• Medya

  • Uygulama

  • Google Play

demiryolu terimleri - railway glossary


2 akslı vagon Ne, nedir, ne demek Genellikle boyları 13 ila 15 metre arasında olan, iki dingilli (her iki yanında ikişer tekerlek gözüken) vagonlar. Genellikle havaleli yüklerin taşınmasında tercih edilir. Taşıma kapasitesi 28 tona kadar çıkabilmektedir. Üstü açık ve kapalı çeşitleri bulunmaktadır.


3. ray Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarında kullanılan elektrik enerjisini akım kolektörü üzerinden araca aktaran enerji rayı


4 akslı vagon Ne, nedir, ne demek Genellikle 20 metre boyundadır. 30 metreye kadar çıkabilen özel vagonlar da mevcuttur. Toplam 4 dingilli (her iki yanında dörder tekerlek gözüken, genellikle iki bojili) vagonlar. Genellikle tonajlı yüklerin taşınmasında tercih edilir. Taşıma kapasitesi 57 tona kadar çıkabilmektedir. Üstü açık, kapalı, platform, sarnıç, dökme yük vb çok sayıda çeşitleri bulunmaktadır.


acente Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşımacılığı alanında; ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya müstahdem gibi bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak belirli bir yer veya bölge içinde daimi surette bir veya birden fazla demiryolu tren işletmecisini ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar adına taşıma sözleşmesi yapmayı meslek edinen ve Bakanlıkça yetki belgesi verilen gerçek kişileri, kamu tüzel kişileri ve şirketler


acil durum kodları Ne, nedir, ne demek Acil durumun niteliğini belirten kısa kodlar


acil durum müdahle birimi Ne, nedir, ne demek İtfaiye, polis, ambulans vb. acil durum müdahale birimleri


acil durum seviyeleri Ne, nedir, ne demek Bir acil durumun safhalarının belirtilmesi için farklı renklerde adlandırılan durumlar


ağır taşıt Ne, nedir, ne demek Karayolları üzerinde seyreden ve toplam yüklü ağırlığı 10 tondan fazla olan otobüs, kamyon ve treyler tipi taşıtlar


aktarmalı bilet Ne, nedir, ne demek Bir veya birden fazla demiryolu tren işletmecisi tarafından sunulan ardışık demiryolu taşımacılık hizmetinde bir taşıma sözleşmesi karşılığı verilen bilet veya biletler


alıcı Ne, nedir, ne demek Bagaj taşıma belgesinde belirtilen bagajın teslim edileceği kişi


aliyman Ne, nedir, ne demek Yolun proje yatay hattındaki doğrusal kısmı


alternatif güzergâh Ne, nedir, ne demek Demiryolu tren işletmecisiyle ilgili olarak yük ve yolcu hizmetinde kullanılan bir güzergâh için ikame edilebilirliği olan söz konusu güzergah ile aynı kalkış ve varış noktası arasında başka bir güzergâh


alternatif güzergah izlemek Ne, nedir, ne demek Herhangi bir nedenden dolayı mevcut iki hattan birinin tamamının veya hattın bir bölümünün kullanılamaz durumda olması halinde, normal seferi engelleyen arızanın yolculara olan etkilerini azaltmak amacıyla uygulanan çeşitli servis çözümleri üreterek işletmenin devamını sağlama (tek hat, mekik hattı, kısa döngüler vb.)


altyapı erişim ücret tarifesi Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapı işletmecilerinin demiryolu taşımacılık hizmetinin sunulması karşılığında demiryolu tren işletmecilerinden alacağı altyapı erişim ücretlerini içeren cetvel


altyapı işletmecisi Ne, nedir, ne demek Tasarrufundaki demiryolu altyapısını işleten ve tren işletmecilerinin hizmetine sunan kamu tüzel kişisi veya şirket.


altyapı kapasite tahsisi Ne, nedir, ne demek Bir demiryolu altyapı işletmecisi tarafından bir erişim sözleşmesiyle belirli bir süre için, belirli bir demiryolu altyapı kapasitesinin bir demiryolu tren işletmecisinin kullanımına verilmesi


ana hat Ne, nedir, ne demek İki istasyon arasında uzanan ve istasyonlardan doğrudan geçen demiryolu hattı


anklaşman Ne, nedir, ne demek Demiryolu sinyal sistemlerinin birbiriyle uyumlu şekilde çalışması.


apleti Ne, nedir, ne demek Genellikle vagonun hareketi sırasında tekerin fren vb sebeplerle dönmemesi sonucu oluşan, tekerleğin bir bölgesinde düzleşme oluşması durumu.


araç Ne, nedir, ne demek 1) Motorlu ve motorsuz vagonlardan her biri 2) Yolcunun seyahat ettiği trende taşınan bebek arabası, bisiklet ve/veya motorlu bisikletler


araç üstü sinyalizasyon Ne, nedir, ne demek Sinyalizasyon sistemine trenleri tanıtan ve sinyal bilgilerine göre trenlerin hareketini, emniyetini, kontrolünü sağlayan araç üstü ekipmanlar


arızayı izole etmek Ne, nedir, ne demek Arızalanan bölümün tüm elektrik pnömatik veya mekanik kaynaklardan bağlantısını ayırmak


atanmış kuruluş Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının ulusal yeterlilikleri karşılayıp karşılamadığını değerlendiren, DDGM tarafından yetkilendirilmiş kuruluş.


Avrupa Demiryolu Ajansı Ne, nedir, ne demek Avrupa Birliği bünyesinde kurulan ve birlik bünyesinde güvenli, modern, entegre ve karşılıklı işletilebilir bir demiryolu ağı geliştirmek, demiryolunun yüksek kaliteli ve rekabetçi hizmet vermesini sağlamak amacıyla kurulan, aynı zamanda Avrupa Demiryolu Trafiği Yönetim Sistemi projesini yürüten kuruluş.


Avrupa Demiryolu Trafik Yönetim Sistemi Ne, nedir, ne demek Avrupa Birliği ülkelerinin ortak standart olarak kabul ettiği, haberleşme (GSM-R), sinyalizasyon (ETCS) ve kapasite yönetimi (ETML) sistemi


Avrupa Tren Kontrol Sistemi Ne, nedir, ne demek Avrupa Birliği ülkelerinin ortak standart olarak kabul ettiği, hat koşullarını makiniste bildiren, gerektiğinde tren hızını ve hareketini sınırlayan veya engelleyen sistem.


ayırıcı Ne, nedir, ne demek Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran, bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen veya zorlaştıran karayolu yapısı, trafik tertibatı veya gereci


bagaj Ne, nedir, ne demek Yolcunun yanında taşıyamayacağı hacim, boyut ve ağırlıkta olan ancak yolculuk sonunda varılacak yerde kullanılmasına ihtiyaç duyulan seyahat belgesi düzenlenmiş nesne ve diğer şahsi mallar


bagaj taşıma belgesi Ne, nedir, ne demek Bagajın yolcudan alındığını gösteren, demiryolu tren işletmecisi tarafından bagaj taşımasına ilişkin düzenlenen belge


bagaj teşhis kuponu Ne, nedir, ne demek Bagajın hangi yolcuya ait olduğunun tespitini sağlayan belge


bağımsız emniyet kuruluşu Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu altyapı ağında çalıştırılacak araçların uygunluğunu ve emniyet kriterlerini inceleyen bağımsız kuruluş.


bağlama (kuplaj) Ne, nedir, ne demek İki treni/aracı elektrik, mekanik ve/veya pnömatik olarak birleştirme


bakımdan sorumlu birim Ne, nedir, ne demek Yük vagonları hariç her türlü demiryolu aracının bakımından sorumlu araç sahibi tarafından belirlenmiş ve Bakanlıkça izin verilen kuruluş


bakımdan sorumlu kuruluş Ne, nedir, ne demek Yük vagonlarının bakımından sorumlu Bakanlık tarafından COTIF-ECM düzenlemesinde belirtilen prosedürlere göre yetkilendirilmiş kuruluş


balast Ne, nedir, ne demek Demiryolunda rayların üzerine yerleştirildiği, ağırlığı dağıtan, titreşimi emen, su birikimini önleyen, otların büyümesini engelleyen özel taş parçaları.


banliyö hizmetleri Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu altyapı ağına bağlı olan bir şehir merkezi veya şehirleşmiş bölge, il ve civar bölgeleri arasında metro, hafif raylı ve benzeri sistemleri güvenli bir şekilde işleterek yolcu taşımacılığı hizmeti sunan kamu tüzel kişilerinin ve şirketlerin verdiği hizmetler


banliyö taşımacılığı Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu altyapı ağına bağlı olan bir şehir merkezi veya şehirleşmiş bölge, il ve civar bölgeleri arasında metro, hafif raylı ve benzeri sistemlerle yapılan yolcu taşımacılığı


banliyö treni Ne, nedir, ne demek Şehir merkezi ile kenar semtler arasında çalışan, ulusal demiryolu ağını kullanan yolcu trenleri. İstanbul (Marmaray), İzmir (İzban) ve Ankara (Başkentray) olmak üzere ülkemizde üç kentimizde banliyö trenleri çalışmaktadır.


barınma hatları Ne, nedir, ne demek Demiryolu çeken ve çekilen araçlarının iki görev arasında geçici olarak park yapması için demiryolu altyapı işletmecileri tarafından belirlenmiş hatlar


barınma hattı Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının iki görev arasında geçici olarak park yapması için belirlenmiş, ana hattın dışında kalan hatlar.


barınma yolu Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının iki görev arasında geçici olarak park yapması için belirlenmiş, ana hattın dışında kalan hatlar.


