buğday
Türkçe - İngilizce
sıklık sırası: 3476ad / noun – agriculture
buğday = gendüm [Türkçe - Osmanlıca]
BUĞDAY
Buğdaygiller familyasından, başak biçiminde çiçeklenen, tohumları genelde insan gıdası olarak kullanılan, yapısında bulunan nişasta tabiatında olmayan polisakkaritler nedeniyle kanatlı rasyonlarında sınırlı kullanılan bir yıllık otsu bitki.
Birçok çeşidi bulunan bu bitkinin iki türü çok önemlidir: unlu yiyeceklerin yapımında kullanılan sert buğday ve ekmek yapımında kullanılan yumuşak buğday. Sert buğday, yalnız sıcak ve kurak bölgelerde yetişir, yumuşak buğdaysa en sert iklimlerde bile yetişebilir. Norveç’te, Kutup dairesi dolayında bulunduğu gibi, ekvator kesiminde, And Dağları arasındaki vadilerde veya Kenya’daki yüksek yaylalarda da bulunur. Buğday, biryıllık bitkidir, yani aynı yıl içinde ancak bir defa ekilip ürün alınabilir. Ekim bakımından buğdayın güzlük ve yazlık çeşitleri vardır: güzlükler sonbaharda, yazlıklar ilkbahar başlangıcında ekilir.
Türkiye’de buğday hasadı genellikle temmuz ayında başlar. Buğday taneleri sapın tepesindeki başağın içindedir; insanoğlu yüzyıllardan beri çeşitli türler arasında yaptığı çaprazlama ve ayıklama çalışmaları sonucunda, bu tanelerin sayısını artırmış, boylarını büyütmüş, kötü iklim koşullarına ve hastalıklara karşı direncini yükseltmiştir. Nişasta ve proteince zengin olan bu taneler, öğütülerek un haline getirilir.
Bugün dünyada yıllık buğday üretimi, İkinci Dünya Savaşı dönemine oranla çok daha fazladır ama, dünya nüfusunun hızla artması, Güney Yarımküre ülkelerinde ürün alımının düzensizliği nedeniyle kolayca çözümlenemeyen bir beslenme sorunu ortaya çıkarmıştır.
ilgili sözler / related words
