilizcesi : town dues] Belediyelerce şehire giren bazı mallardan alınan vergi.

okunaklı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : lisible § İngilizcesi : legible] Bir yazının ve emsalinin okunur bir şekilde olması.

olağan üstü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : extraordinaire § İngilizcesi : extraordinary] Normalin üstünde olan bir şey.

ölçme = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mesurage § İngilizcesi : measuring, gange] Maddelerin kalınlığım, uzunluğunu ölçmek.

ölçü ile satmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : vendre à la mesure § İngilizcesi : to sell by measure] Bir maddeyi adet, sıklet ile değil de ölçmek suretiyle satmak.

ölçü vahidi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : unité de mesure § İngilizcesi : unit of measure] Ölçülerde vahidi kıyası olarak kabul edilen.

ölçülerin ayarı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : etalonnage § İngilizcesi : sealing] Aletin ayarının bozulup bozulmadığının anlaşılması için kontrolü.

ölü hesap= Nedir, Ne demektir [Fransızcası : compte mort § İngilizcesi : dead account] Hareket etmeyen, işleyemez hale gelen hesap.

omnîyum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : omnium § İngilizcesi : omnium] Bir sanat veya ticaretin bütün şubeleriyle birden meşgul olan şirket.

ön maliyet = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix de revient prévisionnel § İngilizcesi : estimated cost] Tahmin edilen maliyet. Evvelden hesap edilen ön maliyet.

önem = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : importance § İngilizcesi : importance] Bir şeyin ehemmiyeti, kıymeti.

oniki düzine = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : grosa, grosse § İngilizcesi : gross] Her hangi bir eşyanm yüzyirmi dört adedi.

opozisyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : opposition § İngilizcesi : opposition] Muhalefet, itiraz, mümanaat. İsim vc nevi tâyin edilen bir senede ait kupon bedellerinin tediyesine ve zayi olan bir senedi alış veriş muamelesine engel olarak bunlar üzerindeki hukukun muhafazasını mümkün kılmak üzere gereken yerlere yapılan tebligat.

opsyon = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : option § İngilizcesi : option] Bir malı belirli bir müddet zarfında belirli bir fiyata satın almak hususunda satıcı tarafından alıcıya verilen hıyar hakkı.

oran = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : proportion § İngilizcesi : proportion] Bir bütünün parçaları arasındaki münasebet, uygunluk.

örf ve adet hukuku = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : clientele, usage § İngilizcesi : custom] Kuvvetini kanundan değil de teamülden alan kaideler. Yazılı hukukun aksidir. Bir meslek mensupları arasmda yerleşen adetlere, mesleki adetler denir. Ticari adetler de böyledir. Her hangi bir kaidenin örf ve adete istinat ettiğini kabul etmek için devamlı ve sabit olması ve hukukî mahiyette tanınması gerekir. .

orijinal = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : original § İngilizcesi : first copy, original] Bir vesikanın, bir mektubun esas birinci nüshası.

orijinal fatura = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : facture originale § İngilizcesi : oariginal invoice, original bindung] Satıcı tarafından tanzim edilip alıcıya gönderilen ve gümrük işlemlerine esas olan kesin ve gerçek fatura.

örnek = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : spécimen § İngilizcesi : specimen number] Bir maldan alınan bir parça.

orta = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : mi § İngilizcesi : middle] Bazı kelimelerin başında bulunur orta mânasma gelir.

orta sınıf = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : bourgioisie § İngilizcesi : bourgeoisie] Sanat ve ticaret erbabı. Asilzadelerden ayrılan sınıf.

ortak, hissedar = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : associé, adhérent § İngilizcesi : associate, partner] Bir işe, bir şirkete iştirak eden kimse. Bir şirkete sermaye koyan kimse. Hisse senetlerinin mülkiyetini iktisap eden.

ortaklık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : association § İngilizcesi : co partnership] Hissedarlık, şeriklik. Bir şirketin hisselerine ve idaresine sahip olma. İki ve daha ziyade kimselerin emek ve mallarına müştereken İktisadî bir gayeye erişmek için akit ile birleşmeleri.

ortaklık şirketi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : société en participation § İngilizcesi : private company] Hissedarlık veçhile şirket.