bariyer Ne, nedir, ne demek Demiryolu hemzemin geçidini otomatik veya mekanik olarak kapatan, karayolu trafiğinin geçişini engelleme düzeneği


baş rampa Ne, nedir, ne demek Vagona ön taraftan erişim sağlayan, özellikle otomobil yüklemelerinde kullanılan rampa


batarya Ne, nedir, ne demek Birden fazla akünün seri veya paralel bağlanmasıyla oluşturulan ve trenlerin canlandırılması esnasında gerekli olan elektrik enerjisini sağlayan üreteci


bekleme ücreti Ne, nedir, ne demek Vagonların yükleme veya boşaltmada, tanınan serbest süreden daha fazla bekletilmesi durumunda ödenen ücrettir. TCDD vagonları için bekleme ücretinin adı “somaj”, yabancı devlet vagonlarında “sejür”, sahibine ait vagonlarda “hat işgal”dir. Her birinin detayları bu sözlükte ilgili terimde belirtilmektedir.


blok tren Ne, nedir, ne demek Başka bir vagon eklenmesini beklemeden, belirlenen plan dahilinde hareket ettirilen vagon dizisi. Minimum 600 net ton, minimum 950 brüt ton (vagon daraları dahil) ile blok tren oluşturulur. Maksimum brüt ağırlık rotasına göre 1200-1300 brüt ton, max dizi uzunluğu 520 metredir. Avusturya ve Almanya’da brüt tren ağırlığı 1600 brüt tona kadar çıkılabilmektedir. Blok tren taşımacılığı, yurtdışında %20, yurtiçinde ise %50’ye varan fiyat avantajı sağlayabilmektedir.


boden boşluğu Ne, nedir, ne demek Demiryolu hemzemin geçitlerde kontray veya zemin kaplama malzemesi ile esas ray arasında demiryolu aracı tekerinin serbestçe geçişine olanak sağlamak için bırakılan boşluk


boji Ne, nedir, ne demek İki aksın birbirine sabitlenmesinden oluşan ve vagonun ray düzensizlikleriyle bağını en aza indiren dingil sistemi. Ayrı bir uzmanlık haline gelen bojiler, sürüş konfor ve güvenliğini arttırmakta, rayların aşınması ve derayları en aza indirmektedir.


bordür Ne, nedir, ne demek Ayırıcı, ada, yaya yolu, bisiklet yolu gibi karayolu bölümlerini taşıt yolundan ayıran, taşıt yoluna göre yükseltilmiş olarak tesis edilen, sayılan bu bölümlere araçların doğrudan çıkışını güçleştiren ve taşıt yolundaki trafiği yönlendiren sınırlayıcı tertibatlar


bölge ve zaman izni Ne, nedir, ne demek TSİ ve TMİ sistemlerinde, manevra, sinyal arızası ve benzeri bir iş nedeniyle, hattın belirli bir bölümünün, belirli bir saate kadar kullanılması için trafik kontrolörü tarafından verilen izin


cbct Ne, nedir, ne demek Belirli bir hat boyunca tüm tren hareketlerini takip eden ve bu hattaki her bir tren için hareket izni ve hız limiti belirleyen sistem.


cep hattı Ne, nedir, ne demek İki ana hat ortasında veya yanında yer alan ve en az bir ucu ana hatlara bağlanmış olan bir depolama hattı


cer gücü Ne, nedir, ne demek Çeken ve çekilen araçlar için lokomotiflerin çekiş ve taşıma gücü


cer kancası Ne, nedir, ne demek İki demiryolu aracının birbirine bağlanmasında kullanılan, araç gövdesinin önünde ve arkasında sabitlenmiş kanca.


cer motoru Ne, nedir, ne demek Çekiş yapan demiryolu aracındaki motor


cer sistemi Ne, nedir, ne demek Bir aracın hareketini sağlayan sistem


ciddi kaza Ne, nedir, ne demek Tren çarpışması, trenin yoldan çıkması veya benzeri bir olay neticesinde en az bir kişinin ölümü ya da beş veya daha fazla kişinin ağır yaralanması ile sonuçlanan ya da araçlarda, yolda, diğer tesislerde ve/veya çevrede inceleme sonucu en az altı milyon TL ağır hasara yol açan kazaları, emniyet yönetimini ya da emniyet kurallarını açıkça etkileyen benzer kazalar


cim Ne, nedir, ne demek Uluslararası demiryolu eşya taşıma sözleşmesi. Orjinali Fransızca’dan gelmekte (contrat de transport international ferroviaire des marchandises). Karayolunda kullanılmakta olan CMR belgesinin demiryolundaki karşılığı. Demiryolu taşımasının parçası tüm tarafların hak, sorumluluk ve yükümlülüklerini belirleyen sözleşme, aynı zamanda bu sözleşme çerçevesinde taşımaya ilişkin hazırlanan ve yol boyu vagonla beraber taşınan uluslararası demiryolu taşıma belgesinin adı.


cim/sgms konşimentosu Ne, nedir, ne demek Asya ve Avrupa arasında hareket eden yükler için ortak demiryolu taşıma belgesi


cit20 Ne, nedir, ne demek Taşıma esnasında tespit edilen noksan veya hasarlara ilişkin düzenlenen tutanak.


cit7 Ne, nedir, ne demek Demiryolu ile eşya taşıtanın, vagon için hazırlanan CIM belgesinde yola çıktıktan sonra değişiklik yapmak istemesi durumunda hazırlaması gereken doküman.


cotif Ne, nedir, ne demek Uluslararası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Sözleşme


ctc Ne, nedir, ne demek Türkiye’de TSİ (trenlerin sinyallerle idaresi) terimi de kullanılmaktadır. Tren hareketlerinin sinyaller aracılığıyla merkezden yönetildiği trafik kontrol sistemi.


çeken araçlar Ne, nedir, ne demek Demiryolu üzerinde kendi güçleri ile hareket etme yeteneği olan her türlü araç


çekici oto Ne, nedir, ne demek Motor gücü ile yürütülen, insan taşımak ve gerektiğinde römork ve vagon çekmek için kullanılan, bunun için özel tertibatı olan, insan gücü ile demiryolu dışına çıkartılamayan, üzerinde “çekici oto” veya “poz otosu” yazılı vinçli ve vinçsiz iki dingilli yol aracı.


çekilen araçlar Ne, nedir, ne demek Demiryolu üzerinde kendi güçleri ile hareket etme yeteneği olmayan her türlü yük ve yolcu taşımasında kullanılan demiryolu araçları


çerçeve anlaşması Ne, nedir, ne demek Bir demiryolu tren işletmecisi ile bir demiryolu altyapı işletmecisi arasında kamu hukuku veya özel hukuk uyarınca akdedilen, akit tarafların hak ve yükümlülüklerini, bir şebeke bildiriminde belirtilen tahsis döneminden daha uzun bir dönem boyunca uygulanacak ücretleri belirleyen ve hukuki bağlayıcılığı bulunan anlaşma


çerçeve anlaşması Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapı işletmecisi ile demiryolu tren işletmecisi arasında, bir tahsis dönemini aşan bağlayıcı nitelikte anlaşma.


çift hat Ne, nedir, ne demek İki hattan oluşan demiryolu


çok dingilli vagon Ne, nedir, ne demek 8 ve daha fazla akslı vagon


çözme (dekuplaj) Ne, nedir, ne demek İki treni/aracı elektrik, mekanik ve/veya pnömatik olarak ayırma


demiryolları araçları bakım yetkilisi Ne, nedir, ne demek Her türlü demiryolu aracının tamir, bakım ve yenileme işlerini yapmaya yetkili, gerekli makina, ekipman ve uzman personele sahip, DDGM tarafından yetkilendirilen kamu tüzel kişisi veya şirket.


demiryolları düzenleme genel müdürlüğü Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşımacılığı ile ilgili konularda usul ve esasları belirleyen, ithilafların çözümüne yönelik karar alan, gerektiğinde taban ve tavan ücret tespit eden, gerekli yetkilendirmeleri yapan ve uygulamaları denetleyen ulusal yetkili kuruluş.


demiryolları işbirliği teşkilatı Ne, nedir, ne demek Doğu Avrupa ve Asya Ülkeleri Demiryolu İdareleri İşbirliği Teşkilatı


demiryolu altyapı işletmecisi Ne, nedir, ne demek Tasarrufundaki demiryolu altyapısını güvenli bir şekilde işletmek ve demiryolu tren işletmecilerinin hizmetine sunmak hususunda Bakanlıkça yetkilendirilmiş kamu tüzel kişileri ve şirketleri


demiryolu altyapı kapasitesi Ne, nedir, ne demek Belirli bir zaman aralığında ve belirli bir hat kesiminde trafik ve hattın altyapı nitelikleri yönünden işletilebilecek azami tren sayısı


demiryolu altyapısı Ne, nedir, ne demek Demiryolunu oluşturan zemin, balast, travers ve ray ile elektrifikasyon, sinyalizasyon ve haberleşme tesisleriyle bunların tamamlayıcısı her türlü sanat yapısı, tesis, gar ve istasyonları, lojistik ve yük merkezleri ve bunların eklentileri ile iltisak hatları


demiryolu aracı Ne, nedir, ne demek Hat yapım, bakım, tamir ve kontrol araçları dâhil her türlü çeken ve çekilen araçlar ile tren setleri


demiryolu hemzemin geçidi Ne, nedir, ne demek Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitler


demiryolu işletmesi Ne, nedir, ne demek Demiryolunda yolcu veya yük taşıması yapan işletmeler.


demiryolu konteyneri Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşımalarında, özellikle de Avrupa konteyner hatlarında yaygın olarak kullanılan, iç boyutları tıra çok yakın (13.55 x 2.35 x 2.70), 26 tona kadar yükleme yapılabilen 45 HC’ konteyner. Demiryolu operatörlerinin yanında konteyner sahibi forwarder firmalardan da temin edilebilmekte. Günlük kiraları 5-10 € civarında.


demiryolu rampası Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarına özellikle forkliftle yükleme/boşaltma yapılmasını kolaylaştırmak için vagon zemini seviyesinde genellikle betondan inşaa edilen alan.


demiryolu sistemi Ne, nedir, ne demek Bir bütün olarak demiryolu süreçlerine ait yapısal ve operasyonel alt sistemler ile bunların işletilmesi ve yönetilmesi


demiryolu tren işletmecisi Ne, nedir, ne demek DDGM tarafından, ulusal demiryolu ağında yolcu veya yük trenleri işletme yetkisi verilmiş kamu tüzel kişisi veya şirket.


demiryolu tren işletmecisi Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde yük ve/veya yolcu taşımacılığı yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş kamu tüzel kişileri ve şirketleri


deray Ne, nedir, ne demek Her durumda trenin en az bir tekerleğinin rayları terk etmesi, lokomotif ya da vagon tekerlerinin ray dışına çıkması


dever Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşıtlarını kurp içinde etkiyen merkezkaç kuvvetinin savurma ve devirme etkilerine kısmen karşı koymak için hız ve kurp yarıçapına göre dış raya verilen yükseltme


dikme Ne, nedir, ne demek Vagonların yanlarında bulunan, yükleme sırasında indirilip, taşıma sırasında yükü emniyete almakta kullanılan demir çubuklar.


dingil Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarında her bir tekerlek çifti seti.


dingil basıncı Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının maksimum brüt ağırlığını belirleyen limitler. Tüm demiryolları ortak bir kodlama ile 4 sınıfa ayrılmıştır. Aks başı izin verilen maksimum brüt tonaj A sınıfında 16, B sınıfında 18, C sınıfında 20, D sınıfında ise 22,5 tondur. Vagon üzerinde her bir sınıf için kaç net ton eşya yüklenebileceği yazılıdır. Tabloda S 100 km/saat hızdaki ağırlık limitlerini, SS ise 120 km/saat hızdaki ağırlık limitlerini göstermektedir.


dizel tren seti Ne, nedir, ne demek Hareketin vagonların altındaki dizel motorlar tarafından sağlandığı, ayrı bir lokomotife ihtiyaç duymayan yolcu treni seti.


doğrulama sertifikası Ne, nedir, ne demek Demiryolu aracının UTP/TSI standartlarına uygun olarak üretildiğini gösteren ve NoBo tarafından hazırlanan sertifika.


drenaj Ne, nedir, ne demek Fazla herhangi bir sıvının bulunduğu ortamdan boşaltılması ve uzaklaştırılması


drezin Ne, nedir, ne demek Yalnız insan taşımak için kullanılan, kol kuvveti ile pompası çalıştırılarak veya motor gücüyle yürütülen, insan gücü ile demiryolu dışına çıkarılabilen iki dingilli yol aracı


drs Ne, nedir, ne demek Trenlerin trafiğinin elektrikli sinyallerle yerel olarak idaresi sistemi


dto Ne, nedir, ne demek Metrolarda üçüncü seviye otomasyon düzeyi. Sürücüsüz sistemde metro aracı içinde acil durumlarda müdahale etmek için bir görevli bulunuyor. GoA3 olarak da adlandırılıyor.


düşey kurp Ne, nedir, ne demek Demiryolu güzergâhı üzerinde farklı eğimlerin birleştiği noktalarda geçişi kolaylaştırmak için oluşturulan yer merkezli veya gök merkezli daire yayı şeklindeki demiryolu


ea Ne, nedir, ne demek kme yüklerde kullanılan, yüksek kenarlı, üstü açık vagonlardır. E tipi vagonlar iki akslı, 36 m3 hacimli, 28 ton kapasitelidir. Ea tipi vagonlar dört akslı, 66-82 m3 hacimli, 54 ton taşıma kapasitelidir. Üstten yüklenir, üstten ve yandaki kapaklardan boşaltılır. TCDD envanterinde 3000’in üzerinde bu tip vagon bulunmaktadır.


eğim Ne, nedir, ne demek Demiryolundaki iniş/çıkış derecesi. Binde ile ifade edilir. Lokomotiflerin çekebileceği ve koşum takımlarının dayanabileceği maksimum ağırlığı etkiler. Binde 10’un altında kalması tercih edilir. Binde 22 maksimum kabul edilebilir rakamdır. Türkiye’de hatların %25’inde eğim %10’un üzerindedir.


ekartman Ne, nedir, ne demek Ray açıklığı. Türkiye Avrupa’da kullanılan 1435 mm ray açıklığını kullanmaktadır. Türkiye ile demiryolu taşımacılığı yapılan ülkelerden CIS ülkeleri 1524 mm, Güney Asya ülkeleri 1676 mm ray açıklığı kullanmakta.


el bagajı Ne, nedir, ne demek Yolcunun kendi denetim ve sorumlulukları altında olan, seyahat ettiği vagonda muhafaza ettiği, demiryolu tren işletmecisi tarafından belirlenmiş ölçü ve ağırlıktaki bagajlar


elektrik direği Ne, nedir, ne demek Elektrikli hatlarda tellerin takıldığı genellikle beton direk.


elektrikli tren seti Ne, nedir, ne demek Hareketin vagonların altındaki elektrikli motorlar tarafından sağlandığı, ayrı bir lokomotife ihtiyaç duymayan yolcu treni seti.


emniyet belgesi Ne, nedir, ne demek Demiryolu ulaştırma hizmetlerinin tüm süreçlerinin emniyetli bir şekilde yönetildiğini gösteren, demiryolu tren ve şehir içi raylı toplu taşıma işletmecisinin Emniyet Yönetim Sistemi kurduğunu ve ilgili emniyet standartları ve kurallarına uyum gösterebildiğini kanıtlayan ve Bakanlık tarafından bu işletmecilere verilen belge


emniyet sertifikası Ne, nedir, ne demek Demiryolu ulaştırma hizmetlerinin emniyetli bir şekilde verildiğini gösteren, altyapı ve tren işletmecilerine DDGM tarafından verilen belge.


emniyet vagonu Ne, nedir, ne demek Ağır, patlayıcı/parlayıcı madde veya uzun eşya yüklü vagonları lokomotiften, birbirinden veya yolcu vagonlarından ayırmaya yarayan, parlayıcı, patlayıcı madde yüklü olmayan dolu veya boş vagon


emniyet yönetim sistemi Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapı ve tren işletmecilerinin emniyetli çalışmasını sağlayacak, tehlikelerin ve kazaların azaltılmasına, risklerin düşürülmesine yönelik önlemlerin sistematik olarak belirlenmesi ve buna göre kuralların, talimatların, süreçlerin oluşturulmasını ve bunların devamlı takip edilerek gerektiğinde revize edilebilmesini sağlayan ve ilgili ulusal mevzuata uyan organizasyonel yapı


emniyet yönetim sistemi Ne, nedir, ne demek Tren işletmelerinin emniyetli çalışmasını, tehlikelerin ve kazaların azaltılmasını, risklerin düşürülmesine yönelik önlemleri belirleyen, buna göre kural, talimat ve süreçleri takip edip revize eden organizasyonel yapı.


engelli ve/veya hareket kabiliyeti kısıtlı kişi Ne, nedir, ne demek Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinin herhangi birinde veya birkaçında daimi veya geçici olarak çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı taşımacılık hizmetini kullanırken kısıtlılığı olan ve durumu tüm yolculara sunulan hizmetlerin, kişinin ihtiyaçlarına göre özel itina ve uyarlama gerektiren kişi


erişim sözleşmesi Ne, nedir, ne demek Altyapı kapasite tahsis başvurusu olumlu sonuçlanan demiryolu tren işletmecisi ile altyapı kapasite tahsisi yapan demiryolu altyapı işletmecisi arasında yapılan ve şebekeye erişimi sağlayan sözleşme


erişim sözleşmesi Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapı işletmecisi ile demiryolu tren işletmecisi arasında yapılan ve şebekeye erişimi sağlayan sözleşme.


eşik değerler Ne, nedir, ne demek Demiryolu tren işletmecilerinin planlanan ve gerçekleşen tren seferleri, planlanan süreler ve gecikme gibi önemli parametrelerle ilgili performanslarını değerlendirmek üzere demiryolu altyapı işletmecileri tarafından şebeke bildiriminde belirtilen performans planı kapsamındaki performans değerleri


eşya Ne, nedir, ne demek Trende yolcusu olmadan, demiryolu tren işletmecisi tarafından belirlenen hacim, boyut, ağırlık ve çeşitlilikte taşınabilir, ticari olmayan nesneler


fren emsali Ne, nedir, ne demek Trenlerin türüne, hızına ve hattın eğimine göre treni, fren uzaklığı içerisinde emniyetle durdurabilmek için 100 tonluk yük için gerekli olan fren gücü


gabari Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarına ve tesislerinde uyulması gereken genişlik ve yükseklik değerlerini gösteren çizimdir. Yük gabarisi, demiryolu araçlarının yükle veya boş emniyetle taşınabilmesi için uyulması gereken sınırlardır. Yapı gabirisi ise demiryolu yapılarında (köprü, tünel, rampa vb) uyulması gereken ölçülerdir. Yüklü bir demiryolu aracının yapı gabarisi dışında olması taşımasına engel teşkil eder. Yük gabarisinin dışında, yapı gabarisinin içinde olması durumunda ise, taşıma yapacak her bir operatörün ayrıca iznini gerektirir, özel tedbirler alınarak ve özel fiyat uygulanarak taşınabilir.


gabari Ne, nedir, ne demek Trenin / aracın genişlik ve yükseklik bakımından kapladığı alan


gar Ne, nedir, ne demek Demiryolu ile yolculuk edenlerin ihtiyaçlarının geniş ölçüde karşılandığı büyük tren istasyonu


gar ve istasyon işletmecisi Ne, nedir, ne demek Bir gar veya istasyonu işletmek üzere Bakanlıkça yetki belgesi verilen kamu tüzel kişileri ve şirketleri


gecikme Ne, nedir, ne demek Yayınlanan sefer tarifesine göre beklenen varış zamanı ile gerçekleşen/gerçekleşecek varış zamanı arasındaki fark


geçiş eğrisi Ne, nedir, ne demek Kurplarda merkezkaç kuvvetinin demiryolu aracına olan etkisine karşı ani olmayan düzenli bir geçiş sağlamak amacıyla aliyman ile kurp arasına yerleştirilen eğri parçası


geniş hat Ne, nedir, ne demek Ray açıklığı 1435 mm’den fazla olan hatlar. CIS ülkeleri (1524 mm) ile Güney Asya ve Güney Amerika (1676) geniş hat kullanılan bölgeler arasında.