örtü = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : couverture § İngilizcesi : cover] Bir malın üzerindeki kabı.

otarşi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : autarchie § İngilizcesi : autarchy] İktisadî yeterlik. Bir ülkenin diğer ülkelere muhtaç olmadan yaşaması.

otarşi = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : autarchy § İngilizcesi : autarchy] İktisadî yeterlik. Bir ülkenin diğer ülkelere muhtaç olmadan yaşaması.

oturum = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : séance § İngilizcesi : meeting, sitting] Meclis veya mahkemenin toplu hali, müzakerelerin devamı müddeti.

otuz günlük vade = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : usance § İngilizcesi : usance] Otuz günlük vadeli poliçelerde kullanılır.

otuz günlük vade = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : usance § İngilizcesi : usance] Ticarette kullanılan vade tabiri.

oy birliği = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : unanimité § İngilizcesi : unanimity] Her hangi bir husus için birlikte varılan karar.

öz sermaye = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : capital net § İngilizcesi : net assets] Borçlardan geri kalan kısım.

özel avarya = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : particulier avarie § İngilizcesi : particular average] Özel avarya, büyük avaryadan sayılmayan ve yolculuğun mûtad külfetlerinden olmayan hasar ve masraflardır. Özel avaryanın gemiye ait olanı gemi sahibine, yüke ait olanı ise yük sahibine düşer.

özel mamuller = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : spécialité § İngilizcesi : speciality] Yalnız bir firma tarafmdan imal edilen madde ve eşya.

özel teşebbüs = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : entreprise privé § İngilizcesi : privât entreprise] Fertler tarafından girişilen ekonomik faaliyetler ile fertlerin birleşerek şirket halinde icrayi faaliyet etmeleri.

özel ticaret = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : commerce privé § İngilizcesi : special commerce] Özel bir tarzda teşekkül etmiş bulunan Ticari bir teşekkül.

özel vekaletname = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : procuration spécial § İngilizcesi : special power of attorney] Yalnız bir muamelenin icrası için verilen yetkisi içeren vesika.

p. c. %, yüzde = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : pour cent § İngilizcesi : percent] Yüzde anlamına gelen fransızca pour cent tabirinin kısaltılmışı.

p. o. b. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : p. k. , boîte postale § İngilizcesi : post office box] İngilizce posta kutusu anlamına gelen tabirin kısaltılmışı.

p. r. = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : posta recommandée § İngilizcesi : registered letter] Taahhütlü anlamına gelen recommandée kelimesinin kısaltılmışı.

pahalı fiyat = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : prix élevé § İngilizcesi : high price] fiyatların yükselmiş olması.

pahalı para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : monnaie cher § İngilizcesi : dear money] Kuvvetli teminat karşılığında da olsa piyasadan ve bankalardan yüksek faiz vermeden temin edilemeyen para.

pahalılaşmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : enchérir § İngilizcesi : to enhance the price] fiyatların lüzumundan fazla yükselmesi.

pahalılık = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : cherté § İngilizcesi : dearness] Bütün fiyatların yüksek seviye arz etmesi.

pahalıya mal olmak = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : revenir, coûter cher § İngilizcesi : to come to mach] Normal fiyat üstünde satın alma.

paket = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : paquet, colis § İngilizcesi : parcel, package] İçine mal, eşya konulan sandık.

palanga = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : palan § İngilizcesi : block, block and set of pulleys] Gemide eşya yükleme ve boşaltılmasında kullanılan iki makara ve ipten mürekkep alet. Fransızcada sous palan veya marchandises sous palan tabiri ülkemizde sık sık kullanılmaktadır. Palanga altında teslim demektir.

panayır = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : foire § İngilizcesi : fair] Her hangi bir şehirde senenin belirli zamanlarda kurulan genel satış pazarları. Bazı panayırlarda yalnız numune teşhir edilir. Bunlara numune panayırları ve Ticari panayırlar Foires d’échantillons - Sample faire denir. Bu panayırlara iştirak eden ticarethaneler Stand denilen teşhir yerlerinde mallarının numunelerini, katalog, fiyat listesi ve emsali reklam vasıtalarım alıcılara arz ve tevzi ederler. Mal satmazlar, yalnız sipariş kabul ederler.

para = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : argent, monnaie § İngilizcesi : money] Mübadele vasıtası olarak kullanmağa, eşyaların değerlerini ölçmeğe yarayan madenî veya kâğıt para.

para avansı = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : avance de fonds § İngilizcesi : advance of money] Daha ziyade bankalar tarafmdan, bir teminat karşılığında müşterilerine verdikleri para.

para bolluğu = Nedir, Ne demektir [Fransızcası : abondance de numéraire § İngilizcesi : abundance of cash] Para miktarının ihtiyaçtan fazla olması.