global demiryolu mobil iletişim sistemi Ne, nedir, ne demek Demiryolu haberleşme sistemleri ve üniteleri için uluslararası mobil iletişim standardı.


goa Ne, nedir, ne demek Metrolarda otomasyon düzeyini gösteren sistem. 1 en düşük otomasyonu, 4 en yüksek otomasyonu gösteriyor.


goa1 Ne, nedir, ne demek Metrolarda en düşük otomasyon düzeyi. Sürücülü sistemde otomasyon, sadece trenin belirlenen hızın üstüne çıkmasını engelliyor. SCO (Supervision and Control Train Operation) olarak da adlandırılıyor.


goa2 Ne, nedir, ne demek Metrolarda ikinci seviye otomasyon düzeyi. Sürücülü olmasına rağmen trenin iki istasyon arasındaki hareketini sistem yönetiyor. STO (Semi-automated Train Operation) olarak da adlandırılıyor.


goa3 Ne, nedir, ne demek Metrolarda üçüncü seviye otomasyon düzeyi. Sürücüsüz sistemde metro aracı içinde acil durumlarda müdahale etmek için bir görevli bulunuyor. DTO (Driverless Train Operation) olarak da adlandırılır.


goa4 Ne, nedir, ne demek Metrolarda en üst seviye otomasyon düzeyi. Sürücüsüz sistemde metroda içinde bir görevli de bulunmuyor. UTO (Unattended Train Operation) olarak da adlandırılıyor.


göbek Ne, nedir, ne demek Tavşan ayakları arasındaki üçgenli veya monoblok bölge


gönderici Ne, nedir, ne demek Eşyayı teslim eden, alıcıyı belirleyen ve bagaj taşıma belgesini imzalayan kişi


görerek sürüş kuralları Ne, nedir, ne demek Sürüş emniyetinin tamamıyla tren sürücüsüne bağlı olduğu sürüş şeklini ve kuralları


güç açma işlemi Ne, nedir, ne demek Trenin hareketi için ihtiyaç duyulan batarya, yardımcı sistemler ve cer gücünü devreye alarak treni aktif hale getirme


güç kapatma işlemi Ne, nedir, ne demek Tren park halinde ve frenler devredeyken; cer gücü ve yardımcı sistemlerin devreden çıkarılarak trenin pasif hale getirme


habis Ne, nedir, ne demek Kayar duvarlı vagon. 4 akslı. Her iki yanda 4’er adet kapısı bulunmakta. Özellikle ağır paletli yüklerin taşınmasında kullanılmakta. İki kapılı olan Avrupa vagonların aksine 4 kapılı olmasından dolayı 5 metre genişliğe kadar yükler için kullanılabileceği dikkate alınmalı. TCDD envanterinde yaklaşık 800 adet bulunmakta. Uzunluğu 19.7 metre olan vagonların taşıma kapasiteleri 50-52 ton.


hamton Ne, nedir, ne demek Demiryolu aracının darası ve yük tonajının toplamı.


hat Ne, nedir, ne demek Demiryolu ulaşımı sağlayan bir çeken ve çekilen aracın uğradığı yerlerin bütünü, demiryolu


hat işgal Ne, nedir, ne demek DD’nin özel vagonlara ve RIV ücreti ödenmeyen yabancı devlet vagonlarına uyguladığı bekleme ücreti tarifesidir. Yurtiçi taşımalarda muafiyet süresi 24 saattir. 24 saatte boşaltılan vagona, yeniden yükleme için 7 gün daha muafiyet verilir. Ücret 11 TL/gün’dür (2012 yılı tarifesi). Yurtdışı taşımalarda muafiyet süresi 3 gündür. Sonrasında uygulanan ücret 6-8 €/Gün’dür (2012 yılı tarifesi).


hbillnss Ne, nedir, ne demek Kayar duvarlı vagon. 2 akslı. Her iki yanda 2’şer adet kapısı bulunmakta. Özellikle havaleli paletli yüklerin taşınmasında kullanılmakta. Envanterinde 1000 adet olan TCDD vagonlarının uzunluğu 15 metre, taşıma kapasiteleri 23 ton (C sınıfı).


hemzemin geçit Ne, nedir, ne demek Üzerinden araç ve/veya yaya geçişlerinin yapıldığı bariyerli veya bariyersiz demiryolu hattı bölümü.


hizmet sağlayıcıları Ne, nedir, ne demek Demiryolu tren işletmecilerine yakıt temini, yükleme/boşaltma, manevra ve benzeri demiryolu altyapı işletmecilerinin vermediği veya veremediği hizmetleri yapmak üzere Bakanlık tarafından yetkilendirilen kamu tüzel kişileri ve şirketleri


hizmet tesisi Ne, nedir, ne demek Bu Yönetmeliğin Ek-2 bölüm 1,2,3,4'te belirtilen bir veya daha fazla hizmetin tamamı veya bir kısmının tedarik edilmesine izin veren özellikle düzenlenmiş alan, bina veya ekipman dahil tesisler


hüzme Ne, nedir, ne demek İstasyonların tren teşkil, dağıtım, kabul ve sevk yollarının bulunduğu alandan bir makasla ayrılan, toplu olarak bulunan yollar


ısco Ne, nedir, ne demek Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması


ışıklı ve sesli trafik işaretleri Ne, nedir, ne demek Trafiği düzenlemede kullanılan ışıklı ve sesli, sabit veya taşınabilir, elle kumanda edilebilen veya otomatik çalışan, üzerinde çeşitli renk, şekil, sembol, yazı bulunan ve belirli yanma süresi olan, ışık veya sesle özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatları


ibc konteyner Ne, nedir, ne demek Demiryolu ile sıvı kimyasal taşımalarında sıklıkla kullanılan ekipman. Genellikle palet ölçülerinde, plastik veya çelikten yapılan, 1.2 tona kadar taşıma kapasitesi olan, üst üste yüklenebilen, taşınacak sıvıya göre farklı özelliklerde bulunan kaplar.


iltisak hattı Ne, nedir, ne demek Demiryolunu fabrika, depo, antrepo gibi yük alma ve verme tesislerine bağlayan hatlar


iltisak hattı Ne, nedir, ne demek Ticari demiryolu hatlarını özel tesislere bağlayan yollardır. Bu tesisler terminal içindeki özel bir hat, özel bir terminal veya bir işletme olabilir. Genelde TCDD terminalinden bağlantı yapılır, ancak ana hattan da iltisak hattı yapılabilir.


isg Ne, nedir, ne demek İş Sağlığı ve Güvenliği


istasyon Ne, nedir, ne demek Trafikle ilgili hizmetlerin TCDD tarafından yürütüldüğü, yolcu ve/veya yük taşımasını yapmaya yarayan demiryolu ve tesislerinin bulunduğu yerler


istasyon veya gar işletmecisi Ne, nedir, ne demek Bir gar veya istasyonu işletmek üzere Bakanlıkça yetki belgesi verilen kamu tüzel kişileri ve şirketler


istisnai taşıma Ne, nedir, ne demek Yükün özelliği ve ağırlığı veya boyutları nedeniyle taşınması özel vagon veya şartlarda yapılması gereken her türlü yük taşıması


işaretleme Ne, nedir, ne demek Taşıt yolu, bordür, ayırıcı, otokorkuluk ve kenar taşı gibi karayolu elemanları üzerine, çeşitli renkte çizgi çizilmesi, şekil ve sembol yapılması, yazı yazılması, yansıtıcı ve benzerleri ile özel bir talimatın aktarılmasına yarayan yer işaretlemeler veya benzerleri


işletme kontrol merkezi Ne, nedir, ne demek Normal işletmeden ve acil durum müdahalelerinin yürütülmesinden sorumlu olan personelin bulunduğu ve işletme binasında yer alan birim


kamu hizmeti yükümlülüğü Ne, nedir, ne demek Belirli bir hat üzerinde herhangi bir demiryolu tren işletmecisinin ticari şartlarda veremediği bir demiryolu yolcu taşımacılığı hizmetinin verilmesini sağlamak amacıyla ve hizmetin süresini, taşımacılık yapılacak hat boyunu, yapılacak tren sefer sayılarını, uygulanacak yolcu taşımacılığı bilet ücretleri ile ödeme usullerini belirleyen bir sözleşmeye dayalı olarak Bakanlığın görevlendirmesi üzerine yerine getirilen demiryolu yolcu taşımacılığı hizmet yükümlülüğü


kamyon üstü teslim Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşımalarında kullanılan bir başka teslim biçimi. Eşyanın kamyon üstünde teslimini ifade eder. Bu teslim biçiminde kamyona yükleme üstlenilir. FOT terminal, karşı tarafın gönderdiği araca yükleme yapıldığında sorumluluğun bittiğini ifade eder. FOT varış noktası, varış noktasına kadarki son taşımanın da üstlenildiğini gösterir.


kapalı sinyal Ne, nedir, ne demek Sinyalizasyon sisteminde “Dur” anlamına gelen sinyal


kapasite analiz raporu Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapısı üzerindeki kapasite isteklerinin yeterince karşılanamaması durumunda, kapasite kısıtlılıklarını belirleyerek sıkışıklığı hafifletmek ve varsa ilave istekleri karşılamak için kısa ve orta vadede alınabilecek önlemler konusunda kapasite analizlerini içeren rapor


kapasite geliştirme planı Ne, nedir, ne demek Altyapının bir bölümünün 'sıkışık altyapı' olarak ilan edilmesine yol açan kapasite kısıtlarını hafifletmek amacıyla alınacak önlemlerin uygulanması için yapılan planlar


kapasite tahsisi Ne, nedir, ne demek Demiryolu işletmecisi tarafından belirli bir süre için, belirli bir demiryolu altyapı kapasitesinin, sözleşme ile bir demiryolu tren işletmecisinin kullanımına verilmesi.


kapıların serbest konuma alınması Ne, nedir, ne demek Kapalı konumdaki yolcu kapılarının, yolcu tarafından açılabilmesine olanak sağlayan sistemi aktif hale getirme


karşılıklı işletilebilirlik teknik şartnamesi Ne, nedir, ne demek Avrupa Demiryolu Ajansı tarafından hazırlanan ve Avrupa’daki hızlı tren ve konvansiyonel demiryolu ağlarında işletmeciliği ve karşılıklı işletilebilirliği temin eden asgari teknik şartlar.


kataner Ne, nedir, ne demek Demiryolu üzerindeki elektrik hattı.


katener Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarında kullanılan elektrik enerjisini havai hat üzerinden araca aktaran sistem


katener hattı Ne, nedir, ne demek Trenlerin işletimi için gerekli enerjiyi sağlayan, işletim raylarının yukarısında kurulu bulunan enerji hattı


kaza Ne, nedir, ne demek Maddi hasar, ölüm, yaralanma gibi zararlı sonuçları olan, istenmeyen, beklenmedik, ani ve kasıtsız bir olay veya olaylar zinciri


kenar taşı Ne, nedir, ne demek Taşıt yolundan yararlanan araçların sürücülerine banket dış kenarlarını göstermek üzere aralıklarla tesis edilen ve üzerinde belli renkte ışık yansıtıcı elemanı bulunan yükseltilmiş tertibat


kıymet bedeli Ne, nedir, ne demek Yurtiçi demiryolu taşımalarında, demiryolu taşıma fiyatına ek olarak, TCDD tarafından taşıma sigortası kapsamında talep edilen bedeldir. 1000 kilometreye kadar olan taşımalarda mal bedelinin binde biri, daha uzun taşımalarda binde ikisi tutarında tahsil edilir.


kişisel koruyucu donanım (kkd) Ne, nedir, ne demek Bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik tehlikesine karşı korunmak için kişilerce giyinmek veya taşınmak amacıyla tasarlanmış herhangi bir cihaz, alet ya da malzeme


kombine taşımacılık Ne, nedir, ne demek Birden fazla taşıma türünün kullanılarak yapılan yolcu ve/veya yük taşımacılığı


komisyoncu Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşımacılığı alanında; ücreti karşılığında kendi nam veya bir müvekkil hesabına yük taşıtmayı meslek edinmiş gerçek kişileri, kamu tüzel kişileri ve şirketleri


kontray Ne, nedir, ne demek Yolun normal profilinden farklılaştığı bölümlerinde; tekerlek bodenlerinin rahat hareket etmesini sağlayarak taşıtların deray etmesini önlemek veya deraylı gelen araçların risk altındaki tesislere zarar vermesini önlemek için normal işletme rayının yanına döşenen belirli uzunluktaki ikinci rayları veya çelik profillerden oluşturulmuş donatılar


konvansiyonel tren Ne, nedir, ne demek Hızlı trenlerin dışındaki trenler.


konvansiyonel vagon Ne, nedir, ne demek Demiryolu konteynerleri dışında demiryolu ile yapılan taşımalarda kullanılan vagonlara verilen genel isimdir. Dökme, paletli vb yükler için kullanılan açık ve kapalı vagonların yanı sıra, rulo sac, otomobil, sıvı yükler için kullanılan özel vagonlar da bu kapsama girmektedir.


koşum takımı Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının birbirine bağlanmasını sağlayan tertibat, kuplör.


kör yol Ne, nedir, ne demek Bir tampon veya beton duvar ile son bulan, devamı olmayan yol


ks Ne, nedir, ne demek Platform vagon. 2 akslı. Yükleme boyu 12.5 metre, taşıma kapasitesi 26-27 tondur. Boru ve filmaşin gibi açıkta taşınabilen yüklerin taşınmasında sıklıkla kullanılmaktadır. Zaman zaman konteyner taşımacılığında da kullanılmaktadır. TCDD envanterinde 3000’in üzerinde bulunmaktadır.


kuplör Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının birbirine bağlanmasını sağlayan tertibat, koşum takımı.


kuplör Ne, nedir, ne demek İki demiryolu aracının birbirine elektriksel ve/veya mekaniksel bağlanmasını sağlayan araç ekipman


kurp Ne, nedir, ne demek Demiryolundaki dönüşler. Demiryolu dönüşleri, maksimum hızı, çekiş için gereken gücü ve tekerleklerin yıpranmasını etkileyen önemli bir faktör. Dönüşlerin keskinliği “kurp yarıçapı” ile ölçülür.


kurp yarıçapı Ne, nedir, ne demek Demiryolundaki dönüşlerin keskinliğini gösteren ölçü. Yolcu trenleri için minimum kurp yarıçap 200 metre olarak kabul edilir. Diğer demiryolu araçları için ise minimum yarıçap 125 metredir.


kuşetli vagon Ne, nedir, ne demek 4-6 kişinin gündüzleri oturarak, geceleri ise uzanarak kalabildikleri kompartımanlardan oluşan vagon.


lojistik merkez işletmecisi Ne, nedir, ne demek Depolama, bakım-onarım, yükleme-boşaltma, elleçleme, tartı, yükleri bölme, birleştirme, paketleme vb faaliyetleri yürütme yeterliliğine sahip, DDGM tarafından yetkilendirilmiş kamu tüzel kişisi veya şirket.


lokomotif Ne, nedir, ne demek Üzerinde bulunan motor tarafından üretilen tahrik gücüyle hareket eden ve bu hareketiyle önüne veya arkasına bağlı araçları hareket ettiren raylı sistem aracı


makas Ne, nedir, ne demek Demiryolu üzerinde seyreden trenlerin / araçların bir hattan diğer hatta geçişini sağlayan üst yapı elemanı


makas Ne, nedir, ne demek Demiryolunda bir hattan diğer hatta geçişi sağlayan ray mekanizması.


makas bekleme (emniyet) noktası Ne, nedir, ne demek İki ayrı yoldan makasa ökçeden yaklaşan trenlerin yeterli gabari açıklığına sahip olabilmeleri için gerekli olan limit mesafeleri


makas katener Ne, nedir, ne demek Makas bölgesinde kontak telinin devamını sağlayan katener hattı


makas talep noktası Ne, nedir, ne demek Makasa rota verilen nokta


mücbir sebep Ne, nedir, ne demek Görevin, taahhüdün ve sorumluluğun yerine getirilmesine engel teşkil edebilecek nitelikte, önüne geçilmesi olanaksız, irade dışı beklenmedik deprem, sel ve benzeri doğal afetler ile yangın ve bunlara benzer olaylar


münferit vagon Ne, nedir, ne demek Blok tren oluşturamayacak sayıda, bir veya daha fazla vagonla yapılan taşımalarda kullanılan tabirdir. Uluslararası taşımalarda münferit vagonlar yoğun taşıma yapılan hatlarda ucuz ve hızlı dolaşmakta, ancak bu hatların dışındaki yerlere gitmesi durumunda yüksek maliyetler ve zaman kayıpları olabilmektedir. Yurtiçinde ise, TCDD 100 ton altı yüklemelere %100, 100-200 ton arası yüklemelere ise %50 zam uygulamaktadır. Bazı operatörler, blok tren oluşturmayan, ancak 10’un üzerindeki vagonun aynı yere taşınması durumunda, “grup vagon” adıyla özel tarife verilebilmektedir.


müselles Ne, nedir, ne demek Üç demiryolu hattının buluştuğu yerde kurulan, üç makastan oluşan üçgen şeklinde demiryolu hattı.


ofset tarama Ne, nedir, ne demek Geometrik burun ile fiziksel burun arasında kalan bölgede yapılan tarama


olay Ne, nedir, ne demek İstenmeyen, beklenmedik, demiryolu sisteminin işleyişini ve/veya emniyetini etkileyen, kaza tanımı dışında kalan durumlar


onaylanmış kuruluş Ne, nedir, ne demek Avrupa Demiryolu Ajansı tarafından yayınlanan “NANDO-Notified Body List” listesinde yer alan veya farklı demiryolu teknik normlarında akredite edilmiş, belgeleme/sertifikasyon işlemleri yapan kuruluş.


orer Ne, nedir, ne demek Hareket çizelgesi. Her sene, her operatör, yurtiçi ve uluslararası talepler doğrultusunda, tren hareketlerini planlar, trenleri numaralandırır, hareket saatlerini belirler ve bunu bir çizelgeye işler. Bu çizelgeye orer adı verilir. Düzenli yapılacak tren seferlerinin bu çizelgeye işlenmesi gerekir. Münferit vagonlar da, bu çizelgede belirlenen trenlere eklenir. Yıl içinde gelen düzensiz blok tren talepleri ise ayrıca planlanır.


orer planı Ne, nedir, ne demek Belirli bir şebeke veya hat kesiminde bir takvim yılı içinde işletilmesi planlanan trenlerin hareketleriyle ilgili güzergahı, kalkış ve varış zamanlarını, tren sefer sayılarını içeren ve tren çizgilerinden oluşan plan


orta rampa Ne, nedir, ne demek Her iki tarafında ray hattı bulunan ve her iki tarafından trenlere yükleme yapılabilen rampa


otıf Ne, nedir, ne demek Uluslararası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Hükümetlerarası Örgüt


otomatik hat Ne, nedir, ne demek Ana hat üzerinde tren işletmesinin otomatik olarak yapılan hat


otomatik koşum takımı Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının birbirine bağlanmasında kullanılan mekanizmalardan insan müdahalesine gerek kalmadan, bir aracın diğerine doğru ittirilmesi ile kendiliğinden bağlanabileni.


otomatik tren durdurma sistemi Ne, nedir, ne demek Sinyalizasyonun olduğu bölgelerde, kırmızı sinyalin izinsiz geçilmesi halinde treni otomatik durduran sistem.


otomatik tren kontrolü Ne, nedir, ne demek Sinyalizasyonun olduğu bölgelerde, trenin o bölüm için belirlenen azami hızın üstüne çıkmasını veya kırmızı sinyaline rağmen devam etmesini engelleyen ve trenin kapı vb sistemlerine otomatik müdahale edebilen sistem.


otomatik tren koruma sistemi Ne, nedir, ne demek Sinyalizasyonun olduğu bölgelerde, trenin o bölüm için belirlenen azami hızın üstüne çıkmasını veya kırmızı sinyaline rağmen devam etmesini engelleyen sistem.


otomotris Ne, nedir, ne demek Üzerinde bulunan motor tarafından üretilen tahrik gücü ile hareket eden, gerektiğinde arkasına ve önüne bağlı olarak çekilen araçları hareket ettiren ve/veya aynı zamanda üzerinde yolcu veya yük taşınmasına olanak sağlayan raylı sistem aracı


ökçe Ne, nedir, ne demek Makas dil rayı sonunun makas iç rayına birleştiği yer


özel durumlar Ne, nedir, ne demek Coğrafi, topografik veya kentsel çevre kısıtlamaları ya da mevcut sistem ile uyumluluğu etkileyen faktörler nedeniyle UTP/TSI'lar içinde, ya geçici ya da kesin özel hükümlere ihtiyaç duyan durumlar


pantograf Ne, nedir, ne demek Elektrikli cer sistemlerinde, cer aracının ihtiyacı olan elektrik enerjisinin elektrik hattından (katener) cer aracına iletimini sağlayan ekipman


pantoğraf Ne, nedir, ne demek Elektrik ile çalışan demiryolu araçlarının üstünde bulunan, elektrik hattına temas ederek enerji çeken ekipman.


park alanı/depo bölgesi Ne, nedir, ne demek Trenlerin/araçların bakım, park, test, temizlik işlemlerinin yürütüldüğü ve sefere hazırlandığı ana hat dışındaki alan


performans raporu Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapı işletmecilerinin bir önceki orer planı döneminde sunduğu kapasite ve hizmetlerin tüm kriterleriyle kullanım verimliliğini tespit eden rapor


peron Ne, nedir, ne demek Yolcuların trene inip bindiği alan.


platform Ne, nedir, ne demek Ana hattan gelen trene yolcuların iniş binişini sağlayan üst yapı


platform vagon Ne, nedir, ne demek Özellikle konteyner, araç ve uzun yüklerin taşınmasında kullanılan, üstü açık vagon.


poz otosu Ne, nedir, ne demek Motor gücü ile yürütülen, insan taşımak ve gerektiğinde römork ve vagon çekmek için kullanılan, bunun için özel tertibatı olan, insan gücü ile demiryolu dışına çıkartılamayan, üzerinde “çekici oto” veya “poz otosu” yazılı vinçli ve vinçsiz iki dingilli yol aracı.


ranfor Ne, nedir, ne demek Dik rampalarda ek bir lokomotifle trene destek verilmesi.


ray Ne, nedir, ne demek Üzerinde trenlerin hareket ettiği ana hat, park ve bakım sahalarında bulunan özel çelik profili


ray devreli yol kısmı Ne, nedir, ne demek İki makas bölgesi arasında yer alan, üzerinde tren, lokomotif, araç veya vagon bulunup bulunmadığının trafik kumanda merkezine ve istasyon kumanda masasına raylardan meydana gelmiş elektrik devresi aracılığıyla iletildiği yol bölümü.


ray seviyesinden yükseklik Ne, nedir, ne demek Demiryolu üzerindeki bir noktanın (vagonun altı, üstü, yükün en üst noktası vb) rayın üst noktasına uzaklığı.


rbc Ne, nedir, ne demek Avrupa tren kontrol sistemi (ETCS) seviye 2 ve 3’te, radyo dalgaları aracılığıyla trenlerin konum bilgilerini değerlendiren ve trenlere hız ve sürüş komutlarını ileten sistem.


reach stacker Ne, nedir, ne demek Konteyner elleçlemesinde kullanılan araç. Türkiye’de markalarıyla da anılır (Kalmar, Fantuzzi).


reflektör Ne, nedir, ne demek Başlıca yansıma olayından yararlanarak, bir ışık kaynağının ışık akısının uzaysal dağılışını değiştirmeye yarayan nesne


refüj Ne, nedir, ne demek Taşıt trafiğinde yayaların karşıdan karşıya geçmesi için yolun ortasında düzenlenmiş kaldırım, orta kaldırım


repartisyon Ne, nedir, ne demek Yük trenlerinin planlaması.


revizör Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarının ve yüklemesinin trafiğe uygunluğunu kontrol eden uzman.


rezervasyon Ne, nedir, ne demek Seyahat öncesinde, yolcunun trende yer ayırtmak suretiyle seyahat hakkı elde etmesi ve bunun yazılı veya elektronik olarak belgelenmesi


ric Ne, nedir, ne demek Yolcu vagonlarının uluslararası trafikte karşılıklı kullanılmasını düzenleyen anlaşma


rid Ne, nedir, ne demek Tehlikeli Eşyaların Demiryolu ile Uluslararası Taşınmasına İlişkin Yönetmelik


rijit katener Ne, nedir, ne demek Tünel tavanın veya direkt mesnet izolatörleri ile tutuşturulmuş taşıyıcı aksam üzerine tespit edilen bakır iletkenden oluşan sistem


rilns Ne, nedir, ne demek Kayabilir tenteli, 4 akslı vagon. Kayabilir perdesi sayesinde vinçle de yükleme yapılabilmekte, 17 metreye kadar uzunluktaki yükler, üstü kapalı olarak taşınabilmektedir. Yükleme boyu 18.5 metre, taşıma kapasitesi 53 tondur (C sınıfı). TCDD envanterinde 100 adet bulunmaktadır.


risk Ne, nedir, ne demek Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali


risturn Ne, nedir, ne demek Yapılan taşıma miktarına bağlı olarak demiryolu idaresi tarafından ödenen prim/geri ödeme.


riv Ne, nedir, ne demek Yük vagonlarının uluslararası kullanımına ilişkin 1922 yılında imzalanan konvansiyon. 2006 yılında konvansiyon yenilendi, ancak RIV işareti, uluslararası eşya taşıması yapan vagonlarda kullanılmaya devam ediyor, ve bu konvansiyon çerçevesinde hareket ettiğini gösteriyor.


riv Ne, nedir, ne demek Yük vagonlarının uluslararası trafikte karşılıklı kullanılmasını düzenleyen anlaşma


ro-la Ne, nedir, ne demek Tırların çekicileriyle birlikte vagonlar üzerinde taşındığı sisteme verilen ad. Kökeni Almanca yuvarlanan yol anlamına gelen “Rollende Landstrasse”.


rotasyon Ne, nedir, ne demek Bir vagonun iki dolumu arasında geçen süre.


rödövans Ne, nedir, ne demek Vagon kira ücreti.


sabo Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarında frenleme için tekere baskı yapan demir veya kompozit parça.


sahibine ait vagon Ne, nedir, ne demek Demiryolu idarelerinin dışındaki özel vagon firmalarının envanterinde bulunan vagonlardır. Konteyner vagonlarının büyük bir kısmı, otomobil taşıma vagonlarının tamamı özel vagonlardır. Avrupa’da sadece vagon filosuna sahip ve bunları taşıma yapanlara kiralayan AAE, Transwaggon gibi firmalar bulunmaktadır. Özel vagonlara gerek taşıma ücretlerinde, gerekse beklemelerde indirimler uygulanmakta, öte yandan boş dönüşleri ve bakım masrafları vagon sahibi firma veya vagonu kiralayan firmaya ait olmaktadır. Yurtiçinde, sahibine ait vagonlarla yapılan taşımalarda, halen %45 indirim uygulanmaktadır.


sarnıçlı vagon Ne, nedir, ne demek Tank vagon olarak da adlandırılır. Sıvı yüklerin taşınmasında kullanılmaktadır. TCDD envanterindeki 500 vagonun kapasiteleri 50-70 m3 arasında, taşıma kapasiteleri 52-57 ton (C sınıfı) arasında değişmektedir. Isıtma tertibatlı vagonlar da bulunmaktadır. Yurtdışında kimyevi madde, akaryakıt, LPG vb tehlikeli madde taşımacılığında yoğun olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de özel sektörün elinde uluslararası standartta olan ve akaryakıt taşımacılığında kullanılan çok sayıda sarnıçlı vagon da bulunmaktadır.


sayding Ne, nedir, ne demek TSİ sisteminin uygulandığı bölgelerde trafiğin akıcılığını ve hat kabiliyetini artırmak amacı ile istasyonlar arasında buluşma ve öne geçmelerin yapıldığı yardımcı hatlar


scada sistemi Ne, nedir, ne demek Denetsel kumanda ve veri toplama sistemini, sistemlerin ve ekipmanların tek bir merkezden uzaktan kontrol edilmesini sağlayan sistem


sco Ne, nedir, ne demek Metrolarda en düşük otomasyon düzeyi. Sürücülü sistemde otomasyon, sadece trenin belirlenen hızın üstüne çıkmasını engelliyor. GoA1 olarak da adlandırılıyor.


sejür Ne, nedir, ne demek RIV ücreti ödenen yabancı devlet vagonlarına uygulanan bekleme ücretidir. Sejür ücreti vagonun terminale geldiği ilk gün başlar. Eğer resmi tatil günlerine denk gelirse sonraki ilk günden başlar. Ve vagon boşaltılıp TCDD’ye teslim edildiği güne kadar (o gün dahil) uygulanır. 2 akslılar için 25 €/gün, 4 akslılar için 35 €/gün’dür. 4. günden itibaren %50 zamlı olarak uygulanır.


seyahat belgesi Ne, nedir, ne demek Talep edilen yolculuk için belirlenen şartlarda geçerli olan, kâğıt ve/veya elektronik olarak ilgili mevzuat uyarınca düzenlenen ve kaydedilen; ücreti, geçerlilik şartları ve özel koşulları olan bir veya birden çok yolculuk sağlayan bilet


seyir momenti Ne, nedir, ne demek Demiryolu hemzemin geçidinden son bir yılda geçen tren sayısının yıllık ortalama günlük değeri ile karayolu araç sayısının yıllık ortalama günlük trafik (YOGT) değerinin çarpımıyla elde edilen sayı


sg Ne, nedir, ne demek 4 akslı açık platform vagon. 18.5 metre yükleme boyu, 52-57 ton yükleme kapasitesi bulunmaktadır. Özellikle boru ve konteyner taşımalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. TCDD envanterinde 2000’e yakın sg vagon bulunmaktadır.


sıkışık altyapı Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapı kapasite tahsisi için farklı isteklerin koordinasyonundan sonra söz konusu isteklerin bir bölümünün altyapı kapasite tahsis talebine tam olarak cevap verilememesi


sınırda teslim Ne, nedir, ne demek Özellikle operatörlerle yapılan taşıma anlaşmalarında kullanılan, vagonun/dizinin sınırda teslim alınacağını ve/veya teslim edileceğini gösteren teslim biçimi.


sınırlı seyir Ne, nedir, ne demek Her an, meşgul yol, kırık ray, ters makas, vagon kantarı, döner köprü veya benzeri bir engelle karşılaşma olasılığının bulunduğu durumlarda her an durabilecek şekilde ve saatte en çok 25 km/s hızla sınırlandırılmış seyir


sinyalizasyon sistemi Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşımacılığını güvenli hale getiren, diziyi algılama, hızlı karar verme ve yapılacak işlemlerin sıraya konulmasını sağlayan sistemler bütünü


smgs Ne, nedir, ne demek Doğu Avrupa ve Asya ülkeleri demiryolu idarelerinin yük taşımacılığına ilişkin yaptığı işbirliği anlaşması ve tek tip yük taşıma belgesi


smps Ne, nedir, ne demek Doğu Avrupa ve Asya ülkeleri demiryolu idarelerinin yolcu taşımacılığına ilişkin yaptığı işbirliği anlaşması ve tek tip yolcu taşıma belgesi


soğuk lokomotif Ne, nedir, ne demek Kendi gücü ile hareket ettiril(e)meyen, faal olmayan lokomotif


somaj Ne, nedir, ne demek Tatili edevat olarak da geçer. TCDD vagonlarına uygulanan bekleme ücretidir. Bekleme ücreti, vagonların emre verilmesinden (rampada hazır hale getirilmesinden) itibaren 2 akslılar için 16 saat (çalışma saatleri esas alınır), 4 akslılar için 20 saat sonunda başlar, ve 0,74 TL/saat-dingil olarak hesaplanır (2012 tarifesi).


sto Ne, nedir, ne demek Metrolarda ikinci seviye otomasyon düzeyi. Sürücülü olmasına rağmen trenin iki istasyon arasındaki hareketini sistem yönetiyor. GoA2 olarak da adlandırılıyor.


swapbody Ne, nedir, ne demek Demiryolu ve karayolu ile taşınmak üzere tasarlanmış, ISO konteynerler gibi elleçlenemeyen, bu yüzden özel ekipmanlara ihtiyaç duyan, üst üste istiflenemeyen, ölçü standardı olmadığı için ihtiyaçlar doğrultusunda üretilebilen, bazılarında yan kenarlarda perde kullanılan, yine bazılarında araca ihtiyaç duymaksızın bekleyebilmesi için ayakları olan bir tür konteynerdir. Türkiye’de sadece Omfesa treni ile yurtdışı taşımalarda kullanılabilmektedir.


şebeke Ne, nedir, ne demek Bir demiryolu altyapı işletmecisinin sahip olduğu ve/veya onun tarafından yönetilen ve ulusal demiryolu altyapı ağı içinde yer alan tüm demiryolu altyapı ağı


şebeke bildirimi Ne, nedir, ne demek Altyapı kuruluşu tarafından yayınlanan, altyapı kapasite tahsisi ve ücretlendirmeye ilişkin genel kuralları, izlenecek yöntemleri ve tahsis için gerekli diğer bilgileri ayrıntılı olarak gösteren bildirim.


şebeke bildirimi Ne, nedir, ne demek Demiryolu altyapı işletmecileri tarafından hazırlanan, altyapı kapasite tahsis başvurularını mümkün kılmak için ücretlendirme ve kapasite tahsis planlarına yönelik genel kurallar, süreler, prosedürler ve kriterler de dahil olmak üzere gerekli diğer tüm bilgileri ayrıntılarıyla belirleyen ve Bakanlık tarafından onaylanarak yayımlanan bildirim


şehir içi raylı toplu taşıma hizmetleri Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu altyapı ağına bağlı olmayan bir şehir merkezi veya şehirleşmiş bölge, il ve civar bölgeleri arasındaki ulaşım ihtiyaçlarının karşılanması için sunulan metro, tramvay, banliyö ve benzeri raylı sistemleri ile verilen demiryolu taşıma hizmetleri


şehir içi raylı toplu taşıma işletmecileri Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu ağına bağlı olmayan bir şehir merkezi veya şehirleşmiş bölge il ve civar bölgeleri arasındaki ulaşım ihtiyaçlarının karşılanması için sunulan metro, tramvay, banliyö ve benzeri raylı sistemleri güvenli bir şekilde işleten ve/veya üzerinde yolcu taşımacılığı yapan kamu tüzel kişileri ve şirketler


tahıl vagonu Ne, nedir, ne demek Dökme ve granül yüklerin taşınmasında kullanılan, üstten yüklenen, alttan boşaltılan vagonlar.


takayyüdat Ne, nedir, ne demek Geçici hız sınırlaması. Genelde bakım/yenileme vb çalışmalar boyunca veya hemen sonrasında trenlerin o hat kesimini belirlenen düşük hızlarla geçmesi.


talep noktası (alıcı anten) Ne, nedir, ne demek Otomatik makas bölgelerinde ray devrelerinden önce bulunan belirlenmiş bölge


tampon Ne, nedir, ne demek İki demiryolu aracının birbirine çarptığında hasar görmesini engelleyen, vagonların birbirini itebilmesini de sağlayan yaylı mekanizma.


tank konteyner Ne, nedir, ne demek Sıvı taşımak üzere üretilmiş tankın, 20 ayak ISO standartlarında bir çerçeve içine sabitlenmiş halidir. Bu sayede farklı büyüklük ve yapıdaki tankın, diğer konteynerler gibi taşınması sağlanır. Avrupa’dan Türkiye’ye yapılan kimyasal taşımalarının çok büyük bir kısmı bunlarla yapılmaktadır.


taşıma senedi Ne, nedir, ne demek Yük taşımalarında gönderen ile yetki belgesi sahibi arasında akdedilen sözleşmeye ve ilgili mevzuata istinaden düzenlenen yük belgesi


taşıma sözleşmesi Ne, nedir, ne demek Taşımacılık hizmeti için demiryolu tren işletmecisi veya acente ile yolcu veya gönderici arasında, ücretli ya da ücretsiz olarak yapılan taşımacılığa ilişkin sözleşme


taşımacı Ne, nedir, ne demek Demiryolu tren işletmecileri dışında taşımacılık hizmeti veren kamu tüzel kişileri ve şirketler


taşımacılık yetki belgesi Ne, nedir, ne demek Bakanlık tarafından bir işletmeciye verilen ve demiryolu ulaştırma hizmetleri sunabilmek, altyapı ve tren işletebilmek için önkoşulların sağlandığını gösteren belge


taşıt yolu (kaplama) Ne, nedir, ne demek Karayolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmı


tcdd Ne, nedir, ne demek Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü


tcdd cer dairesi Ne, nedir, ne demek TCDD’nin serbestleşme öncesi organizasyonunda lokomotif, tren dizileri ve vagoların işletilmesi ve bakım/onarımından sorumlu departman.


tcdd taşımacılık a.ş. Ne, nedir, ne demek Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü Taşımacılık Anonim Şirketi


tcdd yük dairesi Ne, nedir, ne demek TCDD’nin serbestleşme öncesi organizasyonunda yük taşımacılığından sorumlu departman.


tehlike Ne, nedir, ne demek İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek, zarar veya hasar verme potansiyeli


tek hat Ne, nedir, ne demek Tek hattan oluşan demiryolu


tek hat üzerinde ters yön işletmeciliği Ne, nedir, ne demek Herhangi bir sebepten dolayı bir yolun kapatılması durumunda diğer yolun ortak kullanılarak yapıldığı işletme


tek tip talimatlar Ne, nedir, ne demek COTIF Teknik Uzmanlar Komitesi tarafından kabul edilmiş tek tip teknik talimatlar.


teknik dosya Ne, nedir, ne demek Demiryolu aracına ait her türlü test raporu ve teknik bilgiyi içeren dosya


ten Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçları üzerine yazılan aracın UTP/TSI şartlarına uygun olduğunu gösteren işaret


tescil Ne, nedir, ne demek Bir demiryolu aracının ulusal demiryolu ağında emniyetli bir şekilde seyredebilmesi için ilgili teknik ve idari mevzuata uygun olduğunun kabulünü ve sahipliğinin belirlenmesi


tescil belgesi Ne, nedir, ne demek Bir demiryolu aracının Bakanlık tarafından tescilinin yapıldığını gösteren kâğıt veya elektronik belge


tmi Ne, nedir, ne demek Tren trafiğinin merkezden telefonla idare edildiği sistem.


trafik cetveli Ne, nedir, ne demek Trenlerin ilk çıkış istasyonu ile son varış istasyonuna kadar olan varış, duruş, kalkış, buluşma, öne geçme işlemleri ile yolda meydana gelen her türlü aksaklık ve düzensizliklerin kaydedildiği form.


trafik işaret levhası Ne, nedir, ne demek Sabit veya taşınabilir bir mesnet üzerine yerleştirilmiş ve üzerindeki sembol, renk ve yazı ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatı


trafik işaretleri Ne, nedir, ne demek Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhalarını, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri


trafik kontrolörü Ne, nedir, ne demek Tesis edilmiş kurallar içerisinde tren hareketlerini gözlemleme, yönlendirme, denetleme ve acil durumları yönetmekten sorumlu işletme kontrol merkezi personeli


trans-avrupa demiryolu taşımacılık şebekesi Ne, nedir, ne demek Avrupa Birliği Komisyonu tarafından üye ülkelerin demiryolu altyapısının entegrasyonu ve karşılıklı işletilebilirliğini amaçlamak ve bu çerçevede teknik standartlar ve öncelikli ortak çıkar projeleri tespit edilerek, bu projeler için finansman imkanları geliştirilmesini sağlamak ve uyumlu bir Avrupa demiryolu altyapı sistemi oluşturmak için geliştirilen Avrupa demiryolu taşımacılık koridoru ağı


travers Ne, nedir, ne demek Demiryoluna rayların üzerine monte edildiği, iki paralel rayın aynı hizada belirlenen şekilde durmasını sağlayan ahşap, beton veya demir parçalardan her biri.


tren Ne, nedir, ne demek Demiryolu hattı üzerinde, yolcu taşımak amacıyla hareket ettirilen birden fazla araçtan oluşan birleşik demiryolu taşıtı; Bir veya birkaç çeken araç ile bir veya birkaç çekilen araçtan ya da bir veya birkaç çeken araçtan oluşturulmuş personeli tarafından teslim alınmış dizi


tren çizgisi Ne, nedir, ne demek Belirli bir şebeke üzerinde bir trenin iki yer arasında belirli bir zaman diliminde işletilmesi için tahsis edilebilecek demiryolu altyapı kapasitesi


tren makinisti Ne, nedir, ne demek Yasalarla belirlenmiş çalışma süresi ve çalışma kuralları içerisinde emniyetli, konforlu ve ekonomik bir şekilde, iş sağlığı ve güvenliği, çevre ve kalite standartları ile mevzuatlara, iş talimatına uygun olarak, hazırlanmış cer araçları ile treni teslim alan, süren, sevk ve idare eden nitelikli teknik kişi


tren operatörü Ne, nedir, ne demek Demiryolunda yolcu veya yük taşıması yapan işletmeler.


tren seti Ne, nedir, ne demek Sabit ya da önceden tanımlanmış şekilde teşkil edilmiş, bir ya da daha fazla araçtan oluşan her türlü yolcu trenleri


tren teşkili Ne, nedir, ne demek Vagonların emniyet gereksinimlerini ve ticari ihtiyaçları karşılayacak şekilde bir dizi haline getirilmesi. Vagonların dizi içindeki yeri, ağır ve hafif olması, yolcu veya yük taşıması, tehlikeli madde taşıması, koşum takımı gücü gibi konular dikkate alınarak belirlenir.


treni canlandırmak Ne, nedir, ne demek Trenin hareketi için ihtiyaç duyulan batarya, yardımcı sistemler ve cer gücünü devreye alarak treni aktif hale getirmek


treni öldürmek Ne, nedir, ne demek Tren park halinde ve frenler devredeyken; batarya, cer gücü ve yardımcı güç sistemlerinin devreden çıkarılarak trenin pasif hale getirilmesini ve/veya aktif olmayacak şekilde devre dışı bırakmak


treni söndürmek Ne, nedir, ne demek Tren park halinde ve frenler devredeyken; cer gücü ve yardımcı sistemlerin devreden çıkarılarak trenin pasif hale getirmek


tsi Ne, nedir, ne demek Karşılıklı İşletilebilirlik Teknik Şartnamesi; Tren trafiğinin elektrikli sinyallerle merkezden idare edildiği sistem.


uic Ne, nedir, ne demek Uluslararası Demiryolu Birliği


ulusal araç kaydı veri tabanı Ne, nedir, ne demek Demiryolu araçlarına ait bilgilerin kaydedildiği veri tabanı


ulusal demiryolu altyapı ağı Ne, nedir, ne demek Türkiye sınırları içerisinde bulunan il ve ilçe merkezleri ve diğer yerleşim yerleri ile limanlar, hava meydanları, organize sanayi bölgeleri, lojistik ve yük merkezlerini birbirine bağlayan, kamuya veya şirketlere ait bütünleşik demiryolu altyapısı ağı


ulusal demiryolu altyapı ağı Ne, nedir, ne demek Türkiye sınırları içerisinde bulunan il ve ilçe merkezleri ve diğer yerleşim yerleri ile limanlar, hava meydanları, organize sanayi bölgeleri, lojistik ve yük merkezlerini birbirine bağlayan, kamuya veya şirketlere ait bütünleşik demiryolu altyapısı ağı


ulusal emniyet kuralları Ne, nedir, ne demek Bakanlık tarafından yayımlanan ulusal demiryolu altyapı ağı ve şehir içi raylı toplu taşıma sistemleri için geçerli olan demiryolu emniyetiyle ilgili tüm mevzuat ve teknik standartlar


ulusal yeterlilik raporu Ne, nedir, ne demek Demiryolu aracının iklim koşulları, enerji tedarik sistemi, kumanda kontrol ve sinyalizasyon sistemi, hat açıklığı ve altyapı ölçüleri, izin verilen azami dingil yükü ve şebekenin diğer kısıtlamaları da dahil olmak üzere, altyapıyla ve sabit tesislerle uygunluğu gibi ulusal yeterlilikleri karşıladığına dair atanmış kuruluş tarafından hazırlanmış teknik ve işlevsel özellikleri gösteren rapor


ulusal yolcu taşımacılık hizmeti Ne, nedir, ne demek Tüm vagonların veya tren setinin ülke sınırlarını geçmemeleri koşuluyla yolcu trenleriyle verilen demiryolu ulaştırma hizmeti


ulusal yük taşımacılık hizmeti Ne, nedir, ne demek Trenine eklenti yapılabilen ve/veya treni bölünebilen, tüm vagonların ülke sınırlarını geçmemeleri koşuluyla farklı bölümlerin farklı hareket ve varış noktaları olabilen, yük trenleriyle verilen demiryolu ulaştırma hizmeti


uluslararası demiryolu taşımalarına ilişkin sözleşme Ne, nedir, ne demek Uluslararası demiryolu taşımalarına ilişkin sözleşme. Orjinali Fransızca’dan gelmekte (Convention relative aux transports internationaux ferroviaires). Demiryolu taşımalarına, vagonların kullanımına, işletimine ilişkin tüm kural ve sorumlulukları belirleyen uluslararası konvansiyon.


uluslararası yolcu taşımacılık hizmeti Ne, nedir, ne demek Trenin tüm vagonlarının veya setin Türkiye sınırlarını en az bir kez geçtiği, farklı vagonların farklı hareket ve varış noktaları olabilen demiryolu ulaştırma hizmeti


uluslararası yük taşımacılık hizmeti Ne, nedir, ne demek Trenin tüm vagonlarının Türkiye sınırlarını en az bir kez geçtiği, trenine eklenti yapılabilen ve/veya treni bölünebilen, farklı vagonların farklı hareket ve varış noktaları olabilen demiryolu ulaştırma hizmeti


uto Ne, nedir, ne demek Metrolarda en üst seviye otomasyon düzeyi. Sürücüsüz sistemde metroda içinde bir görevli de bulunmuyor. GoA4 olarak da adlandırılıyor.


utp Ne, nedir, ne demek OTIF Teknik Uzmanlar Komisyonu tarafından kabul edilmiş Tek Tip Teknik Talimatlar


vagon üstü teslim Ne, nedir, ne demek Demiryolu taşımalarında çok kullanılan bir teslim biçimidir. Eşyanın terminalde vagon üstünde teslimini ifade eder. Bu teslim biçiminde vagondan boşaltma ve gerekiyorsa son taşıma karşı tarafa aittir.


vagonet Ne, nedir, ne demek Yalnız malzeme taşımaya yarayan, el ile itilerek yürütülen, insan gücü ile demiryolu dışına çıkarılabilen, iki dingilli yol aracı.


vidalı koşum takımı Ne, nedir, ne demek Vagonların birbirine bağlanması sağlayan koşum takımı türlerinden biri ve en yaygını. Türkiye’de hızlı tren setleri ve tren dizileri dışındaki hemen tüm lokomotif ve vagonlarda vidalı koşum takımı kullanılmaktadır.


yapı gabarisi Ne, nedir, ne demek Demiryolu yapılarının (köprü, tünel vb) inşaatında bırakılması gereken minimum genişlik ve yüksekliği belirten diyagram. Vagona yüklenen açık yüklerin, özel önlem alınsa bile, kesinlikle yapı gabarisinin sınırlarını taşmaması gerekir.


yardımcı güç sistemi Ne, nedir, ne demek Aydınlatma, klima veya ısıtma gibi cer gücü haricindeki sistemlerin beslendiği güç kaynağı


yarı otomatik hat Ne, nedir, ne demek Ana hat üzerinde tren işletmesinin yarı otomatik olarak yapıldığı hat


yataklı vagon Ne, nedir, ne demek Açıldığında yatağa dönüşebilen koltuklara sahip, genelde iki üst üste yatağın bulunduğu kompartımanlardan oluşan vagon.


yatay kurp Ne, nedir, ne demek İki düz demiryolunu birbirine bağlayan daire yayı (viraj) şeklindeki demiryolu


yetki belgesi Ne, nedir, ne demek Bakanlık tarafından bir işletmeciye verilen ve demiryolu ulaştırma hizmetleri sunabilmek, altyapı ve demiryolu işletebilmek için önkoşulların sağlandığını gösteren belge


yolcu treni işletmecisi Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde yolcu taşımacılığı yapmak üzere kurulmuş ve Bakanlıkça yetki belgesi verilen kamu tüzel kişileri ve şirketler


yük gabarisi Ne, nedir, ne demek Demiryolunda açık yüklerin özel bir önleme gerek kalmadan taşınabileceği maksimum genişlik ve yüksekliği belirten diyagram.


yük treni işletmecisi Ne, nedir, ne demek Ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde yük taşımacılığı yapmak üzere kurulmuş ve Bakanlıkça yetki belgesi verilen kamu tüzel kişileri ve şirketler